Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2023/216 E. , 2023/1156 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2023/216
Karar No:2023/1156
TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Derneği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Derneği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği’ne (AOÇ) ait olan ve Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselde bulunan taşınmazın kira süresinin bitmesi nedeniyle kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına kiralanmasına yönelik 30/06/2022 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye ilişkin ihale ilanı ve ihale dokümanının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün satım ve kiraya verme işlerine Dair Yönetmelikte “AOÇ’nin 2886 sayılı Kanuna tabi olmadığının” ihale ilanında bulunması gerekli olan hususlar arasında sayılmasına rağmen davaya konu ihale ilanında bu ibareye yer verilmemesinin mevzuata aykırı olduğu, yine anılan Yönetmeliğin 16/2. maddesinde, şartnamelerin, düzenlendikleri konuda hiçbir boşluk bırakmayacak, yanlış anlaşılmaya sebebiyet vermeyecek ve yoruma ihtiyaç bırakmayacak biçimde hazırlanacağının kurala bağlandığı, ancak ihale ilanında ve dokümanında “Kamu Yararı Gözeterek Çalışan Vakıf ve Dernek” ifadesi ile ne kastedildiğinin ve hangi dernek veya vakıfların bu kapsama girdiğinin ya da girmediğinin açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya konulmadığı, Şartname’nin E/10. maddesinde, ihaleye katılacak isteklilerden istenilecek belgeler arasında “Kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve dernek olduğunu gösteren belge veya belgeler” ifadesine yer verildiği, ancak bu belgelerin neler olduğunun düzenlenmediği görüldüğünden, dava konusu işlemlerde bu yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Mahkeme kararının gerekçesinde belirtilen hususların ihalenin esasına yönelik olmadığı gibi ihale sonucunu da etkilemediği, ihale dokümanında ihaleyi yapan idarenin 2886 sayılı Kanun’a tabi olmadığının belirtildiği, bu durumun istekliler açısından olumsuzluk oluşturmadığı, ihale dokümanında kamu yararına çalışan vakıf ve dernek ibaresinin istekliler arasında tereddüt oluşturmadığı ve gerekli evrakların usulüne uygun şekilde 3 istekli tarafından sunulduğu, davacının dokümanı aldıktan sonra ileri sürdüğü eksikliklerle ilgili herhangi bir itirazda bulunmadığı, davacının iyi niyetli olmadığı, kira süresi dolan alanı boşaltmamak için süreci uzatmaya çalıştığı; davalı yanında müdahil tarafından, İhale Şartnamesi’nde ihaleyi yapan idarenin 2886 sayılı Kanun’a tabi olmadığının belirtildiği, ihale ilanında söz konusu ibarenin yer almamasının işin esasını etkilemediği, “kamu yararı gözeten dernek ve vakıf” ibaresinin isteklilerce anlaşıldığı ve gerekli evrakların sunulduğu, davacının dava açmakta hukuki yararının olmadığı, 24/06/2022 tarihinde dokümanı aldıktan sonra ileri sürdüğü eksikliklerle ilgili herhangi bir itirazda bulunmadığı, iyi niyetli olmadığı, işgalci olduğu alanı boşaltmamak için süreci uzatmaya çalıştığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemleri hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği’ne ait olan ve Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselde bulunan toplam 31.622 m²’lik taşınmaz, 01/01/2002 tarihinden başlamak üzere 5 (beş) yıllığına davacıya kiraya verilmiş, kira süresinin bitim tarihinden sonra kiracılık ilişkisinin sonlandırılacağına dair karşılıklı bildirimde bulunulmadığı için kira sözleşmesi yaklaşık 16 sene uzatıldıktan sonra, … tarih ve … sayılı yazı ile sözleşmenin uzatılmayacağı ve taşınmazın tahliye edilerek boşaltılması ihtar edilmiştir.
Bu arada söz konusu taşınmazın yeniden ihale yapılarak kiralanması hususunda 16/09/2020 tarihli Makam Olur’u ve 1. derece doğal ve tarihi sit alanında yer alması nedeniyle ilgili birimlerden tüm izinleri alınmış, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca 30/11/2020 tarihinde kiraya konu taşınmazın aylık kiralama bedeli 39.700,00 TL+KDV olarak tespit edilmiştir.
Davacının 04/12/2021 tarihli dilekçesi ile davalı idareden, uygun görülen tarihe kadar kira süresinin uzatılması talep edilmiş, … tarih ve … sayılı yazı ile ihale çalışmaları devam ettiğinden kira bedelinin düzenli olarak ödenmesi kaydıyla tahliyenin ertelenmesine izin verilmiş, Covid-19 salgınının olumsuz etkilerinden dolayı bir süre ihaleye çıkılamamış, daha sonra … tarih ve … sayılı Makam Olur’u ile güncellenen 74.200,00 TL+KDV aylık kira bedeli üzerinden yeniden ihale yapılmasına karar verilmiştir.
İhaleye ilişkin bilgiler 19/06/2022 tarih ve 31871 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış, bu ilanda, söz konusu taşınmazın kira süresinin bitmesi nedeniyle kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 42. maddesi uyarınca açık artırma usulü ile kiralanmasına yönelik ihalenin 30/06/2022 tarihinde gerçekleştirileceği belirtilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Kanunu’nun 5. maddesinde, “Müdürlük, özel hukuk esaslarına göre idare olunur. İşlemleri ve harcamaları 26/5/1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebei Umumiye ve 2/6/1934 tarihli ve 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunları hükümlerine tabi değildir. Bu işlem ve harcamaların şekli, satınalma ve satma, yapma ve yaptırma, kiralama ve kiraya verme ve hesap usulleri, menkul ve gayrimenkul amortisman payları ve müdürlük ile personelin görev ve yetkileri Cumhurbaşkanınca onanacak esaslar dairesinde yürütülür.” kuralına yer verilmiştir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 27. maddesinde, “Kamu yararına çalışan dernekler, Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilir. Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır.
Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.” kuralına yer verilmiştir.
Dernekler Yönetmeliği’nin “Kamu yararına çalışan dernek sayılma” başlıklı 48. maddesinde, kamu yararına çalışan derneklerin, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ve varsa ilgili bakanlıkların görüşü üzerine, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edileceği belirtilmiş; 49. maddesinde bu dernekler için aranacaklar şartlar sayılmış; 50. maddesinde, başvuru yolu ve gerekli belgelere yer verilmiş; “Başvurunun değerlendirilmesi başlıklı” 51. maddesinde ise, kamu yararına çalışan derneklerden sayılma isteklerinin, valilik görüşü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderileceği, valilik görüşünde derneğin amacının ve faaliyetlerinin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olup olmadığı ve kamu yararına çalışan derneklerden sayılıp sayılamayacağının açıkça belirtileceği, ilgili bakanlıkların ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın da görüşü alındıktan sonra, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararı ile derneğin, kamu yararına çalışan derneklerden sayılacağı, kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya ilişkin kararın Bakanlıkça ilgili valiliğe bildirileceği ve valilik tarafından başvuru sahiplerine tebliğ edileceği kurala bağlanmıştır.
Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 2. maddesinde, “Bu Yönetmelik; Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait taşınırlar ile Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünce üretilen veya ürettirilen, satılmak üzere alınan ürünlerin doğrudan veya ihaleli ya da ihalesiz satım işlemlerine, ürünlerin bayilik aracılığıyla satım ve pazarlama işlemlerine ve taşınır ve ürünlerin teslimine, teslim alınmasına ve bedellerinin ödenmesi ile taşınır veya taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin iş ve işlemleri kapsar.”; “İlan” başlıklı 32. maddesinde, “(1) İhale konusu işin her türlü işlemleri tamamlandıktan sonra uygulanacak ihale usulü ilanı gerektiriyorsa ihale ilanı Resmî Gazetede yayımlanmak suretiyle duyurulur. Ayrıca ihale, ihale konusu işi yapabilecek veya teklif verebileceklere yazılı ya da elektronik haberleşme yolu ile bildirilebilir ve AOÇ’nin resmi internet sayfasında yayınlanabilir. (2) İlanla ihale tarihleri arasındaki süre on günden az olamaz. (3) İhale AOÇ tarafından yarar görüldüğü takdirde yabancı ülkelerde de ilan edilebilir. Ayrıca, ihale konusu işi yapabilecek veya teklif verebileceklere ihale AOÇ veya ticaret müşavirlikleri aracılığıyla duyurulabilir.”; “İhale ilanlarında bulunması zorunlu hususlar” başlıklı 33. maddesinde, “(1) İhale ilanlarında aşağıdaki hususlar bulunur. a) AOÇ’nin adı, adresi, telefon ve faks numarası, b) İhale konusu işin cinsi, miktarı, yapılış şekli ve zamanı, c) İhale dokümanına nasıl ulaşılabileceği veya hangi bedelle nereden alınacağı, proje ve diğer belgeler ile varsa numunenin bedelli veya bedelsiz olarak nereden sağlanacağı, ç) Tahmini bedel miktarı, d) Uygulanacak ihale usulü, e) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte yapılacağı, f) Teklif mektuplarının hangi tarih ve saatte nereye verileceği, g) AOÇ tarafından belirlenen geçici teminat ve kesin teminat bedeli, ğ) AOÇ’nin 2886 sayılı Kanuna tabi olmadığı, h) AOÇ tarafından gerekli görülen diğer hususlar. (2) İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ihale ilanında yer verilmez.” kuralı yer almaktadır.
İhale Şartnamesi’nde, “A-İhalenin konusu, yeri ve tarihi” başlıklı kısımda, “Mülkiyeti AOÇ’ye ait 1. derece doğal ve tarihi sit alanı içerisinde kalan Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, … sayılı parselde bulunan 1.866,00 m² çadır alanı, 3.970,00 m² kapalı alan ve 25.766,00 m² açık alan olmak üzere toplam 31.622,00 m²’lik taşınmazın kira süresinin bitmesi nedeniyle kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına kiralanması işidir.
Kiralama için ihale 30/06/2022 tarihinde Saat:14:00’da Müdürlüğümüz binasında Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 42. maddesine göre açık artırma usulü ile yapılacaktır…”; “E-İhaleye katılacaklardan istenilecek belgeler” başlıklı kısımda, “…10-Kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve dernek olduğunu gösteren belge veya belgeler”; “Ö-İhtilafların Hâl Mercii” başlıklı kısımda, “AOÇ 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmayıp ihale yapıp yapmamakta serbesttir.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuattan, davalı idarenin 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmadığı, dava konusu ihaleninde 12/01/2017 tarih ve 29946 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmelik” düzenlemeleri uyarınca gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Her ne kadar temyize konu kararda, davalı idarenin 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmadığı hususunun ihale ilanında belirtilmemesinin mevzuata aykırı olduğu gerekçesine yer verilmiş ise de, 5659 sayılı Kanun’un 5. maddesinden ve ihale dokümanında açıkça davalı idarenin 2886 sayılı Kanun’a tabi olmadığının belirtildiği, ayrıca ihale ilanında da, idarenin kendi yönetmeliği uyarınca ihalenin gerçekleştirileceği hususuna yer verildiği, bununla birlikte, dava konusu ihaleye davacı dahil 3 isteklinin doküman satın alarak katıldığı, gerekli rekabet koşullarının oluştuğu, tahmini bedelin üzerinde (172.500,00-TL+KDV) bir bedelle ihalenin müdahil dernek üzerinde kaldığı dikkate alındığında, ilanla ilgili söz konusu hususun işin esasına etkili olmayan şekli bir eksiklik olduğu, istekliler bakımından olumsuz bir durum ve tereddüt oluşturmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, ihale dokümanında “kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen dernek” ifadesinin ve bu durumun ortaya konulması için istenilen belgelerin belirsizlik oluşturup oluşturmadığı noktasında uyuşmazlık irdelendiğinde, Dernekler Kanunu ve Yönetmeliği’nde yer alan kurallar uyarınca kamu yararına çalışan derneklerin nasıl belirlendiği ve bu durumun nasıl tevsik edileceği hususunun açık olduğu, kamu yararı gözeten derneklerin belli olduğu, kamu yararı gözeterek çalışan dernek ve vakıfların bu durumlarını tevsik için sunulacak belgeler konusunda bir belirsizliğin bulunmadığı, nitekim ihaleye katılan isteklilerin de tereddüt yaşamadan gerekli belgeleri sunduğu, diğer yandan davacınında ihale dokümanını edinince tereddüt yaşadığı ve açıklık bulunmayan durumlar varsa bunların açıklanması için idareye başvuru yapabilecek iken bu yönde bir talebinin olmadığı, dolayısıyla ihale dokümanında yer alan söz konusu ifadelerde belirsizlik bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu ihale dokümanında da hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, dava konusu ihale ilânı ve dokümanında hukuka aykırılık, dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı ve müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Toplam …-TL müdahil yargılama giderinin davacıdan alınarak müdahile verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahile; istemleri hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harçlarının davalı idareye ve müdahile ayrı ayrı iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 14/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.