Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2023/157 E. , 2023/1270 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2023/157
Karar No:2023/1270
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı Kuruma ait “… Haber” logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 05/11/2020 tarihinde yayınlanan “Satır Başı” adlı programda 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde yer alan yayın ilkesinin ihlâl edildiğinden bahisle aynı Kanun’un 45. maddesinin 2. fıkrası gereğince “uyarı” yaptırımı uygulanmasına ilişkin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (Kurul) … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davaya konu haber bülteninde, olay yerinde bulunan muhabir ile bağlantı kurulduğu esnada ekranda bant yazıda “Azerbaycan Sivillere Saldırıyor- Goranboy ve Terter’de Sivil Yerleşim Yerlerine Ateş Açıldı” ifadelerine yer verildiğinin ve söz konusu ifadelerin 36 saniye süre ile ekranda yer aldığının tespit edilmesi üzerine, 6112 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde düzenlenen, tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerinin esas alınması ve toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olunmaması ilkesinin ihlâl edildiğinden bahisle davacı yayın kuruluşunun uyarılmasına ilişkin dava konusu işlemin tesis edildiği görülmekte ise de, anılan Karakter Jeneratörü (KJ) metninin fark edilmesinin ardından düzeltildiği ve ”Ermenistan savaş suçu işliyor. Sivil yerleşim yerlerine kullanımı yasak silahlarla saldırıyor.” şeklinde ekrandan aktarıldığı, haberin bütünü ve spikerin sunumu dikkate alındığında KJ metninin sehven yayınlandığının açık olduğu, yanlışlığın fark edilmesinin ardından yayından kaldırılan söz konusu KJ metninin tek başına haberin bütününden bağımsız olarak toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olacak nitelikte bulunmadığı anlaşıldığından, davacının 6112 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca uyarılmasına ilişkin tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ihlâl edilen ilgili madde metninde, hukuka aykırı yayının sehven yapılması, yanlışlığın fark edilmesinin ardından yayından kaldırılması veya tek başına haberin bütününden bağımsız olarak toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olacak nitelikte bulunmaması gibi istisnaların bulunmadığı, yaklaşık 5 dakika süren yayının 36 saniyelik kısmının doğru olmayan, gerçek dışı bir biçimde izleyicilere sunulduğu, gerçek olmayan bir bilginin gerçekmiş gibi verilmesinin hukuka aykırı olduğu, haberin kendisiyle uygun düşmeyen ve kamuoyunda tepki oluşturacak ifadelerin verilmesiyle yayın hürriyeti üstünlüğünün yitirileceği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, canlı yayınlarda gerçekleşmesi gereken hızlı yayıncılık ilkesi gereği bu durumun yaşandığı, öz denetim mekanizmalarına takılmadığına ilişkin iddiaların asılsız olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Düşünceyi açıklama özgürlüğüne yönelik sınırlamalar konusunda Devletin ve kamu makamlarının sahip olduğu takdir yetkisi bakımından, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluk, ölçülülük ve öze dokunmama kriterleri çerçevesinde yapılacak denetimde genel ya da soyut bir değerlendirme yerine, ifadenin türü, şekli, içeriği, açıklandığı zaman, sınırlama sebeplerinin niteliği gibi çeşitli unsurlara göre farklılaşan ayrıntılı bir değerlendirme yapılmasına ihtiyaç bulunmaktadır. (AYM kararları, Nilgün Halloran, B. No:2012/1184, 16/07/2014, §33; Emin Aydın, B.No: 2013/2602, 23/01/2014, §48)
Anayasa Mahkemesi kararlarında, kullanılan söz ve ifadelerin içinde geçtiği konuşmanın bütünü ile birlikte ve söylendiği bağlamdan kopartılmaksızın, olayın bütünselliği içerisinde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. (AYM Kararları, Durmuş Fikri Sağlar (GK), B. No: 2015/2769, 30/05/2019, §25; Nilgün Halloran, B.No: 2012/1184, 16/07/2014, §52)
Anayasa Mahkemesi kararında da belirtildiği üzere, uyuşmazlık konusu yayında, programın sunucusunun, program sırasında bağlanılan olay yerinde bulunan muhabirin Azerbaycan-Ermenistan savaşına ilişkin kullandığı ifadeler ile program sırasında ekranda savaşa dair gösterilen görüntüler ve yayın sırasında, KJ metninde yazan ifadelerin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Program sunucusunun ve olay yerindeki muhabirin konuşmaları ile ekranda gösterilen görüntüler olayın bütünselliği içerisinde incelendiğinde, Azerbaycan-Ermenistan arasındaki savaşta, Ermenistan’ın sivilleri katlettiğine yönelik sözlü bir anlatım yapıldığı ve verilen görsel ile bu anlatımın desteklendiği görülmektedir.
Bu durumda, söz konusu haber programında KJ metninde yer verilen ifadenin olayın bütünselliğinden koparılarak tek başına değerlendirilip programda Azerbaycan’ın sivilleri katlettiği yönünde yayın yapıldığı sonucuna varılarak, söz konusu yayının 6112 sayılı Kanun’un 8. maddesinin (ı) bendinde yer alan gerçeklik, doğruluk ilkelerini ihlâl ettiği ve toplumda özgürce kanaat oluşumuna engel olduğunu söylemenin, yayının bir bütün olarak değerlendirilmesine engel olacağı ve haber programının bütününde anlatılan mesajdan uzaklaşılmasına sebebiyet vereceği açıktır.
Programın değerlendirilmesinde, söz konusu haberin yapılmasının amacının program sunucusu ile olay yerinde bulunan muhabirin haberi sunuş şekli ve kullandığı ifadeler ile ekranda gösterilen görüntülerin bir bütün olarak bağlamından koparılmadan değerlendirilerek belirlenmesinin yanı sıra, KJ metninde verilen ibarenin bütünlüğün diğer parçalarıyla uyumlu olacak şekilde düzeltildiği ve davacı yayın kuruluşu tarafından, kurumsal internet sayfası üzerinden 05/11/2020 tarihinde özür metninin de yayınlandığı görülmektedir.
Bu nedenle, belirtilen gerekçelerle temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 20/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.