Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/5032 E. , 2023/602 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/5032
Karar No:2023/602
TEMYİZ EDENLER : 1. (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2. (MÜDAHİL DAVALI YANINDA) : … Birliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : Sınırlı Sorumlu … Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün internet sitesinde 06/05/2022 tarihinde ilan edilen ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca pazarlık usulü ile 07/06/2021 tarihinde gerçekleştirilen Didim ilçesi, Akköy Mahallesinde bulunan Taşburun Balıkçı Barınağının 10 yıl kiralanması ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacı kooperatifin 08/02/2019 tarihinde kira sözleşmesi feshedilen balıkçı gemilerinin yarısından fazlasının üye olduğu kooperatif niteliği taşıdığı hususlarında taraflar arasında itilaf bulunmadığı gibi 12/04/2022 ve 26/04/2022 tarihli başvuru dilekçeleriyle Taşburun Balıkçı Barınağını kiralama taleplerinin olduğu sabit olup; davanın tarafları arasındaki ihtilaf konusunun 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 17. maddesi doğrultusunda çıkarılan Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin A.9. ve A.12. maddesi gereğince 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre pazarlık usulüyle kira ihalesinin yapılmasının hukuka uygun olup olmadığı hususu üzerinde toplandığı, ilgili yasal hükümler, içtihat ve dava konusu olay birlikte irdelendiğinde; davalı idarece, Kanun hükmü doğrultusunda 2886 sayılı Kanun uyarınca kiralama ihalesi yapıldığı ve davacının ihaleye katılmadığı ileri sürülmüş ise de, 1380 sayılı Kanun’un 17. maddesinde 2886 sayılı Kanun hükümlerine tâbi olmaksızın kiraya verilmenin öncelikli uygulanması gereken bir şart olarak getirildiği, normlar hiyerarşisi uyarınca Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin 8. maddesinde kiralamada uygulanacak usulün Kanun hükmü uyarınca detaylandırıldığı, Yönetmelik kuralının hâlen yürürlükte olduğu, bu doğrultuda, davalı idarece, davacı kooperatifin kiralama talebini Kanun ve Yönetmelik kuralı uyarınca değerlendirmeksizin, Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin 17. bendi ve Yönetmeliğin ilgili kuralı bertaraf edilerek yalnızca Genelge kuralları doğrultusunda, davacı kooperatifin kiralama talebi reddedilerek anılan barınağın 2886 sayılı Kanun kapsamında ihaleye çıkarıldığı, davalı idarece, dava konusu ihale işlemi tesis edilirken hukukun genel ilkesi olan normlar hiyerarşisine aykırı şekilde kanun hükmünün daraltılıp yönetmelik kuralının ise bertaraf edilmesi suretiyle ilgili Genelge hükümlerinin uygulandığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, usul ve yasaya uygun tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, 7191 sayılı Kanun ile 1380 sayılı Kanun’un 17. maddesinde yapılan değişiklik sonrasında ilgili kanun hükmü ile çelişen yönetmelik kuralının uygulanmadığı, normlar hiyerarşisine uygun olarak kanun hükmünün uygulandığı, ilgili kanun hükmü uyarınca su ürünleri ile ilgili kooperatif ve üretici birliklerine eşit ayrıcalık hakkı tanındığı, dava konusu ihalenin 2886 sayılı Kanuna göre açık ihale usulü ile değil ayrıcalık hakkı tanınan kooperatif ve üretici birlikleri arasında pazarlıkla yapıldığı, davacı kooperatifin 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmayan bu pazarlık ihalesine katılmadığı; davalı yanında müdahil tarafından, 7191 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğin 01/01/2020 tarihinde yürürlüğe girdiği, mevcut düzenleme ile öncelikli kiralama hakkının kooperatifler yanında üretici birliklerine de tanındığı, kanuna aykırı yönetmelik kuralının uygulanmayacağı, ihalenin 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmaksızın pazarlıkla yapıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemleri hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Aydın ili, Didim ilçesi, … Mahallesi sınırları içerisinde bulunan Taşburun Balıkçı Barınağı, Didim Milli Emlak Müdürlüğü’nce 01/12/2016 tarihinde yapılan ihale sonucunda müşterek ve müteselsil olarak 10 (on) yıl süre ile … Kooperatifi, … Kooperatifi ve davacı … Kooperatifi’ne kiralanmış, Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nce Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin 20. maddesi kapsamında 01/10/2018 tarihinde yapılan denetimde tespit edilen aykırılık ve eksikliklerin giderilmesi aksi hâlde kira sözleşmesinin feshedileceği ihtarını içeren … tarih ve … sayılı yazı ilgili kooperatiflere bildirilmiş, 19/11/2018 tarihli denetimde eksikliklerin giderilmediğinin tespiti üzerine … tarih … sayılı Didim Milli Emlak Müdürlüğü işlemiyle kira sözleşmesi feshedilmiştir.
Müdahil üretici birliği tarafından 29/03/2022 tarihinde, davacı kooperatif tarafından ise 12/04/2022 tarihinde Taşburun Balıkçı Barınağını kiralama talebinde bulunulmuştur. Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısı ile “barınağın kiralama işlemlerinin 1380 sayılı Su ürünleri Kanunu, Balıkçı Barınakları Yönetmeliği ve Balıkçı Barınakları Genelgesi doğrultusunda yapılacağı ve kira ihalesi yapılacağı zaman İl Müdürlüğü’nün internet sitesinde ilanın yayımlanacağının” davacıya bildirilmesi üzerine davacı tarafından 26/04/2022 tarihli dilekçe ile, Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 2. fıkrası uyarınca söz konusu barınağın kiralanmasında kooperatiflerinin önceliğinin olduğu belirtilerek, hiyerarşik olarak üste ve hâlen yürürlükte olan söz konusu Yönetmelik kuralının talebin reddine dayanak yapılan Genelge ve resmi yazılardan önce uygulanarak talebin yeniden değerlendirmesi talep edilmiş, Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün … tarih … sayılı işlemi ile bu talep uygun görülmemiştir.
Akabinde 06/05/2022 tarihinde Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü internet sitesinde, “1- Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan Aydın ili, Didim ilçesi, … Mahallesindeki Taşburun Balıkçı Barınağı; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 17. maddesi, Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin A.9. ve A.12. maddeleri gereğince, Mülki idare ve il sınırları içerisinde birden fazla iki yılı aşkın süre faaliyette bulunan su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birlikleri ya da üretici birlikleri bulunması ve bunların ayrı ayrı barınak kiralama taleplerinin olması hâlinde, gerekli şartları taşıyanların aralarında anlaşarak müşterek ve müteselsil sorumlu olarak ortaklaşa kiralamayı istemeleri durumunda, barınak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlık usulüyle bu ortaklığa, aralarında anlaşma olmaması hâlinde barınağı kiralamak isteyen kooperatif veya kooperatif birlikleri ya da üretici birlikleri arasında yapılacak pazarlıkta en yüksek fiyati verene, ilan edilen otuz günlük süre içinde kooperatifler veya kooperatif birliklerinden ya da üretici birliklerine bu yöntem ile de barınağın kiralanamaması durumunda, Genelge’nin A.13. maddesi gereğince amacına özgü işletilmek üzere, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre pazarlık usulüyle, gerçek veya tüzel kişilere, 10 (on) yıl süre için ihale ile kiraya verilecektir… 6- İstekliler 5. maddede belirtilen belgelerle birlikte Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin A.12. maddesi kapsamında 07/06/2022 günü saat 10.00’a kadar, Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin A.13. maddesi kapsamında 22/06/2022 günü saat 10.00’a kadar Kiralama Komisyonu Başkanlığı’na gelerek ihaleye katılacaklardır.(…)” şeklinde dava konusu ihale ilanı yayımlanmış, 07/06/2022 tarihinde yapılan ihaleye tek müracaat sahibi müdahil üretici birliği katılmış, 07/06/2022 tarih ve 1 sayılı ihale komisyonu kararı ile anılan barınağın 1380 sayılı Kanun’un 17. maddesi, Balıkçı Barınakları Genelgesi’nin A.9. ve A.12. maddeleri gereğince 10 yıllığına bu Birliğe kiralanmasına karar verilmiştir.
Davacı kooperatif tarafından 26/05/2022 tarihinde ihaleden haberdar olunması sonrasında 31/05/2022 ve 07/06/2022 tarihli dilekçeler ile dava konusu ihalenin iptali talebiyle yapılan başvuruların Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün 08/06/2022 ve 15/06/2022 tarihli işlemleri ile reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 17. maddesinin 2. fıkrasında, “Balıkçı barınakları ve bunlara ait üst yapı tesislerinden faydalanma hakkı, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığının mütalaası alınarak Maliye ve Gümrük Bakanlığınca süresi on yıldan az olmamak üzere su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birliklerine 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlıkla kiraya verilir. İlan edilen 30 günlük süre içinde kooperatifler veya kooperatif birliklerinden talep vaki olmazsa 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nca gerçek veya tüzelkişilere ihale ile verilir.” kuralı yer almakta iken; 22/11/2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 01/01/2020 tarihinde yürürlüğe gireceği hükme bağlanan 7191 sayılı Su Ürünleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 3. maddesiyle yapılan değişiklik ile mezkur 17. maddenin 3. ve 4. fıkralarında, “Balıkçı barınaklarından yararlanma hakkı öncelikli olarak ticari balıkçılara ve su ürünleri yetiştiricilerine aittir. Balıkçı barınakları ve bunlara ait üst yapı tesislerinden faydalanma hakkı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün görüşü alınarak, Tarım ve Orman Bakanlığı’nca süresi on yıldan fazla olmamak üzere su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birliklerine ya da üretici birliklerine 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlıkla kiraya verilir. İlan edilen otuz günlük süre içinde kooperatifler veya kooperatif birliklerinden ya da üretici birliklerinden talep vaki olmazsa 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince Tarım ve Orman Bakanlığınca gerçek veya tüzel kişilere ihale ile verilir.
Balıkçı barınaklarının işletilmesine, denetlenmesine ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığının uygun görüşü alınarak Tarım ve Orman Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” kuralları yer almıştır.
5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu’nun 2. maddesinde, “Birlik: Tarım üreticilerinin, ürün veya ürün grubu bazında ve gönüllülük esasına dayalı olarak kurdukları, tüzel kişiliği haiz tarımsal üretici birliklerini” ifade eder şeklinde tanımlanmış; 3. maddesinde, tarımsal üretici birliklerinin her türlü bitkisel, hayvansal ürünler ile su ürünleri konusunda kurulabileceği; 4. maddesinde ise, birliklerin asgarî ilçe düzeyinde kurulacağı kurala bağlanmıştır.
13/12/1996 tarih ve 22846 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin barınakların kiralanmasına ilişkin esas ve usulleri belirleyen 8. maddesinde, “Balıkçı barınakları sınırları, yüzölçümü, üst yapı tesislerinin gösterildiği vaziyet planıyla birlikte, Bakanlık ile Ulaştırma Bakanlığının olumlu görüşlerine dayanılarak, Maliye Bakanlığınca öncelikle balıkçı barınağının mülki idare sınırları içerisinde bulunan ve ortakları orada ikamet eden, en az on iki aydan beri faaliyette bulunan, münhasıran su ürünleri ile iştigal eden ve otuz günlük ilan süresi içerisinde kiralamak için müracaat eden su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerine, on yıldan az ve yirmi beş yıldan fazla olmamak üzere açık pazarlık usulüyle kiraya verilir.
Balıkçı barınağının bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde birden fazla su ürünleri kooperatifinin olması ve bu kooperatiflerin ayrı ayrı barınak kiralama taleplerinin bulunması hâlinde, gerekli şartları taşıyan kooperatiflerin aralarında anlaşarak müşterek ve müteselsil sorumlu olarak kiralama istekleri olduğu takdirde, barınak açık pazarlık usulüyle bu kooperatiflere; anlaşma olmaması hâlinde gerekli şartları taşıyan ve barınağın bulunduğu mülki idari sınırlar içerisinde balıkçı gemilerinin yarısından fazlasının üye olduğu kooperatife açık pazarlık usulüyle kiraya verilir. Yukarıda belirtilen şartların sağlanamaması hâlinde ise kooperatiflerarasında yapılacak ihaleyle kiraya verilir. İhalede geçici teminat dışında tahmini bedelin %30’u oranında ek teminat alınır.
Su ürünleri Kooperatif ve birlikleri ilan edilen süre içinde kiralama talebinde bulunmadığı veya gerekli şartları taşımadıkları taktirde barınak, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu gereğince Maliye Bakanlığı tarafından talep bulunması hâlinde öncelikle yerel yönetimlere aksi taktirde diğer gerçek ve tüzel kişilere kiralanmak üzere ihale edilir.” kuralına yer verilmiştir.
Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı Balıkçı Barınakları Genelgesi’nde, “1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 17. maddesinde yapılan değişiklikle, balıkçı barınaklarının kiralanması yetkisi 01/01/2020 tarihinden itibaren Bakanlığımıza verilmiştir. Genel Müdürlüğümüzce mevzuat gereği diğer kurumlarla yapılmakta olan görüşmeler ve yönetmelik değişikliği çalışmaları devam etmektedir. Bahse konu Yönetmelik değişikliği tamamlanıncaya kadar, ‘Kanun Hükmü’ kapsamında uygulamada birlikteliğin sağlanması ve balıkçılarımızın mağdur olmamaları amacıyla balıkçı barınaklarına ilişkin aşağıdaki usul ve esaslar belirlenmiştir.
A- Yeni yapılan, kira süresi sona eren veya devri iptal edilen barınakların kiralama işlemlerinde;
…
(9) Balıkçı barınakları, İl Müdürlüğünüzce, Genel Müdürlüğümüz ve Milli Emlak Genel Müdürlüğü görüşü doğrultusunda öncelikle balıkçı barınağının bulunduğu mülki idare sınırları içerisinde kurulan ve iki yılı aşkın süredir faaliyette bulunan su ürünleri kooperatifleri veya il sınırları içerisinde faaliyet gösteren kooperatif birlikleri ya da üretici birliklerine, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlıkla, süresi on yıldan fazla olmamak üzere vaziyet planında belirtildiği üzere kiraya verilmesi,
…
(12) Mülki idare ve il sınırları içerisinde birden fazla iki yılı aşkın süre faaliyette bulunan su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birlikleri ya da üretici birlikleri bulunması ve bunların ayrı ayrı barınak kiralama taleplerinin olması hâlinde, gerekli şartları taşıyanların aralarında anlaşarak müşterek ve müteselsil sorumlu olarak ortaklaşa kiralamayı istemeleri durumunda, barınak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlık usulüyle bu ortaklığa, aralarında anlaşma olmaması hâlinde barınağı kiralamak isteyen kooperatif veya kooperatif birlikleri ya da üretici birlikleri arasında yapılacak pazarlıkta en yüksek fiyatı verene, bu yöntem ile de barınağın kiralanamaması durumunda Devlet İhale Kanunu kapsamında yapılacak ihale ile süresi on yıldan fazla olmamak üzere kiraya verilmesi,
…
(17) Güncellenen Su Ürünleri Kanunu’ndaki değişiklikler nedeniyle Yönetmelik yenileninceye kadar ‘Kanun Hükmü’ doğrultusunda; Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin ‘Kiralama esas ve usulleri’ başlıklı 8. maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, altıncı ve yedinci fıkraları ile ‘Barınağın Kira Sözleşmesinin ve Geçici veya Kesin Devir Protokolünün İptali’ başlıklı 21. maddesinin birinci fıkrası hariç, diğer maddelerinin uygulanmasına devam edilmesi, Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nde ‘kiralama’ ve ‘sözleşme feshi’nde Maliye Bakanlığı tarafından yapılan işlemlerin Bakanlığımızca gerçekleştirilmesi gerekmektedir. (…)” kurallarına yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1380 sayılı Kanun’un 17. maddesinde, balıkçı barınaklarından faydalanma hakkının kimlere ait olduğu ve kiralama usûlü düzenlenmiş ve ticarî balıkçılar ile su ürünleri yetiştiricilerinin söz konusu tesisleri öncelikli kullanım hakkının bulunduğu, bu kapsamda balıkçı barınakları ve bunlara ait üst yapı tesislerinin Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün görüşü alınarak, Tarım ve Orman Bakanlığı’nca gerekli şartları taşıyan ve otuz günlük ilan süresi içerisinde kiralamak için müracaat eden su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birliklerine ya da üretici birliklerine 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tâbi olmaksızın pazarlıkla süresi on yıldan fazla olmamak üzere kiraya verilebileceği kurala bağlanmıştır. 7191 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten önce kiralama hakkı önceliği sadece su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerine tanınmışken, kanun değişikliği ile su ürünleri ile ilgili üretici birliklerine de öncelik hakkı verilmiştir. Kanun hükmünden bunlardan her birinin eşit öncelik hakkı olduğu ve birinin diğerine daha öncelikli olduğunu belirten bir kuralın yer almadığı anlaşıldığından, ilan süresi olan otuz gün içerisinde su ürünleri kooperatifi veya kooperatif birlikleri ya da üretici birliğinden herhangi birinin başvuru yapması hâlinde 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmaksızın pazarlık usûlü ile kiralama işlemlerinin bunlardan birine yapılabileceği açıktır.
Öte yandan, davacı tarafından barınağın bulunduğu mülkî sınırlar içerisinde balıkçı gemilerinin yarısından fazlasının üye olduğu kooperatif olduğundan Balıkçı Barınakları Yönetmeliği’nin 8. maddesinin 2. fıkrası uyarınca pazarlıkla kiralama işleminde kendilerinin önceliğinin olduğu, hâlen yürürlükte olan söz konusu Yönetmelik kuralının aksine ve kurallar hiyerarşisine aykırı şekilde Balıkçı Barınakları Genelgesi uyarınca yapılan ihalenin hukuka aykırı olduğu ileri sürüldüğünden ve Mahkemece de bu yöndeki gerekçe ile işlemin iptaline karar verildiğinden, anılan Yönetmelik kuralının bakılan davada uygulanıp uygulamayacağının ortaya konulması gerekmektedir.
Bir hiyerarşik kurallar sistemi olan hukuk düzeninde alt düzeydeki kuralların, yürürlüklerini üst düzeydeki kurallardan aldığı kuşkusuzdur. Kurallar hiyerarşisinin en üstünde genel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta ve daha sonra gelen kanunlar yürürlüğünü Anayasa’dan, yönetmelikler ise yürürlüğünü kanunlardan almaktadır. Dolayısıyla, bir yazılı hukuk kuralının kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir kurala aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm içermesi mümkün değildir. Belirtilen hiyerarşinin, yönetmelikler bakımından ifadesi niteliğini taşıyan Anayasa’nın 124. maddesinde de, Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri kurala bağlanmıştır. Kanunlar ve yönetmelikler açısından belirtilen bu durum, daha alt düzeyde yer alan diğer hukukî metinler açısından da geçerlidir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinin 4. fıkrasında yer alan, “… Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.” kuralı ile, idarî yargı mercilerine, bireysel işlemlerin yargısal denetiminde, bu işlemlerin dayanağı ikincil nitelikteki düzenleyici işlemleri ihmâl etme yetkisi tanınmıştır.
Belirtilen bu durum karşısında, söz konusu Yönetmelikteki kuralın Kanun’un 17. maddesindeki değişiklikten önceki durumu, yani sadece su ürünleri kooperatif veya kooperatif birliklerine öncelik hakkı tanınması gözetilerek yapılan bir düzenleme olduğu, mevcut durumda ise üretici birliklerinin de öncelik hakkı olduğu, Yönetmelik kuralıyla kanunda tanınan hakkın kullanılmasını engelleyecek şekilde eşit durumda olanlar arasında daha öncelikli bir sıralama oluşturulamayacağı ve bu hâliyle anılan Yönetmeliğin yasal düzenlemeye aykırı kuralları uygulanamayacağından, bakılan davada anılan Yönetmelikteki Kanuna aykırı kuralların ihmal edilmesi, bunun yerine kanunî düzenlemenin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu barınağın 1380 sayılı Kanun’un 17. maddesi uyarınca pazarlık usulü ile otuz gün içinde müracaat edecek olan su ürünleri ile ilgili kooperatif veya kooperatif birliklerine ya da üretici birliklerine kiralanması için 06/05/2022 tarihinde ihale ilanının yapıldığı, ihaleye sadece Aydın ili genelinde faaliyet gösteren müdahil üretici birliğinin katıldığı ve ihalenin bu birlik uhdesinde kaldığı görülmektedir.
Dava konusu ihalede anılan Yönetmelik kuralı uygulanamayacağından ve davacının herhangi bir önceliği olmadığından, balıkçı barınağının ihaleye katılan tek istekli olan müdahil birliğe 10 yıl süreyle kiraya verilmesine yönelik ihalede hukuka aykırılık bulunmadığı; ayrıca ihalenin Yönetmeliğe aykırı şekilde çıkarılan Genelge uyarınca yapıldığı belirtilmiş ise de, ilanda ve ihale evrakında bahsi geçen Genelge’nin yönetmelik değişikliğine ilişkin çalışmalar devam ettiğinden kanun hükmü kapsamında uygulamada birlikteliğin sağlanması ve balıkçıların mağdur olmaması amacıyla işlerin nasıl yürütülmesi gerektiği yönünde açıklayıcı nitelikte kurallar içerdiği, ihale ilanında dava konusu ihalenin 1380 sayılı Kanun’un 17. maddesi uyarınca 2886 sayılı Kanuna tâbi olmaksızın pazarlık usûlü ile yapılacağının açıkça belirtildiği dikkate alındığında, davacının bu yöndeki
itirazının geçerli olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu ihalede hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı ve müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Davalı idare tarafından yapılan …-TL temyiz yargılama giderinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 13/j maddesi uyarınca harçtan muaf olan davalı idareden başlangıçta alınmayan …-TL temyiz başvuru harcı ve …-TL temyiz karar harcının davacıdan tahsili için Mahkemece ilgili vergi dairesine müzekkere yazılmasına,
7. Toplam …-TL
müdahil yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı yanında müdahile verilmesine,
8. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahile; istemi hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının müdahile iadesine,
9. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
10. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 15/02/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.