Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/4895 E. , 2023/697 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/4895
Karar No:2023/697
TEMYİZ EDENLER (DAVALILAR) : 1) … Bakanlığı
VEKİLİ: …
2) … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … İnşaat Tekstil Sarrafiye Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU :… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan davacıya ait iş yerinin, yetkili müessese faaliyet izin belgesi olmadan döviz alım satımı yapıldığından bahisle 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı Olur’u ile … tarih ve … sayılı Fatih İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacıya ait iş yerinin döviz alım satım yapılabilmesi için gerekli olan izin belgesine sahip olmadığının, izin almadan döviz alım satımı yapıldığının tespit edilmesi üzerine ilk olarak bir ay süre ile faaliyetinin durdurulduğu, ihbar ve şikâyetler üzerine yapılan ikinci denetimde ise iş yerinde döviz kurlarını gösteren tabelalar bulunduğu, iş yerine işlem yaptırmak üzere giren iki ayrı yabancı uyruklu şahsın iş yerinde döviz bozdurduklarını, …’nin de 50 Euro tutarında döviz bozdurduğunu ifade ettiği, bir ay süre ile faaliyetinin durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla davanın reddine karar verildiği, uygulanan idari para cezasına ilişkin işleme yapılan itirazın … Sulh Ceza Hakimliği’nin … D. İş sayılı dosyasında derdest olduğu,
Bu itibarla, şikâyetin davacıya isnat edilen eyleme ilişkin olduğu, döviz kurlarına ilişkin tabelalardan ve aynı gün içerisinde işlem yapan üç ayrı şahsın beyanlarından iş yerinde yetkisiz olarak döviz alım ve satım yapıldığı anlaşıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemler hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; davanın konusunun iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulması olduğu ve 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası gereğince iş yerinin faaliyetinin durdurulmasına karar verilebilmesi için daha önce bir aydan altı aya kadar faaliyetinin durdurulmuş olması gerektiği, davalı idarece daha önce bir ay süreyle iş yerinin faaliyetinin durdurulduğu, ancak bu işlemin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesi’nin davanın reddi yolundaki … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine Dairelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile istinaf başvurusunun kabul edilerek Mahkeme kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, dolayısıyla iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin işlemin ön şartının gerçekleşmediği açık olduğundan, tekerrür hükümleri esas alınarak tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davacının istinaf başvurusunun kabulüne, … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın kaldırılmasına ve esastan incelenen davada dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, dava konusu işlemin ilgili mevzuat çerçevesinde tesis edildiği ve hukuka uygun olduğu, mühürleme işlemine karşı açılan davada söz konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de karara karşı temyiz başvurusunda bulunulduğu ve yargılama sürecinin devam ettiği, henüz nihai kararın verilmemiş olmasından dolayı söz konusu işlemin geçerliliğini koruduğu, yetkisiz ticari faaliyetin devam ettiğinin yerinde yapılan tespitlerle ortaya konulduğu;
Davalı Fatih Belediye Başkanlığı tarafından, Bakanlığın ve Kaymakamlığın talepleri uyarınca tesis olunan işlemin Bakanlık Olur’unun yerine getirilmesinden ibaret olduğu, davacının yetkisiz döviz alım satımı yapmasının ilgili mevzuata aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan iş yerinde yetkisiz olarak döviz alım satımı yapıldığının tespit edilmesi üzerine … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı Olur’u ile 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş yerinin faaliyetlerinin bir ay boyunca geçici olarak durdurulmasına karar verilmiş, … tarih ve … sayılı Fatih İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü işlemi gereğince davacıya ait iş yeri mühürlenerek bir ay süreyle faaliyeti durdurulmuştur.
Devamında gelen ihbar ve şikâyetler üzerine yapılan denetimde yine yetkisiz olarak döviz alım satımı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Bakanlık tarafından İstanbul Valiliği’ne muhatap … tarih ve … sayılı yazıyla, Bakanlık Makamı onayıyla söz konusu iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulmasına karar verildiği belirtilerek, iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi gerektiği bildirilmiştir.
İstanbul Valiliği’nce Fatih Kaymakamlığı ile İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’ne muhatap … tarih ve … sayılı yazıyla, iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulması ve yapılan işlemlerin sonucundan Bakanlığa sunulmak üzere Valiliğe bilgi verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nce Fatih Belediye Başkanlığı’na muhatap … tarih ve … sayılı yazıyla, iş yerinin faaliyetinin süresiz olarak durdurularak iş yeri kapama tutanağının bir nüshasının Bakanlığa iletilmek üzere Fatih İlçe Emniyet Müdürlüğü Asayiş Büro Amirliği’ne gönderilmesi gerektiği belirtilmiştir.
… tarih ve … sayılı Fatih İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü işlemi gereğince iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin kararın icrasına başlanılmış ve Zabıta Müdürlüğü’nce 09/11/2019 tarihinde iş yeri dış giriş kapısından mühürlenerek faaliyeti durdurulmuştur.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin sürekli olarak faaliyetinin durdurulmasına ilişkin işlemin icrası … tarih ve … sayılı Fatih İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü kararı uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz olarak faaliyette bulunan iş yerindeki faaliyetlerin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş ve anılan madde uyarınca Bakanlıkça söz konusu faaliyetin durdurulması işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden, İstanbul Valiliği’nce Fatih Kaymakamlığı ile İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’nden ve Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nce de Fatih Belediye Başkanlığı’ndan talep edilmiştir.
Dava konusu … tarih ve … sayılı Fatih İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü işleminin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Bakanlık işleminin gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Bakanlıkça İstanbul Valiliği’ne, İstanbul Valiliği’nce Fatih Kaymakamlığı ile İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’ne ve Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nce de Fatih Belediye Başkanlığı’na kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği ve/veya Fatih Belediye Başkanlığı’nca tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Fatih Belediye Başkanlığı’na karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan … İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın görüm ve çözümünde yetkisiz olan … İdare Mahkemesi’nce verilen karara yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile Mahkeme kararının kaldırılmasına ve esastan incelenen davada, dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabul edilerek İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemlerin iptaline yönelik temyize konu… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 20/02/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.