Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2022/4697 E.  ,  2022/4805 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/4697
Karar No:2022/4805

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1. …
2. …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Fonu (…)
VEKİLİ : Av. …,
Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıların hissedarı olduğu … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin tüm mal, hak ve varlıklarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün 1.715.500.000,00-TL muhammen bedelle 05/07/2022 tarihinde ihaleyle satışa çıkartılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Bürosu’nun … sayılı dosyasında FETÖ/PDY silahlı terör örgütüne üye olmak ve terörizmin finansmanı suçlamaları nedeniyle başlatılan soruşturma kapsamında 668 sayılı KHK’nın 3/1. ve CMK’nın 128. maddeleri uyarınca davacıların da aralarında bulunduğu şahısların malvarlığı değerlerine el konulduğu, … Sulh Ceza Hakimliği’nin … tarih ve … Değişik İş sayılı kararı ile … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin bir kısım ortakları hakkında mal varlıklarına tedbir konulduğu, … Sulh Ceza Hakimliği’nin … tarih ve … Değişik İş sayılı kararı ile … Holding’e bağlı şirketlere kayyım atamaları yapıldığı, … Sulh Ceza Hakimliği’nin … tarih ve … Değişik İş sayılı kararıyla, 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 19. maddesi gereğince kayyım yetkilerinin Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredildiği, Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla, … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ve … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin gayrimenkulleri, menkul malları, maden ruhsatları, hakları, nakit varlıkarı ile bu varlıkların fer’i ve mütemmim cüzü niteliğindeki tarafı oldukları sözleşmeler ve bu sözleşmelerden doğan başlı başına iktisadi değeri olmayanlar da dahil tüm hak, mal ve varlıkları bir araya getirilerek … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün oluşturulmasına karar verildiği, şirketlere ilişkin KPMG mali tespit raporunda şirketlerin mevcut hâlinin sürdürülebilir olmadığına kanaat getirilerek Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün satışına karar verildiği, anılan karar uyarınca 13/11/2018 tarih ve 30594 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan satış ilanı ile … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün 1.400.000.000,00-TL muhammen bedel ile 30/01/2019 tarihinde satışının yapılacağının ilan edildiği, usulüne uygun hiçbir başvuru bulunmadığından … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü ihalesinin açılmamasına karar verildiği, … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi’nce, KPMG tarafından hazırlanan ve daha önce Kuruma sunulan mali durum raporu uyarınca şirketin varlığının sürdürülebilir olmadığı hususunun belirtilmesi üzerine Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün yeniden satışına karar verildiği, anılan karar uyarınca 24/04/2019 tarih ve 30754 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan satış ilanı ile … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün 1.100.000.000,00-TL muhammen bedel ile 10/07/2019 tarihinde satışının yapılacağının ilan edildiği, ancak usulüne uygun hiçbir başvuru bulunmadığından … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü ihalesinin açılmamasına karar verildiği, Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla, … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün bir kez daha satışına karar verildiği, anılan karar uyarınca 22/07/2019 tarih ve 30839 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan satış ilanı ile … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün, kapalı zarf ve açık artırma usullerinin birlikte uygulanması ve 1.100.000.000,00-TL muhammen bedel ile 21/08/2019 tarihinde satışının yapılacağının ilan edildiği, ancak yine usulüne uygun hiçbir başvuru bulunmadığından … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü ihalesinin açılmamasına karar verildiği, Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla; 5411 sayılı Kanun’un 134. maddesi uyarınca düzenlenen ticari ve iktisadi bütünlük süresinin 25/10/2020 tarihinde sona erecek olması ve … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin 15/10/2020 tarihli yazısı uyarınca yeniden … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü oluşturulmasına karar verildiği, … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi tarafından gönderilen 31/05/2022 tarihli yazıda, … Değerleme ve Danışmanlık Anonim Şirketi’nin 08/04/2022 tarihli değerleme raporuna göre, … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün satışa çıkarılmasının uygun olacağı değerlendirilerek gerekli işlemlerin yapılmasının istenildiği, aradan geçen süre göz önünde bulundurularak … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü kapsamındaki varlıkların değerlemesinin ayrı ayrı olarak … Değerleme ve Danışmanlık Anonim Şirketi tarafından yapıldığı, Fon Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararıyla da, … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğünün 1.715.500.000,00-TL muhammen bedel ile 05/07/2022 tarihinde satışının yapılacağına karar verildiği, satış ilanının 03/06/2022 tarih ve 31855 sayılı Resmî Gazete’de ilan edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı,

Davacının, muhammen bedelin yönetmelik hükümlerine aykırı olarak belirlendiği iddiası yönünden;
… Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketinin mali durumunun sürdürülebilir olmadığının ortaya konulması, şirketlerin borçluluk durumları ve mevcut borçları gelirlerinden elde edilen nakit akışı ile karşılayamayacaklarına ilişkin hususlar dikkate alındığında ve uygulanan değerleme yönteminin ve bütünlüğü oluşturan varlıkların ayrı ayrı kıymet takdirlerinin yapılmış olması ile bağlı olunmaksızın düzenlenecek rapor çerçevesinde Fon Kurulu tarafından belirleneceği yönündeki hüküm uyarınca tanınan yetki doğrultusunda Fon Kurulu’nca tespit edilen muhammen bedelin usule ve mevzuata uygun olarak belirlendiği,
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun yetkisinin bulunmadığı iddiası yönünden;
Fon’un, kayyım olarak atandığı şirketler ve malvarlığı değerleri hakkında ticari ve iktisadi bütünlük oluşturma ve satış kararı alma konusunda münhasıran yetkili olduğu, alınacak kararlar için mahkeme de dahil olmak üzere başka bir merciden izin ve/veya icazet almasına gerek bulunmadığı, satış yetkisinin, müsadere kararına bağlı olmaksızın şirkete yönelik sürdürülemez olduğu yönündeki mali durum raporları dikkate alınarak Fon Kurulu’na tanındığı, müsadere kararının kesinleşmesi gerekliliğine ilişkin herhangi bir mevzuat hükmü de bulunmadığı hususu dikkate alındığında, Fon Kurulu kararlarında yetki yönünden mevzuata aykırılık bulunmadığı,
Hisselerine ilişkin verilmiş bir müsadere kararı olmadığı yolundaki iddiası yönünden;
… Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin diğer hissedarları hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığı’nın … tarih ve … sayılı dosyasında “Silahlı Terör Örgütü Kurma ve Yönetme, Silahlı Terör Örgütüne Üye Olmak, Silahlı Terör Örgütüne Üye Olmakla Birlikte Örgüte Yardım Etme” suçları kapsamında başlatılan soruşturma sonucunda yapılan yargılamada, … Ağır Ceza Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’ndeki mevcut ortaklık hisselerinin müsaderesine karar verildiği, söz konusu karara ilişkin istinaf talebinin … Bölge Adliye Mahkemesi … Ceza Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile reddedildiği, işbu kararın temyizi üzerine, Yargıtay … Ceza Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, “…şirket ortaklarının şirketteki paylarının TCK’nın 54/6. maddesi gereği müsaderesine” şeklinde yer alan ibarelerin “…şirket ortaklarına ait şirketin TCK’nın 54/1. maddesi gereği müsaderesine…” olarak; “şirketteki paylarının” ibaresinin “şirketin” olarak; hükmün müsadereye ilişkin 11. fıkrasının a bendinin sonuna “şirketlerin TCK’nın 54/1. maddesi uyarınca müsaderesine, iyi niyetli üçüncü kişilerin haklarının saklı tutulmasına” ibarelerin yazılması suretiyle düzeltilerek onanmasına karar verildiği, dolayısıyla Mahkeme kararıyla suça tahsis edildikleri anlaşılan şirketlerin müsaderesine karar verildiği görüldüğünden, davacıların aksi yöndeki iddialarının yerinde olmadığı,
6758 sayılı Kanun, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 134. maddesi ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Tarafından Ticari ve İktisadi Bütünlük Oluşturan Mahcuzların Satışına İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca oluşturulan “… Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü”nün kapalı zarf ve açık artırma usullerinin birlikte uygulanması suretiyle 1.715.500.000,00-TL muhammen bedelle 05/07/2022 tarihinde satışa çıkartılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, davalı idarenin sunduğu savunma dilekçesinin kendilerine tebliğ edilmediği, mahkemeye erişim haklarını kullanamadıkları, İdare Mahkemesi’nin kamu makamlarınca hazırlanan belgelere üstünlük tanıyarak mutlak bir gerçeklik karinesi atfettiği, Anayasa’ya aykırılık iddiasının kararda tartışılmamasının gerekçeli karar hakkının ihlâlini oluşturduğu, haklarında verilmiş bir mahkumiyet kararı olmamasına rağmen asli cezanın fer’isi olması gereken müsadere kararının uygulandığı, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, her ne kadar 6758 sayılı Kanun’un 19/3. maddesi uyarınca satış için müsadere kararı aranmasa da dava konusu şirket hakkında verilen müsadere kararının kesinleştiği, ivedi yargılama usulünde savunmanın verilmesi ya da savunma verme süresinin geçmesiyle dosyanın tekemmül etmiş sayılacağı, şirket hakkında ticari ve iktisadi bütünlük oluşturulması ve satış kararı alınmasının hukuka uygun olduğu, mevcut hâlin sürdürülebilir olmadığının KPMG tarafından hazırlanan rapor ile tespit edildiği, satışa konu varlıkların değerlemesinin alanında uzman olan … Değerleme A.Ş. firması tarafından yapıldığı, kayyım olunan şirketlerin ticaret hukuku anlamında ve ticaret sicili nezdinde tüzel kişiliklerinin TMSF’den ayrı ve bağımsız bir şekilde devam ettiği, Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu, kayyımların görevlerini ifa ederken basiretli bir tacir gibi hareket ettiği, Anayasa’ya aykırılık iddialarının haksız olduğu, mülkiyet hakkı ihlâlinin bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Dilekçeler üzerine ilk inceleme” başlıklı 14. maddesinin 3. fıkrasının (a) bendinde, dava dilekçelerinin görev ve yetki yönünden ilk incelemeye tâbi tutulacağı; “İlk inceleme üzerine verilecek karar” başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde ise, adlî yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
İdarî yargı mercilerinde yargısal denetimi yapılarak çözümlenecek uyuşmazlıklarda, öncelikle davaya konu işlemin idarî bir işlem olup olmadığı hususunun, başka bir anlatımla idare hukuku kurallarına göre tesis edilen, kamu gücüne dayanılarak diğer tarafın rızasını aramaya gerek olmaksızın hukukî durumda tek yanlı irade açıklamasıyla değişiklik meydana getiren bir işlem olup olmadığının ortaya konulması gerekmektedir. İdarî makamlar tarafından tesis edilmiş olsa bile, özel hukuk hükümlerine tâbi olan işlem ve sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde adlî yargı mercileri görevlidir.
4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun 403. maddesinin ikinci fıkrasında kayyımın belirli işleri görmek veya malvarlığını yönetmek için atanacağı kurala bağlanmıştır. Bir tüzel kişinin gerekli organlardan yoksun kalmış olması ve yönetiminin başka yoldan sağlanamaması halinde vesayet makamı tarafından yönetim kayyımı atanacağı aynı Kanun’un 427. maddesinde belirtilmiştir. Kanun’un ‘Malvarlığının yönetimi’ başlıklı 460. maddesinde ise ‘Kayyım bir malvarlığının yönetimi ve gözetimi ile görevlendirilmiş ise, yalnız o malvarlığının yönetim ve korunması için gerekli olan işleri yapabilir. Kayyımın, bunun dışındaki işleri yapabilmesi, temsil olunanın vereceği özel yetkiye, temsil olunan bu yetkiyi verecek durumda değilse vesayet makamının iznine bağlıdır.
‘ hükmü yer almıştır.
Yönetim kayyımının olağan yönetim işlerini yapabilmesi, temsil olunanın vereceği özel bir yetkiye bağlı olmadığı gibi vesayet makamının da iznine bağlı değildir. Olağan yönetim işlerine; alacakların tahsil edilmesini, borçların ödenmesini, vergi beyanlarında bulunulmasını, bozulacak malların satılmasını, mevcudun korunması için önlem alınmasını örnek olarak göstermek mümkündür. Türk Medeni Kanunu’nun 462 ve 463. hükmü kapsamındaki işlerde ise yetkili vesayet dairelerinden izin alınması zorunludur.(Gençcan Ömer Uğur: Vesayet Hukuku, Ankara-2009, s.818)
Kayyım, vesayet işleriyle görevlendirilmiş olan diğer kişiler gibi bu görevini yerine getirirken iyi bir yönetimin gerektirdiği özeni göstermekle yükümlüdür. Malvarlığını yönetme yükümlülüğü kapsamında yönetim kayyımının da kayyımlığına verilen kişinin malvarlığını iyi bir yönetici gibi özenle yönetme ve yönetimle ilgili hesap tutma zorunluluğu vardır. (Gençcan Ömer Uğur: Vesayet Hukuku, Ankara-2009, s.821)
Kayyımın görevini yerine getirirken kusurlu davranışıyla sebep olduğu zararlardan sorumlu olacağı Medeni Kanun’un 467. maddesinde belirtilmiş ve açılacak olan tazminat davalarında asliye hukuk mahkemelerinin görevli olacağı Kanun’un 469. maddesinde kurala bağlanmıştır.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun şirket yönetimi için kayyım tayini başlıklı 133. maddesinde, ” (1) Suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve maddî gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması halinde; soruşturma ve kovuşturma sürecinde, hâkim veya mahkeme, şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak kayyım atayabilir. Atama kararında, yönetim organının karar ve işlemlerinin geçerliliğinin kayyımın onayına bağlı kılındığı veya yönetim organının yetkilerinin ya da yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları veya menkul kıymetler idare yetkilerinin tümüyle kayyıma verildiği açıkça belirtilir. Kayyım tayinine ilişkin karar, ticaret sicili gazetesinde ve diğer uygun vasıtalarla ilan olunur.
(2) Hâkim veya mahkemenin kayyım hakkında takdir etmiş bulunduğu ücret, şirket bütçesinden karşılanır. Ancak, soruşturma veya kovuşturma konusu suçtan dolayı kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararının verilmesi halinde; ücret olarak şirket bütçesinden ödenen paranın tamamı, kanunî faiziyle birlikte Devlet Hazinesinden karşılanır.
(3) İlgililer, atanan kayyımın işlemlerine karşı, görevli mahkemeye 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 29/06/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre başvurabilirler.” … hükmü yer almıştır.
Dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan hâliyle 6758 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’un 19. maddesinde, (1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı nedeniyle 04/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 133’üncü maddesi uyarınca kayyım atanmasına karar verilen şirketlerde görev yapan kayyımların yetkileri, hâkim veya mahkeme tarafından Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredilir ve devirle birlikte kayyımların görevleri sona erer.
(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra ve olağanüstü hâlin devamı süresince terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı veya irtibatı nedeniyle Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 133’üncü maddesi uyarınca şirketlere ve bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 13’üncü maddesi uyarınca varlıklara kayyım atanmasına karar verildiği takdirde, kayyım olarak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu atanır.
(3) 20/07/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hâl kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan ve Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya Hazineye devredilen şirketler hariç olmak üzere; birinci ve ikinci fıkra kapsamındaki şirketlerin mali durumu, ortaklık yapısı, diğer sorunları veya piyasa koşulları nedeniyle mevcut hâlin sürdürülebilir olmadığının Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından tespit edilmesi durumunda, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu şirketin yahut varlıklarının veya bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 13. maddesinde belirtilen varlıkların satılmasına veya feshi ile tasfiyesine karar verebilir. Satış ve tasfiye işlemleri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından yerine getirilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun ilişkili olduğu Bakan onayıyla belirlenir.
(4) Üçüncü fıkra kapsamında gerçekleştirilen varlık ve mal varlığı değeri satışlarına bağlı olarak elde edilen gelirden borçlar ödendikten sonra kalan tutar, şirket işlerinde kullanılabilir. Üçüncü fıkra kapsamında gerçekleştirilen fesih ve tasfiye işlemleri sonunda borçlar ödendikten sonra kalan tutar, yargılamanın kesin hükümle sonuçlandırılmasına kadar bir kamu bankasında açılan hesapta nemalandırılır.(…)” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun’un 20. maddesinde ise, “(1)19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından devralınan şirketler ve bunların varlıkları ile ilgili olarak Fona verilen yetkiler, bu Kanun Hükmünde Kararname ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na verilen kayyımlık görevi ile satış veya tasfiye işlemlerinde, bu şirketlerin yahut bunların sahiplerinin Fona borçlu olup olmadığına ve varlıkları üzerinde Fon haczi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın kıyasen uygulanır. (…) Şirketlerin tasfiye işlemlerini yürütmek üzere Fon Kurulu tarafından görevlendirilen tasfiye komisyonu, adlî işlemler veya davalar bakımından taraf ehliyetine sahiptir. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun kayyım olarak atandığı şirketlerin ya da bunların varlıklarının bu madde kapsamında satışından elde edilecek tutarlar yargılamanın kesin hükümle sonuçlandırılmasına kadar bir hesapta nemalandırılır.
(2) Şirket varlıklarının ticârî iktisâdî bütünlük yoluyla satışına karar verilmesi halinde Fon Kurulu, geçmiş dönem borçlarını, bu borçların FETÖ/PDY terör örgütüne aidiyeti, iltisakı veya irtibatı olmayan kişilerle gerçek mal veya hizmet ilişkisine dayanması şartıyla ihale bedelinden ödemeye veya ihale alıcısına ödettirmeye yetkilidir.
(3) Bu madde hükümleri, kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının veya bunların bağlı olduğu şirketlerin Hazine tarafından devralınan varlıklarının satış ve tasfiyesini teminen Maliye Bakanlığı’nca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredilmesi durumunda da uygulanır. Devredilen varlıkların satışından elde edilen tutarlar Maliye Bakanlığı’na aktarılır.” kuralına yer verilmiştir.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 134. maddesinin beşinci fıkrasında, Fon alacaklarının tahsilini teminen, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca haczedilen aktif değerler ile lisans, ruhsat ve imtiyaz sözleşmelerinden doğan haklar ve bu varlıkların feri veya mütemmim cüzü niteliğindeki sözleşmelerden doğan, ancak başlı başına iktisadî değeri olmayanlar da dahil olmak üzere diğer tüm hak ve varlıkları bir araya getirerek, ticarî ve iktisadî bütünlük oluşturarak alıcısına geçişini sağlayacak şekilde satışına, hacizli malların birden fazla borçluya ait olması ve/veya birden fazla alacaklının haczi olması hâlinde de satışı yaptırmaya, ihale bedelinin ödenme şeklini, para birimini, alıcıların sahip olması gereken şartları, ödeme tarihini ve ihalenin sair usûl ve esasları ile satış şartlarını 6183 sayılı Kanun hükümlerine bağlı olmaksızın belirlemeye, satışa konu ticarî ve iktisadî bütünlüğü alacağına mahsuben satın almaya, satışa konu varlıkların ait olduğu şirketlerin teknik bilgi, yazılım, donanım, ekipman, mal ve hizmet alımından doğan geçmiş dönem borçlarını ihale bedelinden ödemeye veya ihale alıcısına ödetmeye Fon Kurulu’nun yetkili olduğu ifade edilmiştir.
Aktarılan mevzuatın değerlendirilmesinden, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 133. maddesi uyarınca suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmekte olduğu hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve maddî gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi için gerekli olması halinde; soruşturma ve kovuşturma sürecinde, hâkim veya mahkemenin şirket işlerinin yürütülmesiyle ilgili olarak kayyım atayabileceği, 6758 sayılı Kanun’un 19. maddesi gereğince Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 133. maddesi uyarınca şirketlere kayyım atanmasına karar verildiği takdirde, kayyım olarak Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun atanacağı, Fon’un kayyımlık görevi ile satış veya tasfiye işlemlerinde 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile ilgili yetkilerini kıyasen uygulayabileceği, kayyımın işlemlerine karşı ilgililer tarafından görevli mahkemeye Türk Medeni Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre başvurulabileceği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, aralarında davacıların da bulunduğu sanıkların FETÖ/PDY silahlı terör örgütü ile bağlantıları olduğundan bahisle … Holding ve bağlı 51 şirkete kayyım atanmasına karar verildiği, … Sulh Ceza Hakimliği’nin 02/09/2016 tarih ve 2016/555 Değişik İş sayılı kararıyla kayyımın yetkilerinin 674 sayılı KHK’nın 19. maddesi uyarınca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na devredildiği, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 134. maddesi uyarınca davacıların hissedarı oldukları … Enerji Elektrik Üretimi ve Madencilik Anonim Şirketi ile … Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nin tüm mal, hak ve varlıklarının bir araya getirilmesi ile … Enerji Üretimi Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nün oluşturulduğu, KPMG Bağımsız Denetim ve SMMM A.Ş. tarafından hazırlanan mali durum tespit raporunda yer alan tespit ve kanaatler dikkate alınarak 6758 sayılı Kanun’un 19. maddesi uyarınca şirketin mali durumunun sürdürülebilir olmadığı gerekçesiyle oluşturulan ticari ve iktisadi bütünlüğün ihaleyle satışına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dairemizin tüm üyelerinin katılımıyla 02/11/2022 tarihinde yapılan toplantıda alınan karar ile, davalının kayyım sıfatıyla yönettiği şirketlerin hak ve taraf ehliyetlerini koruduğu, anılan şirketlere ilişkin olarak kayyımın ticârî gerekliliklere göre gerçekleştirdiği iş ve işlemlerin idarî işlem ve eylem niteliğinde olmadığı, kayyım sıfatıyla ticârî kural ve teamüllere dayanılarak tesis edilen işlemlerde kamu yararının değil ticârî faaliyet gereklerinin esas alındığı ve kayyım işlemlerinin idare hukuku ilkelerine göre değil ticaret hukuku ilkelerine göre tesis edildiği dikkate alınarak uyuşmazlığın esas itibarıyla Türk Medenî Kanunu’nda düzenlenen kayyımlık görevinin nasıl îfâ edileceğine dair ilke ve kurallar ile Türk Ticaret Kanunu hükümleri dikkate alınmak suretiyle adlî yargı yerlerince çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, davanın esası incelenerek verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan, 2577 sayılı Kanun’un “Kapsam ve nitelik” başlıklı 1. maddesinin ilk fıkrasında, “Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin görevine giren uyuşmazlıkların çözümü, bu Kanunda gösterilen usûllere tâbidir.” kuralına yer verilmiştir.
2577 sayılı Kanun’a 6545 sayılı Kanun’un 18. maddesiyle eklenen “İvedi yargılama usulü” başlıklı 20/A maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda söz konusu yargılama usulünün uygulanacağı; (g) bendinde ise, verilen nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabileceği kurala bağlanmıştır.
Anayasa’nın 142. maddesi uyarınca, Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişleri ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir. Kanun yolları da, yargılama usûlleri arasında yer alır. Yargı yerlerince yapılacak incelemeler sonunda verilecek kararlardan hangisinin kesin olduğunun belli edilmesi dahi, anılan madde hükmü ile Anayasa’daki temel ilkelere ve güvence kurallarına aykırı olmamak üzere yasa koyucunun takdirine bırakılmıştır (AYM kararı, E:1985/23, K:1986/2, Karar tarihi: 20/01/1986).
Anayasa’nın bütünlüğü ilkesi gereği mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usullerinin kanunla düzenleneceğini belirten Anayasa’nın 142. maddesinin de kanuni hâkim güvencesinin değerlendirilmesinde gözönünde bulundurulması gerektiği açıktır. Kanuni hâkim güvencesi, mahkemelerin kuruluş ve yetkileri ile izleyecekleri yargılama usulünün kanunla düzenlenmesini ve dava konusu olay ortaya çıkmadan önce belirlenmesini gerektirir. Bu düzenleme Anayasa Mahkemesi kararlarında, kişinin hangi mahkemede yargılanacağını önceden ve kesin olarak bilmesini gerektiren doğal hâkim ilkesini koruyan bir hüküm olarak ele alınmaktadır (AYM kararı, Muhammed Deniz başvurusu, B. No: 2014/10728, Karar tarihi:18/07/2018).
Aktarılan kanunî düzenlemelere göre, 6545 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerle birlikte 20/07/2016 tarihinden sonra ilk derece mahkemelerince verilen kararlara karşı genel kanun yolunun istinaf olarak belirlendiği, yalnızca 2577 sayılı Kanun’un 46. maddesinde tahdidî olarak sayılan uyuşmazlıklarla ilgili kararlara karşı istinaf kanun yolundan sonra temyiz kanun yoluna da başvurulabileceği, 2577 sayılı Kanun’da düzenlenen özel ve istisnai bir yargılama usûlü olan ivedi yargılama usulüne tâbi olan uyuşmazlıklarla ilgili olarak ise ilk derece mahkemelerince verilen kararlara karşı hangi tarihte verildiğine bakılmaksızın doğrudan temyiz kanun yoluna başvurulabileceği açıktır.
2577 sayılı Kanun’un 1. maddesinin ilk fıkrası uyarınca idarî yargının görevine giren uyuşmazlıkların çözümü bu Kanun’da gösterilen usûllere tâbi bulunduğundan ve anılan Kanun’un 20/A maddesinde yer verilen ivedi yargılama usûlü öncelikle ve süratle sonuçlandırılması önem taşıyan bazı idarî dava türleri için öngörülen özel bir yargılama usûlü olduğundan; adlî yargının görevinde olduğu değerlendirilen uyuşmazlıklar bakımından Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin görevine giren uyuşmazlıkların çözümünde uygulanacak usûlü belirleyen 2577 sayılı Kanun’da düzenlenen özel bir yargılama usûlü olan ivedi yargılama usûlü uygulanarak karar verilmesi mümkün değildir. Ayrıca, istisnaî bir yargılama usûlü olan ivedi yargılama usûlünün bu şekilde geniş bir yorum yoluyla genel yargılama usûlü yerine uygulanmasının Anayasal kurallar uyarınca Kanunla belirlenmesi zorunlu olan yargılama usûlüne ilişkin konulardan biri olan mahkeme kararlarına karşı başvurulacak kanun yolunu etkileyeceği açıktır.
Bu itibarla, çözümü adlî yargının görevinde olan, 2577 sayılı Kanun ve bu Kanunda düzenlenen usûllerin uygulanmasına ve öncelikle sonuçlandırılması özel önem taşıyan uyuşmazlık olarak nitelendirilmesine imkân bulunmayan ve bu anlamda ivedi yargılama usulü kapsamında yer almayan dava konusu uyuşmazlığa ilişkin olarak, genel yargılama usûlü yerine ivedi yargılama usûlü uygulanarak karar verilmesinde de usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine, 15/12/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.