Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2022/4495 E.  ,  2023/89 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/4495
Karar No:2023/89

TEMYİZ EDENLER (DAVALILAR) : 1) … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
2) … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait işyerinin faaliyetinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının uygulanması kapsamında 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin … İlçe Belediye Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirkete ait iş yerinde döviz alım satım yapılabilmesi için gerekli olan izin belgesine sahip olmadan döviz alım satımı yapıldığının tespit edildiği, bu itibarla, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş yerinin faaliyetinin bir ay süreyle durdurulmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, davacı tarafından iş yerinin üzerinde bulunan tabelanın önceki kiracıya ait olduğu iddia edilse de, bu durumun davacının tabelaya ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı, dava konusu iş yeri ile ilgili döviz alım satım yapıldığına ilişkin şikâyetler de göz önünde bulundurulduğunda, davacının iddiasına itibar edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi’nce; 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş yerinin faaliyetinin durdurulabilmesi için döviz alım-satım faaliyeti yapıldığının iş yerinde yapılacak denetimde somut olarak ortaya konulması gerektiği, iş yeri tabelasında yer alan ifadeler döviz alım-satım yapıldığına yönelik bir izlenim oluşturmakla birlikte, idarece davacının söz konusu tabelanın döviz alım-satım işiyle uğraşan önceki kiracıya ait olduğu yönündeki iddiasının aksinin ortaya konulamadığı, dava konusu işleme esas alınan 25/09/2018 tarihli tespitte iş yerinde döviz alım-satım yapıldığını ortaya koyan somut tespitlere yer verilmediği anlaşıldığından, eksik tespite dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı, öte yandan, daha sonra 19/06/2019 tarihinde yapılan denetimde iş yerinde döviz alım-satımı yapıldığına yönelik bir takım tespitler yer almakla birlikte, dava konusu işlemin 25/09/2018 tarihli tespite dayandığı, 25/09/2018 tarihinde yapılan tespitlere yönelik olarak idarece iş yeri tabelası dışında başka herhangi bir bilgi ve belge sunulamadığı, ayrıca idarece daha sonra yapılacak denetimlerde yetkisiz döviz-alım satım yapıldığının somut olarak tespit edilmesi hâlinde yeniden bir işlem tesis edilebileceği gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi’nce verilen kararın kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, 25/09/2018 tarihinde yapılan denetimde iş yerinin dışında “Döviz&Change Office” ibaresinin bulunduğunun tespit edildiği, geçici kapatma işleminin uygulanmasından sonraki tarihlerde bile aynı iş yerinde döviz alım satımına devam edildiği; davalı Fatih Belediye Başkanlığı tarafından, Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü yazısına istinaden davacı şirkete ait iş yerinin mühürlenerek faaliyetten men edildiği, davacının iş yerinde ısrarla ruhsatsız şekilde faaliyette bulunmaya devam ettiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan iş yerine yönelik olarak … Vergi Dairesi Başkanlığı … Uygulama Grup Müdürlüğü’nce 25/09/2018 tarihinde yapılan denetimde, … unvanlı mükellefin belirtilen adreste faaliyetini sonlandırdığı, iş yerinde davacı şirketin faaliyet gösterdiği tespitlerini içeren tutanak düzenlenmiştir. Denetim sırasında kayıt altına alınan fotoğrafa göre iş yeri girişinde bulunan tabelada “Döviz & Change Office, No Commission” ibareleri yer almaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanı’nın … tarih ve … sayılı Olur’u ile, davacı şirkete ait iş yerinin de aralarında bulunduğu ekli listedeki iş yerlerinin Bakanlıktan izin almadan döviz alım satımı yaptığının tespit edildiğinden bahisle, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca anılan iş yerlerinin faaliyetlerinin bir ay boyunca geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısıyla, İstanbul Valiliği’nden söz konusu iş yerlerinin bir ay süreyle kapatılması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı yazısıyla, Bakanlığın 14/03/2019 tarih ve 6041 sayılı yazısı ilgi tutularak, kararın gereğinin yerine getirilmesi İl Emniyet Müdürlüğü’nden istenilmiştir. … Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla ise, söz konusu Valilik yazısı ilgi tutularak, davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süre ile durdurulması ve düzenlenecek iş yeri kapama ve açma tutanaklarının bir nüshasının Bakanlığa iletilmek üzere gönderilmesi Fatih Belediye Başkanlığı’ndan istenilmiştir.
Bunun üzerine, … Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi gereğince davacıya ait iş yeri mühürlenmek suretiyle faaliyeti durdurulmuş, Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün anılan işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Öte yandan, faaliyetin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin dava konusu işlemin uygulanmasının ardından, gelen ihbar ve şikâyetler üzerine davacı şirkete ait iş yerinde 19/06/2019 tarihinde yapılan denetimde yine yetkisiz olarak döviz alım satımı yapıldığının tespit edilmesi nedeniyle, … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına karar verilmiş, Bakanlık tarafından anılan kararın gereğinin yerine getirilmesi için İstanbul Valiliği’ne bildirimde bulunulmuştur.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün 07/05/2019 tarih ve …-… sayılı işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin 1 (bir) aydan 6 (altı) aya kadar geçici olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına 13/03/2019 tarih ve 5964 sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, … Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca … Valiliği’ne, … Kaymakamlığı’nca da … Belediye Başkanlığı’na kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği, Fatih Kaymakamlığı ve/veya Fatih Belediye Başkanlığı’nca tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle … Bakanlığı ile … Belediye Başkanlığı’na karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 12/01/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.