Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2022/4368 E.  ,  2023/898 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/4368
Karar No:2023/898

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: …, … ve … sayılı plakaların sahibi olan davacı tarafından, Manisa ilinde 100 adet yeni (J) plaka tahsisinin yapılması yolundaki Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararı ile tahsis edilen plakaların 11/05/2022 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle ihale edilmesine ilişkin Manisa Büyükşehir Belediyesi Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararının, bu karara dayalı olarak hazırlanan İhale Şartnamesi’nin ve yapılan ihalelerin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; dava konusu edilen işlemlere dayanak teşkil eden Manisa ilinde 100 adet yeni (J) plaka tahsisinin yapılması yolundaki Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan ve bu davanın tarafları arasında görülen davada, Mahkemenin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, bu durumda, dava konusu işlemlerin dayanağını teşkil eden UKOME kararının iptaline yönelik kararın, dava konusu UKOME kararını hiç tesis edilmemiş gibi bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldırdığı, bu işleme dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlemlerin de hukuki dayanağını yitirdiği anlaşıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 100 adet (J) plaka tahsisine ilişkin … tarih ve … sayılı UKOME kararı üzerine, Manisa Büyükşehir Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile ihalenin 11/05/2022 tarihinde yapılmasına karar verildiği, bu karar üzerine ihale şartnamesinin hazırlandığı ve ilgili tarihte ihalelerin gerçekleştirildiği, söz konusu plakaların ihalesinin 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesine göre 5216 sayılı Kanun’un 7/f ve 9. maddeleri ile verilen yetki uyarınca gerçekleştirildiği, Manisa ilinin 6360 sayılı Kanun kapsamına alınmasından sonra Manisa merkez ilçelerinde 1068 adet olarak planlanan (J) plakası tahsis sayısının önce 1500’e, akabinde … tarih ve … sayılı karar ile 4000 adete çıkarıldığı, sonrasında daha önce taşımacılık faaliyetinde bulunan kişilerin taleplerinin alındığı ve talebi olan kişilere doğrudan bu plakaların tahsisinin yapıldığı, bu kapsamda il genelinde toplam 3.764 adet (J) plaka tahsisinin yapılmış olduğu, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezinin (UKOME) … tarih ve … sayılı kararı ile (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul ve Esasları’nın çıkartıldığı, bu Usul ve Esaslara göre (J) plakalara ilişkin iş ve işlemlerin yürütülmeye başladığı, UKOME’nin muhtelif kararları ile 09/10/2014 tarihli kararı ile tahsisi yapılan kişi adlarına tahsislerinin yapıldığı, ancak bu güne kadar Manisa merkez ilçeleri için kişi adlarına herhangi bir plaka tahsisinin yapılmadığı, Manisa Organize Sanayi Bölgesinin gelişmesi ve yaşanan pandemi sürecinde taşımacılık faaliyetlerine bir takım kısıtlamaların getirilmiş olması nedeniyle Manisa merkezde (J) plakalı araç sayısının yeterli olmadığının görülmesi üzerine 31/12/2021 tarihine kadar bir kısım şartlar altında (J) plakalı olmayan araçlar ile taşımacılık faaliyetinde bulunulmasına izin verildiği, bu sürenin dolmasından sonra da bir kısım firmalarca yine (J) plaka olmayan araçlarla taşımacılık faaliyetinde bulunmalarına izin verilmesi yolunda isteklerin geldiği, dava konusu edilen UKOME kararıyla bu tekliflerin reddedildiği ve Manisa merkez ilçelerinde mevcut (J) plaka araç ihtiyacının giderilmesi için yeni tahsis yapılmasına karar verildiği, dava konusu karar öncesinde Manisa il merkezinde 1.901 adet (J) plakanın kişi adlarına tahsisinin yapılmış olduğu, bunlardan bir kısım plaka sahiplerinin iki yılda bir alınması gereken çalışma ruhsatlarını yenilemediklerinin ve istenilen özellikte araç getirmediklerinin görülmesi nedeniyle 10/01/2022 tarihinde 90 gün süre verilerek ruhsat sahiplerinden eksikliklerin giderilmesinin istenildiği, bu eksiklikleri gidermeyen 120 adet (J) plakanın kişilere yapılan tahsislerinin 10/05/2022 tarihli UKOME kararı ile iptal edildiği, dava konusu kararın (J) plakalı araç ihtiyacının giderilmesi için kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olarak alındığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan işletmelere personel taşınması amacıyla pandemi süresince %50 kapasite ile yolcu taşınması için (J) plaka olmayan bir kısım araçlarına personel taşıma izni verilmesi talebiyle bazı şirketler tarafından yapılan başvurular Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı UKOME Teknik Komisyonu’nun 21/01/2022 tarihli toplantısında görüşülmüş, Komisyonca, “Belirtilen taleplerle ilgili olarak UKOME tarafından çıkartılan (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul Esaslarına Dair Yönerge’de otobüs ve minibüs sınıfı araçlar için (J) plakalı araçlar dışında Manisa Büyükşehir Belediyesi (il mülki) sınırları içerisinde personel, öğrenci vb. her çeşit servis hizmeti yapılmasının yasaklandığı, her çeşit servis taşımasının (J) plakalı araçlarla yapılması zorunluluğunun getirildiği, bu anlamda Manisa merkez için tahsis ve dağıtımı yapılmış 1.901 adet (J) plakanın bulunduğu, pandemi süreci içerisinde Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren işletmelerin bir çoğunun servislerini %50 koltuk kapasitesi ile yaptırdığı, bu süreçte araç teminindeki güçlüklerde dikkate alınarak servis hizmetinin kesintisiz sürdürülmesi, üretim zincirinde aksaklığa neden olunmaması açısından servis plakası bulunmayan harici araçlarla ilgili bazı istinai düzenlemelerin yapıldığı, 31/12/2021 tarihi itibarıyla da tüm istisnaların uygulama sürecinin bittiği, 2022 tarihi itibarıyla taşıma sözleşmelerinin yenilendiği, Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren işletmelerin bir çoğunun %50 kapasitesiyle taşıma yaptırmadığı, bu hâliyle mevcut plaka sayısının ihtiyacı karşılayabildiği, ancak Ulaşım Dairesi Başkanlığı kayıtlarında yapılan incelemede Manisa merkez için 402 adet (J) plakalı aracın 2021-2022 yıllarına ait çalışma ruhsatının yenilenmediği, ilgililerine tebligat yapılarak 90 gün süre verildiği, fakat aktif olarak çalışıp çalışmadıklarının bilinemediği, icra dolayısıyla hâli hazırda bunlardan otoparklarda kapalı olanlarının bulunduğu, kısa vadede taşıma işine giremeyeceği de öngörüldüğünden bunların yerine 100 adet yeni (J) plaka tahsisinin yapılması ile belirtilen ihtiyacın giderilebileceğinden bu yönde teklifte bulunulmasına” karar verilmiş, getirilen teklif Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilmiştir.
Manisa il merkezinde 100 adet yeni (J) plaka tahsisi yapılması yolundaki Teknik Komisyon Raporu’nun kabulüne ilişkin Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararı üzerine Manisa Büyükşehir Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile söz konusu 100 adet (J) plakanın 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca 11/05/2022 tarihinde ihale edilmesine karar verilmiş, bu karar üzerine İhale Şartnamesi hazırlanmış ve söz konusu plakaların 84 tanesinin satış ihalesi gerçekleştirilmiştir.
…, … ve … sayılı plakaların sahibi olan davacı tarafından, ihale yapılmasına dair Encümen kararının, bu karara dayalı olarak hazırlanan İhale Şartnamesi’nin ve yapılan ihalelerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 173. maddesinde, ”Devlet, esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır.”; “Mahalli idareler” başlıklı 127. maddesinde, “Mahalli idareler; il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. Mahalli idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir… Merkezi idare, mahalli idareler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir.” kuralı yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun, “Kapsam” başlıklı 1. maddesinin 1. fıkrasında, ”Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.”; “İlkeler” başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.”; “Uygun bedelin tespiti” başlıklı 28. maddesinin birinci fıkrasında, “Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir”; “İhale usullerinin neler olduğu” başlıklı 35. maddesinde, “Bu Kanunun 1. maddesinde yazılı işlerin ihalelerinde aşağıdaki usuller uygulanır: a) Kapalı teklif usulü, b) Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, c) Açık teklif usulü, d) Pazarlık usulü, e) Yarışma usulü; işin gereğine göre bu usullerden hangisinin uygulanacağı, bu Kanun hükümlerine uyularak idarelerince tespit edilir.”; 36. maddesinin 1. fıkrasında, “Bu Kanun’un 1’inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.” kurallarına yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1. maddesinde, “Bu Kanun’un amacı, belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usûl ve esaslarını düzenlemektir.”; “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, “Bu Kanun belediyeleri kapsar.”; “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, “Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; … hizmetlerini yapar veya yaptırır. …”;
“Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15. maddesinde, “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: … f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek. … p) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
…
Belediye, (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştay’ın görüşü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebilir; toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67. maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebilir.” kuralları yer almıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinde, “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: … f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek. … p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.”;
“Ulaşım hizmetleri
” başlıklı 9. maddesinde, “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu’nun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. …” kurallarına yer verilmiştir.
15/06/2006 tarih ve 26199 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin “Görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinde, “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla;
a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla,
b) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plan çerçevesinde, arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmalarıyla büyükşehir ulaşım planını yapmak, yaptırmak, uygulamak ve uygulatmak için gereken karar ve tedbirleri almakla,
c) Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından alt yapı hizmetleri ile ilgili tedbirleri almak, trafikle ilgili sorunları çözümlemek, trafikle ilgili olarak ülkeyi ilgilendiren veya mevzuat değişikliği gerektiren hususları İçişleri ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na iletmekle,
ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek, gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kurum ve kuruluşlara ait otopark olmaya müsait boş alan, arazi ve arsaları geçici otopark yeri olarak ilan etmek ve bunların sahiplerine veya üçüncü şahıslara işletilmesi için izin vermek, izin verilen otoparklar ile karayolu üzerindeki diğer park yerlerinde engelliler için işaretlerle belirlenmiş bölümler ayrılmasını sağlamakla,
d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle,
e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla,
f) İlçe belediyelerince (…) düzenlenen yol ve kavşaklar ile büyükşehir belediyesince yapılan sinyalizasyon sistemlerinde aksaklık tespit edildiği takdirde uyarıda bulunmak ve düzeltilmesini sağlamakla,
g) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde kalan karayollarının bir kısmının veya tamamının yoldan faydalananların bir kısmına veya tamamına kapatılmasına, park edilecek yerler ile zaman ve süresinin ve araçların geliş ve gidiş yollarının ve yollara konulacak trafik işaretlerinin yerlerinin belirlenmesine karar vermekle,
ğ) Büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun belirlediği sınırlar içinde araçların kullanacağı şeritleri ve yol kullanım esaslarını tespit etmek ve gerekli yasakları koymak, gerekli hal ve yerlerde en çok ve en az hız limitlerini belirlemekle, görevli ve yetkilidir.”;
“Ulaşım hizmetlerine ilişkin işlemler” başlıklı 28. maddesinde, “(1) Nüfus artışı ve şehrin ulaşım planı dikkate alınmak suretiyle büyükşehir sınırları dâhilinde taşıma ihtiyacı, UKOME tarafından düzenlenecek bir raporla İçişleri ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bildirilir.
(2) Taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları ile toplu taşım araçlarının tahsis süreleri, ticari plaka sayıları ile bu plakaların verilmesine ilişkin usul, esas ve devir ücretleri UKOME’ce tespit edilir.” kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Manisa ilinde 100 adet yeni (J) plaka tahsisinin yapılması yolundaki Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile “dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak” iptaline karar verilmiş, söz konusu karara karşı yapılan istinaf incelemesi neticesinde … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile “davalı idarenin, Manisa Organize Sanayi Bölgesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aldığı verilere istinaden, 2014-2021 yılları arasında Manisa ilindeki nüfus artış oranı, sigortalı çalışan sayısı, işyeri sayısı, işçi sayısı ve öğrenci sayısındaki artış oranlarını dikkate alarak Manisa merkez ilçelerinde 2021 yılında arttırılması gerekli (J) plaka sayısını 403 olarak belirlediği, ancak takdir hakkını kullanarak dava konusu işlemle 100 adet yeni (J) plaka tahsisi yapılmasına karar verdiği görülmekte olup, davalı idare tarafından 2014-2021 yılları arasında baz alınan kriterlerdeki artış oranlarına göre 100 adet yeni (J) plaka tahsisi yapılmasında kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı” gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulü ile … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:… K:… sayılı kararının kaldırılmasına ve davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.
Dava konusu ihalenin dayanağı olan Manisa ilinde 100 adet yeni (J) plaka tahsisinin yapılması yolundaki Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin … tarih ve … sayılı kararının hukuka uygun olduğu yargı kararı ile kesin olarak karara bağlandığından, uyuşmazlığın çözümü için dava konusu ihaleye ilişkin diğer hukuka aykırılık iddialarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
İhale İlanı’nın ”İhaleye katılmak isteyenlerden istenen belgeler” başlıklı 4. bölümünün 1. maddesinde, ”Manisa merkezde ikamet etmesi…” ibaresine yer verildiği; 10. maddesinde ise, “İsteklinin gerçek kişi olması hâlinde ‘Adlî sicil kayıt belgesi aslı’ (Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 12/c maddesinin son paragrafında tarif edilen suçlardan sabıkalı olanlar ihaleye katılamayacaklardır.) ortaklık durumunda ise her bir ortak bu belgeyi ayrı ayrı sunacaktır.” ibaresine yer verildiği görülmektedir.
Uyuşmazlık, İhale İlanı’nda yer alan söz konusu şartların hukuka uygun olup olmadığına ilişkindir.
Aktarılan kurallardan, Devletin, esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alması gerektiği; mahalli idarelerin, il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileri olduğu anlaşılmaktadır.
86/10553 sayılı “Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar” başlıklı Bakanlar Kurulu Kararı’nın yürürlüğe girdiği tarihteki ilk hâlinin 3. maddesinde, “Ticari Plaka verilebilmesi için; a) Şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş olmak, b) En az iki yıldan beri o ilde oturuyor olmak, c) Şoförler derneğine üye olmak” şartları bulunmaktadır.
Anılan Karar’ın ilan tarihinde yürürlükte bulunan 3. maddesinde, ticari plaka verilebilmesi için;
1) Taksi, dolmuş ve minibüslerde; şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş ve ilgili meslek odasına, ilgili meslek odasının bulunmadığı yerlerde ise şoförler odasına üye olmak,
2) Umum servis araçlarında; şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçtiğini beyan etmiş ve ilgili meslek odasına, ilgili meslek odasının bulunmadığı yerlerde şoförler odasına üye olmak veya ticaret odalarına kayıtlı taşımacı şirketlerce şehir içinde taşımacılık yapmak şartı aranacağı öngörülmüştür.
Her ne kadar Bakanlar Kurulu kararında yer alan ikamet şartı kaldırılmışsa da bu şartın öngörülmesi herhangi bir mevzuat hükmü ile yasaklanmadığına göre ihaleyi gerçekleştirecek idarelerin 2886 sayılı Kanun’un genel ilkeleri ile mahalli idareler açısından söz konusu idarelerin mevzuatında yer alan amaçları doğrultusunda ihale şartnamelerinde ihalelere katılıma ilişkin şartları belirleyebilecekleri ve sınırlamalar getirebilecekleri kuşkusuzdur.
Mahalli ve müşterek nitelikte olan şehir içi ulaşım ihtiyacı mevzuat gereği belediye tarafından karşılanması gerektiğinden ve belediye geniş manadaki Devlet yapısında mahallî idare teşkilatı olarak yer aldığından, idarenin bütünlüğü ilkesine göre belediyenin esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alması gerekmektedir.
Sadece Manisa merkez sınırları içerisinde ikamet edenlerin ihaleye katılabilecek olması şartı ile de yolcu taşımacılığı yapan kişilerin yerelde tanınması, bu suretle yolcuların güvenli seyahat etmelerinin sağlanması, ulaşım hizmetinin, geçimini bu meslekten sağlayanlar eliyle yürütülmesinin hedeflendiği dikkate alındığında dava konusu ihaleye yönelik şartnamenin 2886 sayılı Kanun’da belirlenen temel ilkeler ile kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı bir yönü bulunmamaktadır.
Bu itibarla, davalı belediye tarafından Manisa merkez sınırları içerisinde mahallî ve müşterek nitelikte olan şehir içi ulaşım ihtiyacının karşılanması, trafik düzeni ve güvenliğinin sağlanması, tekelleşmenin önlenmesi, yolcu taşımacılığı yapan kişilerin yerelde tanınması, işsizliğin azaltılması, ulaşım hizmetinin ilçede ikamet eden ve geçimini bu meslekten sağlayanlar eliyle yürütülmesi amacıyla yapılan ihalede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, davacı tarafından, “İsteklinin gerçek kişi olması hâlinde ‘Adlî sicil kayıt belgesi aslı’ (Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 12/c maddesinin son paragrafında tarif edilen suçlardan sabıkalı olanlar ihaleye katılamayacaklardır.), ortaklık durumunda ise her bir ortak bu belgeyi ayrı ayrı sunacaktır.” şeklindeki İhale İlanı’nın 10. maddesinde yer alan düzenlemenin, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde 12/c maddesinin bulunmadığı, hangi suça ilişkin olarak ihaleye katılınamayacağının açık olmadığı, bu nedenle bu şartın ihalede rekabeti engelleyici nitelikte olduğu ileri sürülmekte ise de, Karayolu Taşıma Yönetmeliği incelendiğinde, anılan Yönetmelik’te 12/c maddesinin bulunmadığı görülmekle birlikte, olmayan bu maddeye dayanılarak ihale dışı bırakılan katılımcıda bulunmadığından, anılan düzenlemenin ihalede rekabeti engelleyici nitelikte olduğundan söz edilemeyecektir.
Bu itibarla, dava konusu İhale Şartnamesi’nde ve yapılan ihalelerde hukuka aykırılık, İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ….-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 01/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.