Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/3775 E. , 2023/1972 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3775
Karar No:2023/1972
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1. … Bakanlığı
VEKİLİ : …
2. … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DİĞER DAVALI : … Kaymakamlığı
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Hediyelik Eşya Sanayi ve İthalat İhracat Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi,… Caddesi, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının uygulanması kapsamında 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile anılan işlem gereğince iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususunun tebliğine ilişkin … tarih ve … kayıt numaralı Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; davacıya ait iş yeri önünde düzenlenen 19/07/2019 tarihli tutanağın, vergi memurlarınca tek taraflı olarak tutulan yoklama tutanağı olduğu, anılan tutanakta iş yerinin fiilî durumununa ilişkin bilgilere yer verilmekle birlikte, belgenin davacının döviz alım satımı yaptığını somut olarak ortaya koymaktan uzak olduğu, iş yerinin bulunduğu mevki dikkate alındığında, İstanbul’da yabancı uyruklu kişi ve turistlerin en fazla ziyaret ettiği alanlardan olduğu, dolayısıyla, söz konusu alanda açılan işletmelerin ticarî çevresinin yabancı uyruklu şahıslar olmasının doğal olduğu, bu bakımdan altın alım ve satım işi ile uğraşan iş yerinde yabancı para cinsi üzerinden veya yabancı paranın Türk lirasına çevrilerek alım ve satım işlemlerinin yapılabileceği, bu itibarla, iş yerinde güncel döviz alım ve satım bilgilerine ilişkin tabelaların bulunmasının ve müşterilerin bilgisine sunulmasının dava konusu olay kapsamında bir veri olarak kabul edilemeyeceği, diğer taraftan, iş yerine giren iki kişinin döviz alım veya satım yaptığı ifade edilmekle beraber, bu tespitlere ilişkin fiili her türlü şüpheden uzak ortaya koyacak şekilde, şahısların kimlik bilgilerinin de olduğu beyanlarının, olayın tarafı müşteri veya iş yeri sahibinin de birlikte imzaladığı bir tutanakla tespit edilmediği, bu tespitlere ilişkin görüntü de bulunmadığı, bu durumda, davacının döviz alım satımı yaptığı hususunun her türlü şüpheden uzak somut bilgi ve belgelerle ve yaygın denetim ve raporlarla ortaya konulamadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalılar tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, dava konusu işleme dayanak oluşturan e-yoklama fişi ekinde yer alan tespitlerden görüleceği üzere iş yerinde yetkisiz olarak döviz alım satımı faaliyetinin gerçekleştirildiğinin sabit olduğu, Vergi Dairesi yetkililerince düzenlenen e-yoklama fişinin somut bir delil olduğu, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu; davalı Fatih Belediye Başkanlığı tarafından, davacının hukuka aykırı olarak döviz alım satımı faaliyetinde bulunduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen hususların yerinde olmadığı, temyize konu kararın hukuka uygun olduğu belirtilerek istemlerin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısı ile, davacı şirkete ait İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan iş yerine yönelik olarak düzenlenen e-yoklama fişi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na (Bakanlık) iletilmiştir.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Fatih Uygulama Grup Müdürlüğü’nce düzenlenen söz konusu e-yoklama fişinde, 19/07/2019 tarihinde yapılan denetimde, iş yerinin dışında görünür vaziyette döviz simgesi bulunan Dolar yazılı tabelanın asılı olduğu, iş yeri kapısında Euro ve Döviz resimlerinin bulunduğu, iş yerinin içinde bulunan elektronik panoda güncel döviz kurlarının yazılı olduğu, iş yerinin yakınında beklenildiğinde yabancı uyruklu iki kişinin döviz alımı veya satımı yaptığının görüldüğü tespitlerine yer verilmiştir.
Bakanlık Makamının … tarih ve …sayılı Olur’u ile, davacı şirkete ait iş yerinin Bakanlıktan izin almadan döviz alım satımı yaptığının tespit edildiğinden bahisle, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca faaliyetinin bir ay boyunca geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısıyla, İstanbul Valiliği’nden, İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait iş yerinin bir ay süreyle kapatılması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
İstanbul Valiliği’nin … tarih ve …sayılı yazısıyla, Bakanlığın .. tarih ve … sayılı yazısı ilgi tutularak, kararın gereğinin yerine getirilmesi Fatih Kaymakamlığı’ndan istenilmiştir. Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla ise, söz konusu Valilik yazısı ilgi tutularak, davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süre ile durdurulması ve düzenlenecek iş yeri kapama ve açma tutanaklarının bir nüshasının Bakanlığa iletilmek üzere gönderilmesi Fatih Belediye Başkanlığı’ndan istenilmiştir.
Fatih Belediyesi Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … kayıt numaralı işlemi ile, Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün anılan işlemi gereğince, davacıya ait iş yerinin faaliyeti bir ay süreyle durdurulacağından, iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususu davacıya tebliğ edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile … tarih ve … kayıt numaralı Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin 1 (bir) aydan 6 (altı) aya kadar geçici olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemlerin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca İstanbul Valiliği’ne, İstanbul Valiliği’nce Fatih Kaymakamlığı’na, Fatih Kaymakamlığı’nca da Fatih Belediye Başkanlığı’na kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği, Fatih Kaymakamlığı ve/veya Fatih Belediye Başkanlığı’nca tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile anılan işlem gereğince iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususunun tebliğine ilişkin Fatih Belediyesi Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … kayıt numaralı işleminin iptali istemiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı, Fatih Kaymakamlığı ve Fatih Belediye Başkanlığı’na karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan … İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 17/04/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.