Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/3571 E. , 2023/1002 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3571
Karar No:2023/1002
TEMYİZ EDEN (DAVACI): … Televizyon Reklamcılık ve Filmcilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI): … Kurulu
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait “…” logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 08/02/2021, 22/02/2021 ve 08/03/2021 tarihlerinde yayınlanan “…” adlı dizi filmde 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ş) bendinde yer alan “Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz” yayın ilkesinin ihlâl edildiğinden bahisle aynı Kanun’un 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca 707.695,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (Üst Kurul) … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu yayına ilişkin olarak düzenlenen … tarih ve … sayılı uzman raporuna göre, “08/02/2021, 22/02/2021, 08/03/2021 tarihlerinde 20:48, 20:57 ve 23:43 saatlerinde yayınlanan, “…” adlı dizi filmin, 08/02/2021 tarihinde yayınlanan bölümünde; dizinin baş karakteri …’nın düşmanları tarafından Afganistan’a kaçırıldığı ve tutulduğu yerde sistemli olarak birtakım fiziksel ve psikolojik şiddete maruz bırakıldığı, bu işkencelerde … karakterinin ellerinin zincirlenerek tavandan asıldığı, sopa ile darp edildiği, tekmelendiği, küçük bir dolapta ayak üstü günlerce aç ve susuz bırakıldığı, kuyuya atıldığı, rahatsız edici sesler verildiği, kuru sıkı tabancayla ateş edildiği, baş karakterin, işkenceler boyunca acılar içinde yaralarla kaplı vücudunun ekrana yansıtıldığı, bu işkenceler sonucunda akıl sağlığının bozularak geçmişini, kim olduğunu unuttuğu; çaresiz, ürkek ve kendisini böcek olarak tanımlayan aciz bir insana dönüştüğü görülmüştür. …’ın düşmanı olan … karakterinin …’ı hapsettiği mağaraya girdiği, vücudunda ve yüzünde çeşitli yaralarla ellerinden zincirlenmiş …’la tartıştığı, üzerindeki kıyafeti yırttıktan sonra adamlarını çağırdığı, ardından iki maskeli adamın …’ı şiddetli bir şekilde darp ettiği ve …’ın uygulanan şiddetin etkisiyle bitkin düştüğü görülmüştür. Diğer bir sahnede … ellerinden bağlanarak mağara tavanına asılmış vaziyettedir. Bu vaziyette maskeli bir adam sopa ile …’ı darp etmektedir. … …’ın yanına gelerek dövmesinin bulunduğu yaraya dövmenin geçmesi için bir sıvı uygular. … acı içerisindedir. İşkence boyunca …’a böcek diye hitap edilmekte ve kimliği unutturulmaya çalışılmaktadır. … mağaraya girer ve korku içinde titreyen …’a elindeki kuru sıkı tabancayla ateş eder. Ardından …’ın adamları …’ı bir süre tekmeler ve … …’a adını sorar. … “…” cevabını vermektedir. …’ın yapılan işkenceler sonucunda kimliğini kaybettiği görülmüştür. Dizinin, 22/02/2021 tarihinde yayınlanan bölümünde de; … döndüğü … Mahallesi’nde yeni düzeni anlamaya çalışmaktadır. …, …’dan intikam almayı ve bir yandan da çocuğunun annesi olan …’u bulmayı hedefler. Mahallede …’nın kurduğu düzende yasa dışı işleri …, … ve …’nin de dahil olduğu destekçileri yürütmektedir. Mezkur bölümde …, … ve … karakterlerinin bir başka yasa dışı grupla çatışması silahla ateş açma ve yaralı insanların görüntüleriyle ekrana yansır. … ise …’u bulmak için faydalandığı düşmanı …’a bölüm boyunca kaba kuvvet uygulamaktadır. …, … ve … birlikte iş yaptığı adamların ihanetine uğrar ve bunun üzerine bu adamların bulunduğu mekana baskına giderler. Baskında silahlı çatışmaya girilmesiyle silahla ateş açma görüntüleri ve yaralanan, öldürülen insanların yansıtıldığı görüntüler ekrana gelmektedir. Dizinin 4. sezonunun 25. bölümündeki bir başka sahnede ise baş karakter …, … ile birlikte …’un izini sürmektedir. … arabadan çıkmak üzereyken bir bıçağı …’ın bacağına saplar ve ekrana …’ın bıçak saplanmış vaziyetteki yaralı bacağı yansıtılır. 08/03/2021 tarihinde yayınlanan bölümünde ise; … ve abisi …, mahallede kontrolü eline alan …nın karşısında durmaya başlar; böylece aralarında adı konmayan sessiz bir savaş başlar. Bir yandan da … karakteri sevdiği kadını ve kızını alıkoyan adamlara baskın düzenler ve onlarla silahlı çatışmaya girer. Çatışma sahnelerinde çeşitli darp görüntüleri, silahla adam öldürme ve yaralama ile beraber yaralı ve ölü insanların görüntüleri ekrana getirilmiştir…. karakteri, sevdiği kadını ve çocuğunu alıkoyan adamı yakalar. … adamın elini tutar, adama “Bununla mı dokundun? (…’a)” sorusunu tekrarlayarak adamın eline silahla birçok kez ateş açar. Sonra adamın yüzünü yumruklayarak darp edildiği görülmüştür… Söz konusu dizide yer alan; sopayla darp, tekmeleme, ateş açma, adam yaralama, bıçaklama, silahla adam yaralama vb. şiddet içerikleri ile şiddetin meşrulaştırıldığı, çözüm yöntemi ve cezalandırma unsuru olarak yansıtıldığı, şiddetin özendirildiği kanaatine varıldığı” şeklinde tespitlere yer verildiği, bakılan uyuşmazlıkta, program CD’si ve deşifre metinleri birlikte değerlendirildiğinde; ihlâle konu dizi filmde, yoğun şiddet sahnelerinin yer aldığı, konu itibarıyla her ne kadar kurgusal yapımlar olsa dahi hikayelerini hayatın içinden aldıkları, toplumda gerçeklik noktasında bir karşılık bulabildiği, şiddetin meşrulaştırıldığı, çözüm yöntemi ve cezalandırma unsuru olarak gösterildiği, izleyicilerin dizide yer alan ve yukarıda tanımlanan sahnelerde görüldüğü gibi yoğun şiddet sahnelerine maruz kalmalarının onların üzerinde şiddeti kanıksatıcı, özendirici etkiler doğurabileceğinden mezkur yayında, 6112 sayılı Kanun’un 8. maddesinin birinci fıkrasının (ş) bendinde yer alan; “Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz.” ilkesinin ihlâl edildiği, ilgili yayının sanatsal faaliyet olarak nitelendirilmesi hâlinde dahi mevzuatta yer alan sorumlulukların ortadan kalkmayacağı anlaşıldığından bu yönde tesis olunan dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından, dava konusu işlemin sanat özgürlüğüne, senaryoya ve dolayısıyla eser yaratma özgürlüğüne yönelik bir müdahale olduğu, dizi-filmin bütünü ele alındığında şiddeti özendirmediği ve kanıksatmadığı, aksiyon sahnelerinin mevcudiyetinden bahisle şiddetin meşrulaştırıldığı iddiasının kabul olunamayacağı, temel hak ve özgürlüğün sınırlandırılmasına yönelik ilkenin bu denli genişletilerek yorumlanmaya çalışılmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davalı idare tarafından, dava konusu yayında, davacı tarafından sorumlu yayıncılık anlayışıyla hareket edilmediği, şiddeti özendirici ve kanıksatıcı bir şekilde özellikle çocukların ve gençlerin ekranda bulunduğu zaman diliminde gelişimlerini olumsuz etkileyecek şekilde şiddet içeren görüntülere yer verildiği, dava konusu işlemde kamu yararının ve hukukun üstünlüğünün gözetildiği, Kurul’a verilen görev ve yetkinin kullanıldığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge İdare Mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K: … sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 07/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.