Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/3404 E. , 2023/335 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3404
Karar No:2023/335
TEMYİZ EDENLER: 1- (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …
2- (DAVACI) : … Turizm Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Antalya ili, Kemer ilçesinde bulunan Kemer su üstü spor parkur noktalarının davacı şirketçe 21/09/2020-28/05/2021 tarihleri arasına sözleşmesiz olarak kullanıldığından bahisle davacıdan 334.560,15-TL kullanım bedeli istenilmesine ilişkin …tarih ve E-… sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesi’nce verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; dava konusu işlemin, davalı idare ile davacı arasında imzalanan kira sözleşmesinin 14. maddesinde öngörülen cezai şarta dayandığı, diğer bir ifadeyle uyuşmazlığın, taraflar arasında imzalanan sözleşme ile taraflara yüklenilen edimlerin yerine getirilip getirilmemesine ilişkin olduğu anlaşıldığından davanın adli yargı yerinde görülerek çözüme bağlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15/1-a maddesi uyarınca davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin idari işlem niteliğinde olup idari yargının görev alanına girdiği, talep edilen bedelin sözleşmeden kaynaklanmadığı, sözleşmenin sona ermesinden sonraki sürece ilişkin olduğu ileri sürülmektedir.
Davacı tarafından, dava konusu işlemin kira sözleşmesini kapsayan döneme ilişkin olmadığı, ecrimisil bedeline dair olduğu, uyuşmazlık konusu su parkurlarının kiralama sözleşmesinin süresi bittikten sonra kullanılmadığı ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN SAVUNMALARI : Davacı tarafından, uyuşmazlık konusu su parkurlarının kiralama sözleşmesinin süresi bittikten sonra kullanılmadığı savunulmuştur.
Davalı idare tarafından, savunma verilmiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Antalya ili, Kemer ilçesinde bulunan mülkiyeti Hazine’ye ait 64 adet ve toplam 384 m2 yüzölçümlü Kemer su üstü spor parkur noktalarının Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından yapılması veya yaptırılması ve ortaya çıkan ünitelerin Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından işletilmesi veya işlettirilmesi hususunda Kemer Kaymakamlığı ile Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında 21/09/2017 tarihinde protokol yapılmış, anılan su üstü sporları parkur noktalarından, … Güney Batısı, … Suits & … Plajı Önü ve .. Royal Plajı Doğusu noktalarının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesi uyarınca 3 yıllığına kiraya verilmesine ilişkin ihalelerin Belediye Encümeni’nin … tarih ve …, … ve … sayılı kararları ile davacının uhdesinde kalmasına karar verilmiş, 23/11/2017 tarihinde davalı idare ile davacı arasında imzalanan kira sözleşmesinin süresi 21/09/2020 tarihinde sona ermiştir.
Kira sözleşmesinin sona ermesinden sonra, anılan su üstü sporları parkur noktalarının 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesi uyarınca 3 yıllığına kiraya verilmesine ilişkin 02/04/2021 tarihinde gerçekleştirilen ihalelerin de davacının uhdesinde kalması üzerine davacı ile 18/05/2021 tarihinde kira sözleşmesi imzalanarak 28/05/2021 tarihinde yer teslimi yapılmıştır.
Uyuşmazlık konusu su üstü spor parkur noktalarının davacı şirketçe 21/09/2020-28/05/2021 tarihleri arasında sözleşmesiz olarak kullanıldığından bahisle … tarih ve E-… sayılı işlem ile davacıdan 334.560,15-TL kullanım bedeli istenilmesi üzerine, anılan işlemin iptali bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasında, idarî dava türleri; “a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.” olarak sayılmıştır.
300 sıra sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin “XVI. TAHLİYE” başlıklı maddesinde “Kira süresinin sona ermesi nedeniyle kiracısı tarafından yeniden kiralama talebinde bulunulan taşınmazların, yeniden eski kiracısına kiraya verilinceye kadar geçen süre içindeki kullanımı için, yeni sözleşmede öngörülen bedel üzerinden kullanım bedeli tahsil edilecektir.” kuralı yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdarenin kamu gücüne dayanan, re’sen ve tek yanlı olarak tesis ettiği ihale işlerinin yargısal denetimi, idare hukuku kuralları çerçevesinde idari yargı yerlerinin görevinde olup, ancak ihale safhası tamamlanıp taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra tarafların iradeleri ile ortaya çıkan sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü adlî yargının görevine girmektedir.
Sözleşme yapıldıktan sonra tesis edilse bile sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanmayan, sözleşmeden doğan bir hak veya alacağın takibi niteliği taşımayan, idarenin kamu gücüne dayanarak ve tek yanlı olarak tesis ettiği idari işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların ise idari yargı yerinde görülüp, çözümlenmesi gerekmektedir.
İki sözleşme dönemi arasında kalan 21/09/2020-28/05/2021 tarihleri arasındaki süre için ödenmesi istenen 334.560,15-TL’nin daha önce yapılan kira sözleşmesinden bağımsız olarak ve bu sözleşmenin bitiminden sonra su üstü sporları parkur noktalarının davacı tarafından kullanılmaya devam edildiğinden bahisle, idare tarafından tespit edilen sözleşmesiz kullanımdan kaynaklandığı, kira sözleşmesi sona erdikten sonraki söz konusu kullanıma ilişkin olarak, idare tarafından tahakkuk ettirilen kullanım bedelinin ise, sözleşme hükümlerine değil 300 sıra sayılı Milli Emlak Genel Tebliği’nin “XVI. TAHLİYE” başlıklı kuralına dayandığından, tesis edilen işlemin bir idari işlem olarak nitelendirilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, her ne kadar uyuşmazlık ihale sonrası bir döneme ilişkin olsa da, dava konusu işlem sözleşmeden kaynaklı bir hak ve alacağın takibi niteliğinde olmayıp tek taraflı, üstün hak ve konumda olan idare tarafından tesis edildiği, uyuşmazlığın çözümünde idari yargı yerlerinin görevli olduğu sonucuna varıldığından, davanın görev yönünden reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Davanın görev yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın .. Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 25/01/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.