Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/3116 E. , 2023/1241 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3116
Karar No:2023/1241
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Televizyon Reklamcılık ve Filmcilik San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait “… TV” logosuyla yayın yapan televizyon kanalında, 14, 21, 28/01/2020 ve 04, 11, 18/02/2020 tarihlerinde saat 19.58’de yayınlanan ‘…’ isimli dizi film yayınında, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel veya ahlaki gelişimine zarar verebilecek türde içerik taşıyan programlar, bunların izleyebileceği zaman diliminde ve koruyucu sembol kullanılsa dahi yayınlanamaz.” ilkesi ile aynı Kanun’un 8. maddesinin birinci fıkrasının (ş) bendinde yer alan ” Şiddeti özendirici veya kanıksatıcı olamaz.” ilkesinin ihlâl edildiğinden bahisle 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 15. maddesinin birinci fıkrası atfıyla bahse konu ihlâllerden en ağır cezayı gerektiren 6112 sayılı Kanun’un 32. maddesinin birinci fıkrası uyarınca 491.703,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (Üst Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih, E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlık konusu “…” adlı dizi filmin 14/01/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde “… Dizi film karakterlerinden Cengiz isimli mafya lideri, mallarını çaldığını düşündüğü Çiçek lakaplı kişiyi başından vurduğu ve orada bulunan bütün adamları öldürttüğü, … Cengiz beyin sağ kolu olan Halef ve yanındakiler, Seyhan ve adamlarını silahla vurarak öldürürler. … Ramo ve Boz diğer adamları öldürürler. Ramo yerde yatmakta olan Cengiz’in yanına gelerek silahını doğrultup kafasına ateş ettiği,”; 21/01/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde,” … Abdo elleri arkasından bağlı olduğu hâlde, Süleyman’ın emriyle pamuk biçme makinesine atılır ve parçalanarak ölür.”; 28/01/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde, “Ramo’nun babası Abdo’nun pamuk biçme makinesinde öldürülme görüntüleri ve karısının çığlıkları yer almıştır.”; 04/02/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde,” … Fatoş’a aşık olan Boz onu kurtarmak için gittiğinde, Neco ve adamları tarafından öldüresiye dövülür ve nehre atılır… Neco, Boz’un kafasına silah dayamıştır. Neco’nun adamları Boz’u tekme tokat döverek bayıltırlar. …”; 11/02/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde, “(….) Ramo ve adamları Ceyhan’ın mekanına saldırmışlardır. Yoğun silahlı çatışmaların sonunda Ceyhan kaçmayı başarmıştır. (silahlı çatışmalar, vurulan insanlar)”; 18/02/2020 tarihinde yayınlanan bölümünde,” … Ceyhan, hazırlıksız yakalanan mahalleliye ateş açmış, bu arada Ramo’nun amcasını vurarak öldürmüştür. … Zaten yaralı olan Ramo da ateş etmeye başlar, mahalleli ve karşı taraf arasında silahlı çatışmalar yaşanır. (Yoğun silahlı çatışma sahneleri) … Ramo ve Boz da Ceyhan’ı yakalar ve öldürür. (Bıçaklama, silahla yaralama sahneleri) … Süleyman’ın, Neco’yu kışkırtarak Kirpi’yi öldürmesini sağladığı” görüntülerine yer verildiği, uyuşmazlığın çözümü söz konusu programda, anılan yayın ilkesinin ihlâl edilip edilmediği yönünden bilirkişi incelemesi yaptırılmasını gerektirdiğinden, Mahkemelerinin 23/07/2020 tarihli kararı uyarınca bilirkişi heyetince hazırlanarak 09/02/2021 tarihinde kayda alınan bilirkişi raporunda; “Dizi filmin kurgusu ve içeriğine dair yukarıda sıralanmış olan olaylar ve diyaloglardan dört temel husus ve bunlardan da bu yayını izleyecek çocuklar, ergenler ve gençlerin zihinsel ve ahlaki gelişimi için birçok tehlike ortaya çıkmaktadır. … dizi filmin kurgusunda; (1) Şiddet istenileni elde etmede uygun bir araç olarak sunulmakta, (2) Bireyler arasında mevcut olan dayanışma, sevgi, yardımlaşma, paylaşma gibi bir aileyi ve bir grubu ayakta tutan, yahut yiğitlik, mertlik, cömertlik ve cesaret gibi Ramo karakterinin şahsında temsil edilmek istenen bir dizi olumlu vasıf intikam almanın ve gayri yasal yollarla yükselebilmenin hizmetine sunulan araçlar olarak kullanıldığından, aslen olumsuz olan bir örneğin ergenler ve gençler tarafından yeterince sorgulanmadan olumlu bir örnek olarak alınması tehlikesini de barındırmaktadır. Bu genel tespitler ve yukarıda Akıllı İşaretler Sisteminin, gelişimsel evrelerin özellikleri dikkate alınarak, açıkça belirtilmiş olan kodlama ilkeleri birlikte dikkate alındığında, dizi filmin bilirkişi heyetinin değerlendirmesine sunulan bölümlerinin yeterince itinalı bir şekilde kodlanmadığı görülmektedir. İncelenmiş olan yayınların her bir bölümünün içeriğinin bu ilkeler dahilinde ancak 18 yaş ve üstü kategorisindeki bireyler için uygun olduğu ve bu nedenle de 6112 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ş) bendi ile aynı maddenin 2. fıkrasını ihlâl ettiği” tespitlerine yer verildiği, anılan raporun hükme esas alınabilecek nitelikte görüldüğü; bu durumda, dava konusu dizi filmde yer alan görüntülerin şiddeti özendirici ve kanıksatıcı nitelikte olduğu, çocuk ve gençlerin zihinsel ve ahlaki gelişmelerine zarar verecek türden içeriğe sahip olduğu ve her bir bölüm içeriğinin yayın ilkelerine aykırı olarak kodlandığının bilirkişi raporu ile sabit olduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; Mahkemece, davanın reddi yolunda hüküm kurulmuş olduğu anlaşıldığından, kararda hüküm fıkrasından önce “dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı” şeklindeki ifadeye yer verilmesinin maddi yanlışlık niteliğinde bulunduğu, kararın kaldırılması nedeni olarak görülemeyeceği, bu nedenle, kararda yer alan “dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı” şeklindeki ifadenin “dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı” şeklinde düzeltilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kararda yer alan “dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı” şeklindeki ifadenin “dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı” şeklinde düzeltilerek reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ifade özgürlüğünü esaslı olarak sınırlandıran idari işlemin hukuki denetiminde hangi sınırlama ölçütlerine göre karar verildiğine dair somut gerekçeye yer verilmediği, anılan yaptırımın sanat özgürlüğüne müdahale teşkil ettiği, bazı kanallarda da benzer sahnelere yer verilmesine rağmen ilgili kuruluşlar hakkında işlem tesis edilmemesinin eşitlik ilkesine aykırı olduğu, bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek nitelikte olmadığı, iptali istenilen idari işlemin konusu bir sinema eseri olmasına karşın bilirkişi heyetinde sinema-televizyon ve fikri haklar alanında uzman bilirkişi bulunmadığı, davaya konu sahnelerde şiddetin meşrulaştırılmadığı ve özendirilmediği, …iyon sahnesinin süresi ve içeriğinin tek başına ihlâl sebebi olamayacağı, sinema tekniğinden bağımsız bir inceleme sonucu bu yönde bir kanaate varılamayacağı, davaya konu idari yaptırımın Anayasa’da öngörülen sınırlandırma ölçütlerini haiz olmadığı, eylem ile yaptırım arasında neden-sonuç ilişkisinin kurulmadığı, istinaf kararında hiçbir gerekçeye yer verilmeksizin Mahkeme kararının hukuka uygun bulunması nedeniyle ifade özgürlüğünün ihlâl edildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacı tarafça sorumlu yayıncılık anlayışıyla hareket edilmeyerek şiddeti özendirici ve kanıksatıcı bir şekilde, özellikle çocukların ve gençlerin ekranda bulunduğu zaman diliminde gelişimlerini olumsuz etkileyecek nitelikte şiddet içeren görüntülere yer verildiği, nitekim, Mahkemece alınan bilirkişi raporunun da bu durumu kanıtlar nitelikte olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun düzeltilerek reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 20/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.