Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/3112 E. , 2023/1973 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3112
Karar No:2023/1973
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Kuyumculuk İnşaat ve Turizm A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Şişli ilçesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının uygulanması kapsamında sürekli olarak durdurulmasına ilişkin İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; iş yerinde izin alınmaksızın dövize ilişkin işlem yapıldığından bahisle 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin 5. fıkrası uyarınca, söz konusu iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulmasının Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın talebi üzerine Valiliklerce yerine getirildiğinin açık olduğu, dava konusu işlemin de bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı Oluruyla tesis edilen ve dava konusu işleme dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı işlemin uygulanması niteliğinde olduğu, anılan dayanak işleme karşı davacı tarafından açılan davada, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararıyla, söz konusu işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek davanın reddine karar verildiği, bu bağlamda, anılan işlemin uygulanması yönünde tesis edilen dava konusu işlemin dayanağının hukuka uygunluğunun mahkeme kararı ile ortaya konulduğu görüldüğünden, Bakanlığın talebi doğrultusunda bunun uygulaması niteliğinde olan ve ötesine geçmeyen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, doğrudan faaliyetin sürekli olarak durdurulmasının hukuka aykırı olduğu, gerçek durumu yansıtmadığı açık olan yoklama fişine dayalı olarak uygulanan dava konusu yaptırım kararının hukuka aykırı olduğu, aynı fiil nedeniyle hem para cezası hem de dava konusu yaptırımın uygulanmasının mükerrer cezalandırma olduğu, iş yerindeki denetimin yetkili kişilerce yapılmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddiaların yerinde olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısı ile eklerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca (Bakanlık) tetkiki neticesinde, davacı şirkete ait İstanbul ili, Şişli ilçesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan iş yerinde Bakanlıktan izin alınmadan döviz alım satımı yaptığının tespit edildiğinden bahisle, Bakanlık Makamının … tarih ve … sayılı Olur’u ile, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca söz konusu iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısıyla, İstanbul Valiliği’nden, İstanbul ili, Şişli ilçesi, …Caddesi, No:… adresinde bulunan davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işlemiyle, davacı şirkete ait iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulması hususunda gereğinin yapılması Şişli Kaymakamlığı ve İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’nden istenilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki faaliyetlerin durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin sürekli olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işleminin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve …sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca İstanbul Valiliği’ne kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği’nce tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin sürekli olarak durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle İstanbul Valiliği’ne karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan … İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 17/04/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.