Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/2732 E. , 2023/1361 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/2732
Karar No:2023/1361
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Turizm Taşımacılık Otomotiv Temizlik İnşaat Akaryakıt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Afyonkarahisar 26 Ağustos Milli Parkı’nda işletmeci olarak idare ile sözleşme imzalayan davacı tarafından, Doğa Koruma ve Milli Parklar 5. Bölge Müdürlüğü Afyonkarahisar Şube Müdürlüğü’nce 26 Ağustos Tabiat Parkı sınırları içerisindeki 4 adet yöresel ürün satış birimi, 1 adet kafeterya ve sosyal tesis alanı temizliği işinin işletmeciliğine yönelik 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca kapalı teklif usulü ile 28/01/2022 tarihinde gerçekleştirileceği ilan edilen ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; ihaleye çıkarılan gelir getirici alanın, davacının işletmeci olarak sözleşme imzaladığı alan içinde kaldığı, söz konusu alanın, davacı ile idarenin daha önce imzalamış olduğu Sözleşmenin 96. maddesi uyarınca davacıya ek sözleşme ile işlettirilmesi zorunluluğu bulunup bulunmadığı hususunun uyuşmazlığın çözümü açısından önem arz ettiği, Sözleşmenin 96. maddesinde, idarenin söz konusu alandaki alt ve üst yapı yatırımından kaynaklanan gelir getirici tesislerini davacıya öncelik vererek ek sözleşme ile işlettirebileceği hükmüne yer verildiği, ancak idarenin mutlak surette davacı ile sözleşme imzalamak zorunda olmadığı, sadece öncelikli olarak değerlendirebileceği, başka bir anlatımla, idarenin, takdir yetkisi kapsamında davacıyla sözleşme imzalayıp imzalamama husunda serbest olduğu, bu nedenle söz konusu alan için ihaleye çıkabileceği, sözleşmede yer alan hükmün, idareyi davacı ile ek sözleşme yapma yönünden bağlayıcılığı olmadığı, bu itibarla idarenin yapmış olduğu alt ve üst yapı yatırımlarından kaynaklanan gelir getirici tesislerinin 2886 sayılı Kanun gereğince kapalı teklif usulü ile ihaleye çıkarılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihaleye çıkarılan alanın kendisinin işletmeci olarak sözleşme imzaladığı alan içinde kaldığı, bu alanda yapılan alt ve üst yapı yatırımlarından doğan gelir getirici yapı ve tesislerin ihale edilmeksizin kendine ek sözleşme ile verilmesi gerektiği, bu nedenle ihalenin idare ile aralarında imzalanan sözleşmeye aykırı olarak yapıldığı, idarenin ek sözleşme imzalayıp imzalamama hususunda takdir yetkisinin bulunmadığı, aksi hâlde sözleşmeye bu hükmün konulmasının bir anlamı olmayacağı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Doğa Koruma ve Milli Parklar 5. Bölge Müdürlüğü Afyonkarahisar Şube Müdürlüğü’nce 26 Ağustos Tabiat Parkı sınırları içerisindeki 4 adet yöresel ürün satış birimi, 1 adet kafeterya ve sosyal tesis alanı temizliği işinin işletmeciliğine yönelik ihale kararı alınmış, ihalenin 28/01/2022 tarihinde yapılacağının ilan edilmesi üzerine daha önceden yapılan “Kır Lokantası (İdari ziyaretçi merkezi), Büfe, Spor Tesisleri, Kapı Girişi, 26 Ağustos Tabiat Parkında Genel Saha Temizliği, Alanın Korunması ve Bakım İşleri” ihalesi ile 26 Ağustos Milli Parkında işletmeci olarak idare ile 01/04/2019 tarihinde sözleşme imzalayan davacı tarafından, İşletmecilik Sözleşmesi’nin 96. maddesinde yer alan, “idare tarafından yapılacak her türlü alt ve üst yapı yatırımlarından gelir getirici niteliğe sahip olanlar öncelikli olarak idare tarafından belirlenecek piyasa rayiç bedelleri üzerinden işletilmek üzere mevcut işletmeciye aynı sözleşme kapsamında imzalanacak ek sözleşmeyle işlettirilebilir. Bu durumda idare ile işletmeci arasında noter onaylı ek sözleşme imzalanır. İdarece piyasa rayiçlerine göre tespit edilen bedelin işletmeci tarafından kabul edilmemesi durumunda söz konusu yapı ve tesisler idare tarafından yeni bir ihale ile işletmeciliğe konu edilebilir. İşletmeci bu konuda herhangi bir itirazda bulunamaz.” hükmü nedeniyle ihale konusu alanın kendisine ek sözleşme ile verilmesi gerektiği iddia edilerek ilan edilen ihale işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1. maddesinde, “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür. Birinci fıkrada sayılan daire ve idarelere bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile özel kanunlarla veya özel kanunların vermiş olduğu yetkiyle kurulmuş bulunan fonların yukarıda belirtilen işlerinin nasıl yapılacağı Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikte belirtilir.”; 2. maddesinde, “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır…”; 74. maddesinde ise, “Tarihi ve bedii değeri olanlar hariç Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerin satışı, kiraya verilmesi, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi esasları Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.” kuralına yer verilmiştir.
19/06/2007 tarih ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin amacı; Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı kurulması, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, ön izin ve kullanma izni verilmesi ile ecrimisil ve tahliye işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”; “İhale usulleri” başlıklı 67. maddesinde, “Taşınmazların kiraya verilmesinde tahmin edilen yıllık kira bedeli, Kanun’un 45’inci maddesine göre her yıl merkezî yönetim bütçe kanunuyla belirlenen parasal sınıra kadar olan ihalelerde açık teklif usulü, bu sınırı aşanlarda ise kapalı teklif usulü uygulanır. Kapalı veya açık teklif usulüyle kiraya verilemeyen taşınmazlar, uygun zamanda tekrar aynı usulle kira ihalesine çıkarılır ve bunlar Kanun’un 43’üncü ve 49’uncu maddeleri uyarınca pazarlık ihalesine bırakılmaz.”; 68. maddesinde, “Kiraya verilecek taşınmazların kira süresi on yıldan çok olamaz. Ancak, turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin, enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım, doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süreyle kiraya verilmesi mümkündür.” kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kuralların birlikte değerlendirilmesinden, Hazine’nin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanmasına ilişkin ihale işlemlerinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 74. maddesi uyarınca Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin ilgili hükümlerinin uygulanacağı, bu işlemlerde kapalı teklif usûlünün esas olduğu, kira süresinin 10(on) yıldan fazla olamayacağı, kira akdinin sona ermesi, uzatılması, yenilenmesi ve kira tespiti gibi hususların 2886 sayılı Kanun hükümlerine ve Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin öngördüğü usûl ve esaslara göre yürütülmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
2886 sayılı Kanun ile Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğe göre bir taşınmazın kiraya verilebilmesinin, ancak ihale yapılması ile mümkün olduğu hususu göz önüne alındığında, 26 Ağustos Milli Parkı’nda işletmeci olarak idare ile 01/04/2019 tarihinde sözleşme imzalayan davacı tarafından, İşletmecilik Sözleşmesi’nin 96. maddesinde yer alan düzenleme gerekçe gösterilerek söz konusu alanda idare tarafından yapılacak her türlü alt ve üst yapı yatırımlarından gelir getirici niteliğe sahip olanlarının piyasa rayiç değeri üzerinden öncelikli kiralama hakkı bulunduğu iddiasının kabul edilmesi mümkün değildir.
Bu itibarla, davaya konu 4 adet yöresel ürün satış birimi, 1 adet kafeterya ve sosyal tesis alanı temizliği işinin işletmeciliğine yönelik 2886 sayılı Kanun uyarınca 28/01/2022 tarihinde yapılacağı ilan edilen ihale işleminde hukuka aykırılık, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın reddi yolundaki …İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 23/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.