Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2022/2729 E.  ,  2023/174 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/2729
Karar No:2023/174

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1. … Hafif Raylı Sistemler Ulaşım San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
2. … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nce 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca açık ihale usulü ile gerçekleştirilen özel halk otobüslerinin üç yıl süre ile çalıştırılmasına ilişkin ihale işlemlerinin yargı kararıyla iptaline karar verilmesi nedeniyle özel halk otobüsleri ile 2018 yılında sözleşme imzalanmayacağına dair … tarih ve … sayılı işlem ile faaliyetinin durdurulmasından kaynaklanan zararın ödenmesi istemiyle Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine, 425.000,00-TL’lik zararın dava açma tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; … tarih ve … sayılı Encümen kararı uyarınca Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Otobüsle Toplu Taşımacılık Esaslarına Dair Yönetmeliğe tabi olarak 15 adet özel halk otobüsünün 3 yıl süre işletilmesi işinin ihale edildiği, davalı belediyece ihale yoluyla özel halk otobüsü olarak imtiyaz hakkı verilen … plakalı halk otobüsünün %100 hissesini önce … Otomotiv’den …’nin, daha sonra da … tarih ve … sayılı Encümen kararı ile …’den davacının devraldığı, Eskişehir Büyükşehir Belediye Meclisi’nce toplu ulaşım araçlarının işletim hakkının … Ulaşım A.Ş.’ye devredilmesi üzerine sözleşme hükümlerini yerine getiren özel halk otobüsü işletmecileriyle … Ulaşım A.Ş. arasında imzalanan 1 yıllık sözleşmelerle işletim haklarının devam ettirilmiş olduğu ve davacının … plakalı halk otobüsünü devralmasından sonra 4 yıl boyunca toplu taşıma aracı işletmeciliği yaptığı, … Ulaşım A.Ş. ile davacı arasında en son imzalanan 27/12/2016 tarihli sözleşmenin, “İşin Konusu” başlıklı 3. maddesinde, “Eskişehir İlinde toplu ulaşım ihtiyacının … tarafından belirlenen şartlarda, otobüs ile karşılanması amacıyla bu sözleşme hükümleri çerçevesinde yapılacak yolcu taşıma işidir. Taraflar arasında yapılan 31/12/2016 tarihinde sona erecek sözleşmenin idarece bir yıl süreli olarak uzatılmasıdır”; “Sözleşme Süresi” başlıklı 22. maddesinde de, “İş bu sözleşmenin süresi kesin olarak 31.12.2017 tarihinde sona erer” düzenlemesine yer verildiği, ayrıca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı gereğince özel halk otobüsü çalıştırılması işine ilişkin ihalenin iptal edildiği, davalı idare tarafından devir ücretinin alındığı, devirlerin encümen kararına bağlanmış olduğu ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü tarafından yazılan … tarih ve … sayılı yazıda, önceki yıllarda çalışan özel halk otobüsleri ile yeni işletime başlayan özel halk otobüsleri arasında hiçbir fark bulunmadığının belirtildiği, davacının bu yazıya güvenerek … plaka sayılı 154 köşe numaralı ticari hatlı özel halk otobüsünü aldığı belirtilmişse de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı söz konusu yazısında, özel halk otobüslerinin statüsüne ilişkin değerlendirmede bulunulmadığı, özel halk otobüsü niteliğinde çalışan tüm araçların Otobüsle Toplu Taşımacılık Esaslarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre çalıştığının belirtildiği, davacı tarafından imzalanan sözleşmelerde işin süreli olduğunun açık bir şekilde düzenlendiği, dolayısıyla dava konusu işin süreli olduğunun davacı tarafından bilinmediğini kabul etmeye olanak bulunmadığı, yargı kararı ile ihale iptal edilmemiş olsaydı bile ihalede belirtilen süreden sonra sözleşmenin uzatılıp uzatılmayacağına karar vermenin davalı idarenin yetkisinde olduğu, davacının özel halk otobüsü ile toplu taşımacılık işi yapmasına esas alınan ihalede belirtilen sürenin de dolduğu dikkate alındığında, daha sonra söz konusu ihalenin yargı kararı ile iptal edilmiş olmasının, sözleşme süresini uzatıp uzatmama hususunda takdir yetkisi bulunan davalı idarenin kusuruna yol açmayacağı, bu hâliyle davalı idarenin tazminat gerektirir kusurunun bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalı idarenin kusurlu fiilleri nedeniyle otobüs ve hattın satın alındığı, devir işlemleri sırasında idarenin devralınan hatta ilişkin süre konusunda bilgilendirme yapılmadığı, bireysel başvuru sonucunda verilen emsal niteliğinde Anayasa Mahkemesi kararlarının bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT:
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15. maddesinde, “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: … f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek … p) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek … Belediye, (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştayın görüşü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebilir; toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67’nci maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebilir.”;
“Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinde ise, “Belediye meclisinin görev ve yetkileri şunlardır: … j) Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek.” kuralı yer almaktadır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7. maddesinde, “Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: … f) Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek. … p) Büyükşehir içindeki toplu taşıma hizmetlerini yürütmek ve bu amaçla gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, büyükşehir sınırları içindeki kara ve denizde taksi ve servis araçları dahil toplu taşıma araçlarına ruhsat vermek. Büyükşehir içindeki toplu taşıma hatlarıyla ilgili olarak; şehir merkezine olan uzaklık, nüfus ve hattı kullanan sayısı kriterleri esas alınarak tespit edilecek hatlarla ilgili toplu taşıma hizmetlerinin işlettirilmesine karar vermek.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu kararda hukukî isabetsizlik bulunmamakla birlikte; İdare Mahkemesi kararının gerekçesinde yer verilen “sözleşme süresini uzatıp uzatmama hususunda davalı idarenin takdir yetkisinin bulunduğu” yönündeki gerekçenin incelenmesi gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi tarafından 15 adet köşe numarasının özel halk otobüsü olarak üç yıl süreyle işlettirilmesi işi için 29/12/2010 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca ihale gerçekleştirildiği, söz konusu ihale kapsamında bulunan … plakalı ve 154 köşe numaralı halk otobüsünün %100 hissesinin … tarih ve … sayılı Encümen kararı uyarınca davacı tarafından devralındığı, davacıya, ihale olmaksızın 2018 yılına kadar sözleşmenin yenilenmesi suretiyle toplu taşıma vasıtalarının işlettirilmesi imkânı tanındığı anlaşılmaktadır.
Aktarılan kurallardan, büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde toplu taşıma hizmetlerini yürütmenin ve bu amaçla toplu taşıma vasıtalarının işletilmesi ve işlettirilmesinin kamu hizmeti olarak münhasıran büyükşehir belediyelerine imtiyaz olarak verildiği, toplu taşıma vasıtalarını işlettirmenin imtiyaz sözleşmesi, ruhsat verme, kiralama veya hizmet satın alma yoluyla gördürülebileceği anlaşılmaktadır.
Otobüs hattının 2886 sayılı Kanun uyarınca 3 yıl süreyle kiralama yoluyla işlettirilmesi yetkisi büyükşehir belediye meclisine ait olmakla birlikte, söz konusu hatların ihalesiz bir şekilde işlettirilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda, ihale sonucunda imzalanan ve süresi dolan sözleşmenin süresinin kural olarak uzatılması da hukuken mümkün değildir.
Davalı idarenin sözleşmenin süresini uzatıp uzatmama hususunda takdir yetkisinin bulunduğundan söz edilemeyeceğinden, ihale ile işlettirilmesi gereken özel halk otobüsü hattının davacıya hukukî bir dayanağı olmaksızın ihalesiz olarak “sözleşmesinin yenilenmesi suretiyle” işlettirilmesi nedeniyle davacının hukuken korunabilecek haklı bir beklentisinin oluştuğundan söz etmeye imkân bulunmamaktadır.
Bu itibarla, İdare Mahkemesi kararında yer verilen “sözleşme süresini uzatıp uzatmama hususunda davalı idarenin takdir yetkisinin bulunduğu” yönündeki gerekçede hukuka uygunluk; davanın reddi yolundaki Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 17/01/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.