Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2022/1258 E. , 2022/4939 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1258
Karar No:2022/4939
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1. … Holding A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
2. … Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Milli Savunma Bakanlığı Tedarik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nce gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “500 Adet Kornet E Tanksavar Mühimmatı (Tandem Başlıklı HEAT Mühimmatı-9M133-1)” ihalesi üzerinde kalan davacı şirketler hakkında, mücbir sebepler dışında ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmediğinden bahisle tesis edilen 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ve 26. maddesi uyarınca bir yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin 05/09/2018 tarih ve 30526 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca istisna kapsamında yapılan ihalenin davacıların oluşturduğu iş ortaklığı üzerinde kaldığı ve 22/09/2017 tarihinde taraflar arasında sözleşme imzalandığı, sözleşmenin 4.1.1. maddesi gereği anılan tanksavar mühimmatının en geç 21/03/2018 tarihinde teslim edilmesi gerekirken süresinde teslimat yapılmadığından anılan sözleşmenin 8. maddesi gereği 90 gün cezalı ek süre verildiği, bu süre içinde edimin yerine getirilemediği ve davacılara 10 gün süreli ihtarname çekildiği, süre sonunda taahhüdün yerine getirilmediğinden bahisle 18/07/2018 tarihli Onay ile sözleşmenin feshine, gecikme cezasının tahsiline karar verildiği, 17/08/2018 tarihli Olur ile davacıların bir yıl süreyle 4734 sayılı Kanun’un 2. ve 3. maddeleri ile istisna edilenler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına karar verildiği; davacılar tarafından taahhüt edilen mühimmatın teslimi konusunda, 24/09/2018 tarihli Belgrad Büyükelçiliği Konsolosluk Şubesince tasdiklenen …’nin 11/07/2018 tarihli yazısında, davalı idarenin ihtiyaçları için sözleşme kapsamında Rus Devlet şirketi ile temasa geçildiği, söz konusu mühimmatın yalnızca doğrudan Türkiye Savunma Bakanlığı’na teslim edilebileceğinden bahisle taleplerinin yerine getirilemediğinin bildirildiği, Mahkemelerinin 23/10/2018 tarihli ara kararına davalı idarece gönderilen 09/11/2018 tarihli cevabi yazıda, “son kullanıcı belgesi”nin onaylanarak davacılara elden teslim edildiği, …’nin söz konusu mühimmatı tedarik etme konusunda uygun görüldüğü ve Rus Devlet firması … A.Ş.’nin hem Rusya Federasyonu Savunma Bakanlığı’na ve hem de tedarik sözleşmesi yaptığı diğer ülke veya firmalara talep edilen miktar kadar üretim yaptırarak silah/mühimmat ve benzeri malzemeleri sağladığı, ihale aşamasında sözleşmeye konu mühimmatın temini konusunda tedarikçi firma ile akdedilmiş bir sözleşme aranmadığı, temin konusunda tedarikçi firma yönüyle bir kısıtlamaya gidilmediğinin belirtildiği;
Dosyada bulunan tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, sözleşmeye konu Kornet E-Tanksavar Mühimmatının tek üretim ve tedarikini sağlayanın Rus Devlet firması … A.Ş. olduğu, davalı idarece sunulan 13/05/2019 tarihli yazıda da belirtildiği üzere … A.Ş.’nin mevcut siparişlerinden dolayı anılan mühimmatın satış ve tesliminin, üretim bandının dolu olması nedeniyle 2019 yılı sonuna kadar veremeyeceklerinin bildirildiği, … A.Ş.’nin, söz konusu mühimmatın 2021 yılına kadar resmi makamlar haricinde bizzat ya da özel şirketler eli ile özel kişi ve kurumlara ve/veya bu kişi ve kurumlar aracılığıyla satışı/tesliminin yapılamayacağı ve bu kapsamda anılan mühimmatın, tedarikçi şirketin belirttiği şekilde ilgili devletlerce resmi yoldan temin edilmek suretiyle giderildiği, sözleşmeye konu mühimmatın temin ve teslim edilememesinin davacılardan kaynaklanmayan mücbir sebep kapsamında olduğunun anlaşıldığı, bu itibarla, davacıların, bir yıl süre ile 4734 sayılı Kanun’un 2. ve 3. maddeleri ile istisna edilenler dâhil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ihale konusu mühimmatın hangi ülke/kurum/kuruluş/tedarikçi üzerinden getirileceğine ilişkin kısıtlayıcı bir sözleşme hükmünün bulunmadığı, söz konusu mühimmatın tek üreticisi … olsa da farklı ülke ve farklı firmalar üzerinden de tedarik edilebileceği, … tarih ve … sayılı belge üzerinde yer alan apostil şerhinin araştırılması ve iptal edilmesi için işlem yapıldığı, söz konusu mühimmatın devletler arası doğrudan alım yöntemi ile tedarik edilmesinin davacıların oluşturduğu iş ortaklığının mühimmatı teslim etmesine engel bir durum olmadığı, mücbir sebebin varlığının sözleşmenin 9.3. maddesinde belirtilen belgelerle tevsik edilmesinin gerektiği, tedarik sürecinin her aşamasında mevzuata ve sözleşme hükümlerine aykırı bir hususun bulunmadığı, sözleşmenin 9.2.2. maddesinde ifade edilen hükümet kararlarından kastedilenin T.C. Hükümeti olduğu, T.C. Hükümeti tarafından yayımlanan bir kararın bulunmadığı, yasaklama kararının ilgili Kanun maddesi kapsamında belirtilen sürelere uygun olarak gerçekleştirildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı … Holding A.Ş. tarafından, Bölge İdare Mahkemesi kararının temyize tabi olmadığı, sözleşme konusu ediminin mücbir sebepler nedeniyle yerine getirilemediği, söz konusu mühimmatın tek üretici olan … A.Ş. ve Sırbistan merkezli tedarikçi şirket olan …. ile sözleşme akdetmek üzere görüşmeler gerçekleştirildiği, görüşmeler sırasında Rusya Federasyonu Hükümeti’nin aldığı bir kararla sözleşme konusu mühimmatın özel şirketler vasıtasıyla ihracatının yasaklanmış olduğu, söz konusu malın ilgili devlet bakanlıkları arasında yapılacak görüşmelere istinaden verilmesi uygulamasına geçildiğinin kendilerine bildirildiği, hem davalı idare yetkilileri ile hem de üretici/tedarikçi şirketlerin yetkilileri ile gerçekleştirdiği görüşmelerde malın temin edilmesi bakımından elinden gelen bütün çabayı gösterdiği, devlet başkanları düzeyinde yapılan görüşmeler neticesinde doğrudan iki devletin savunma bakanlıkları düzeyinde alım/satım yapıldığı, … şirketi tarafından gönderilen yazı ve … Sulh Ceza Hakimliği’nin kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararının davacı şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının haklılığını ortaya koyduğu, dava konusu ihalenin 4734 sayılı Kanun uyarınca istisna kapsamında gerçekleştirilen bir ihale olduğundan, yasaklılık hükümlerinin bu ihalede uygulanmasının mümkün olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
Davacı … Savunma Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davalının duruşma istemi yerinde görülmeyerek gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemesi kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 22/12/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.