Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2021/385 E. , 2023/1323 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/385
Karar No:2023/1323
TEMYİZ EDENLER : 1. (DAVALI) …
VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri Av. …
2. (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nce 22/03/2017 tarihinde gerçekleştirilen “Çelik Raf Sistemi Alımı” ihalesi uhdesinde kalarak sözleşme imzalayan davacı şirketin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 25. maddesinin (a) ve (c) bentlerinde sayılan yasak fiil ve davranışlarda bulunduğundan bahisle anılan Kanun’un 26. maddesi uyarınca 1 (bir) yıl süre ile tüm kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin 08/02/2019 tarih ve 30680 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan işlemin iptali ile 50.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirket ile Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi arasında … ihale kayıt numarası ile 22/03/2017 tarihinde yapılan ihale sonucunda 10/04/2017 tarihinde sözleşme imzalandığı, sözleşmenin konusunun “idarenin ihtiyacı olan (400 adet 43*93*250, 6 bölme çelik raf ve 40 adet 59*93*250, 6 bölme çelik raf) alımı” işi olduğu, söz konusu sözleşmeye göre davacı tarafından taahhüt edilen ve teslim edilmesi gereken malzemelerin teslimi sonrasında düzenlenen 20/05/2017 tarihli Muayene Komisyon Raporu’nda malzemelerin muayenesinin yapıldığının ve şartnameye uygun olduğunun belirtildiği, davacı tarafından düzenlenen faturaya istinaden ödemenin yapıldığı, aradan yaklaşık bir buçuk yıl geçtikten sonra yüklenicinin, ihale sonucunda düzenlenen ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerde malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği ve bu suretle içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırdığı gerekçesiyle dava konusu işlemin tesis edildiği, dava konusu işleme gerekçe olarak ise raf sistemlerine ilişkin olarak tamamının montajlı şekilde teslim edilmediğinin belirtilmesine rağmen teslim esnasında rafların montajsız teslim edildiğine ilişkin bir tutanak tutulmadığı gibi sözleşmeye konu çelik raf sistemlerinin zaman içindeki ihtiyaca göre kullanıcı tarafından da değiştirilebileceği, sökülüp tekrar montaj yapılabileceğinin görüldüğü, nitekim dosyada mevcut fotoğraflarda bir kısım çelik rafların ilgili birimin ihtiyacına göre buzdolabının veya hacmi geniş malzemelerin yerleşebileceği şekilde raf montajının sökülerek rafların ihtiyaca uygun dönüştürüldüğünün görüldüğü, malzemenin eksik teslim edildiğine ilişkin bir tespit ve iddiada bulunulmadığı, ayrıca anılan işin temin ve montajı birlikte içeren bir iş olduğu hususları birlikte dikkate alındığında, anılan işin sözleşmeye uygun olarak teslim edildiğinin anlaşıldığı, öte yandan Mahkemenin ara kararı üzerine Karabük Valiliği tarafından gönderilen … tarihli yazı ve ekindeki belgelerden; dava konusu ihaleye ilişkin olarak, … Valiliği İl İdare Kurulu’nun … tarih ve …sayılı kararı ile ilgili kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmemesine karar verildiği, yine … Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından gönderilen … tarihli yazı ve eklerinden davacı şirket yetkilileri hakkında herhangi bir soruşturma kaydının bulunmadığının bildirildiği,
Bu durumda; davacının, 4735 sayılı Kanun’un 25. maddesinin (a) ve (c) bendi hükümlerinde belirtilen yasak fiil ve davranışları işlediğinin somut olarak ve şüpheye yer vermeyecek şekilde ortaya konulamadığı anlaşıldığından, 4735 sayılı Kanun’un 26. maddesine dayanılarak tesis edilen davacının 1 yıl süreyle ihalelere katılmaktan yasaklanmasına dair işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı,
Davacının manevi tazminat istemine gelince;
Olayda; her ne kadar dava konusu işlem hukuka aykırı bulunmuş ise de, bu işlem nedeniyle davacı şirketin ticari itibarının zarar gördüğünden söz edilemeyeceğinden davacıya manevi tazminat ödenmesi için gerekli olan koşulların oluşmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline, manevi tazminat istemi yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesi’nce; ihale sözleşmesine konu olan 400 adet 43*93*250, 6 bölme çelik raf ve 40 adet 59*93*250, 6 bölme çelik rafların teknik şartnamesine göre montajlı şekilde 6 raflı teslim edilmesi gerektiği, ancak davacı şirket tarafından ihale konusu ürünün bir kısmının, taşınır kayıt yetkilisinin ifadesine göre montajlı teslim edilen 270 raf dışındakilerin teknik şartnamesine aykırı olarak montajsız şekilde teslim edildiği, davacı şirketin sözleşme uyarınca ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerde malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği ve bu suretle içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırıldığı nedeniyle davacı şirket hakkında 4735 sayılı Kanun’un 25. maddesi’nin (a) ve (c) bendi hükümlerinde belirtilen yasak fiil ve davranışları işlediğinden bahisle dava konusu işlemin tesis edildiği, ancak incelemeye konu ihalede, ihale konusu 400 adet 43*93*250, 6 bölme çelik raf ve 40 adet 59*93*250, 6 bölme çelik rafların idareye tesliminden yaklaşık 17 ay sonra ihaleyi gerçekleştiren Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi görevlileri hakkında başlatılan disiplin soruşturması sonucunda düzenlenen… tarih ve…sayılı Disiplin Soruşturma Raporu’nda, taşınır kayıt yetkilisinin ifadesine göre montajlı teslim edilen 270 çelik rafın dışındakilerin, teknik şartnamesine aykırı olarak montajsız şekilde teslim edildiğinin belirtilmesine karşın, teslim edilen ürünlerin teknik şartnamesine uygunluk denetimi yapan Muayene Komisyonu’nca düzenlenen 20/05/2017 tarihli Muayene Komisyonu Raporu’nda ürünlerin teknik şartnamesine uygun olduğunun belirtildiği, teslim esnasında rafların montajsız ve eksik teslim edildiğine ilişkin bir tutanak tutulmadığı, dolayısıyla davacı şirket tarafından ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerin dışında malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği ve bu suretle içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırıldığından bahsedilemeyeceği gibi, bu fiilin anılan Kanun’un 25. maddesinin (a) bendinde belirtilen “Hile, vaat, tehdit, nüfus kullanma, çıkar sağlama, anlaşma irtikap rüşvet suretiyle veya başka yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.” ve (c) bendinde belirtilen “Sözleşme konusu işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme araç veya usuller kullanmak, fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik hatalı veya kusurlu imalat yapmak.” fiili kapsamında değerlendirilemeyeceği, davacı şirketin söz konusu “montajlı teslim edilen 270 çelik rafın dışındakilerin, teknik şartnamesine aykırı olarak montajsız şekilde teslim edilmesi” fiilinin (f) bendindeki “Mücbir sebepler dışında ihale doküman ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek.” fiili kapsamında bulunduğu, bu durumda; davacı şirketin fiilinin 4735 sayılı Kanun’un 25. maddesinin (f) bendinde yer alan “Mücbir sebepler dışında ihale doküman ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek.” fiili kapsamında olması nedeniyle, davacının 4735 sayılı Kanun’un 17. maddesinin (a) ve (c) bentlerinin ihlal edildiğinden bahisle 1 (bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı,
Davacının 50.000 TL manevi tazminat isteminin reddi yolunda verilen karara karşı yaptığı istinaf başvurusunun incelenmesine gelince; Mahkemece iptal edilen, davacı şirketin kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmasının yasaklanmasına ilişkin kararının, davacının ticarî itibarını zedeleyeceği, güvenirliğini azaltacağı açık olmakla birlikte, davacının durumu, işlemin niteliği dikkate alındığında ihaleden yasaklamaya ilişkin işleminin uygulamada kaldığı süre ve davacı şirket üzerindeki olumsuz etkileri göz önünde bulundurularak işlem nedeniyle uğramış olduğu manevi zarara karşılık olarak takdiren 10.000,00- TL manevi tazminatın davacıya ödenmesi, belirtilen kısım haricindeki manevi tazminat istemi yönünden ise davanın reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davalının istinaf başvurusunun aktarılan gerekçeyle reddine, davacının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile davacıya 10.000,00-TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle ödenmesine, fazlaya ilişkin kısım yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacı tarafından, köklü bir şirket olduğundan piyasa çevresi ve iş hacminin fazla olduğu, dolayısıyla uğranılan manevi zararın daha fazla olduğu, 50.000,00-TL manevi tazminata hükmedilmesi gerektiği; Davalı idare tarafından, yapılan soruşturma sonucunda rafların bir kısmının montajsız teslim edildiğinin tespit edildiği, rafların montajsız teslim edilmesine rağmen sözleşmeye uygun teslim edilmiş gibi fatura düzenlendiği, edimin ifasına fesat karıştırıldığı, rafların sökülüp montaj yapılabilmesinin söz konusu tespitleri ortadan kaldırmayacağı, davacının yasaklanmayı gerektiren fiilinin sabit olduğu, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, manevi tazminata hükmedilebilmesi için gerekli şartların mevcut olmadığı, tazminata hükmedilse bile faiz başlangıcının hüküm tarihi olarak alınması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Taraflarca, karşılıklı olarak temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nce 22/03/2017 tarihinde gerçekleştirilen “Çelik Raf Sistemi Alımı” ihalesi üzerinde kalan davacı şirket tarafından ile 10/04/2017 tarihinde sözleşme imzalanmıştır. Sözleşmenin konusu olan “idarenin ihtiyacı olan (400 adet 43*93*250, 6 bölme çelik raf ve 40 adet 59*93*250, 6 bölme çelik raf) alımı” işi kapsamında davacı tarafından taahhüt edilen söz konusu malzemelerin teslim edilmesi üzerine malzemelerin muayenesinin yapıldığı ve şartnameye uygun olduğunu belirten 20/05/2017 tarihli Muayene Komisyon Raporu ile teslim edilen malzemelere ilişkin aynı tarihli fatura düzenlenmiştir.
Daha sonra … tarih ve… sayılı soruşturma raporuna istinaden Bakanlık makamından … tarih ve … sayılı yazıyla, “…teslim edilen çelik rafların teknik şartnameye göre montajlı şekilde 6 raflı teslim edilmesi gerektiği, ancak sözleşme konusu çelik rafın bir kısmının, taşınır kayıt yetkilisinin ifadesine göre montajlı teslim edilen 270 dışındakilerin, teknik şartnamesine aykırı olarak montajsız şekilde teslim edildiği, hâl böyle iken dava şirketin söz konusu ihale sonucunda düzenlenen sözleşme uyarınca ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerde malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği, bu surette içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırıldığı anlaşıldığından, 4735 sayılı Kanun’un 25. maddesinin (a) ve (c) bendinde tanımlanan yasak fiil ve davranışlarda bulunan adı geçen firmanın 4735 sayılı Kanun’un 26. maddesi gereğince 1(bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklamasının uygun olacağı kanaatine varılmıştır.” şeklinde onay alınmış, söz konusu makam onayının Bakanlık Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’ne intikali üzerine, bakanlık makamının 06/02/2019 tarih ve 250 sayılı Olur’u ile davacının 1(bir) yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına karar verilmiştir. Anılan yasaklama kararının 08/02/2019 tarih ve 30680 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi üzerine söz konusu yasaklama işleminin iptali ile 50.000,00-TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 25. maddesinde; “Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:
a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
…
c) Sözleşme konusu işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı veya kusurlu imalat yapmak” kural, “İhalelere katılmaktan yasaklama” başlıklı 26. maddesinde; “25 inci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında fiil veya davranışlarının özelliğine göre, bir yıldan az olmamak üzere iki yıla kadar, 4734 sayılı Kanunun 2 nci ve 3 üncü maddeleri ile istisna edilenler dahil bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklama kararı verilir. Katılma yasakları, sözleşmeyi uygulayan bakanlık veya ilgili veya bağlı bulunulan bakanlık, herhangi bir bakanlığın ilgili veya bağlı kuruluşu sayılmayan idarelerde bu idarelerin ihale yetkilileri, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı birlik, müessese ve işletmelerde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilir.” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1- Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, davacının manevi tazminat isteminin ve …-TL’lik kısmının kabulü, kalan kısmının ise reddine ilişkin kısmının incelenmesinden:
Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın bu kısımları usul ve hukuka uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
2. Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının, dava konusu yasaklama işleminin iptaline yönelik Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddine ilişkin kısmı incelendiğinde;
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu ihale sonrasında davacı şirket ile Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi arasında imzalanan sözleşme konusu malzemelerin (400 adet 43*93*250, 6 bölme çelik raf ve 40 adet 59*93*250, 6 bölme çelik raf) idareye teslim edilmesi üzerine düzenlenen 20/05/2017 tarihli Muayene Komisyon Raporu’nda malzemelerin muayenesinin yapıldığı ve şartnameye uygun olduğunun belirtildiği, buna istinaden düzenlenen faturaya göre davacıya ödemenin yapıldığı, daha sonra yapılan soruşturma neticesinde davacının, ihale sonucunda düzenlenen ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerde malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği ve bu suretle içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırdığından bahisle dava konusu işlemin tesis edildiği, dava konusu işlemin gerekçesinin ise raf sistemlerine ilişkin olarak tamamının montajlı şekilde teslim edilmesi gerekirken soruşturma kapsamında alınan ifadelerden bir kısım rafların montajsız teslim edildiği yönündeki tespitlerin gösterildiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, ihaleyi yapan idare yetkililerince teslim esnasında rafların montajsız teslim edildiğine ilişkin bir tutanak tutulmadığı, ihale yetkilisi olan ….’nin soruşturma kapsamında verdiği 27/05/2019 tarihli savunmasında, “alımı yapılan rafların 6’lı kurulmasının planlandığı, ancak kurulum sırasında kullanacak birimlerin güncel ihtiyacına göre 3’lü, 4’lü ve 5’li kurulumların yapıldığı, yeni yapılan 35 yataklı revize ilave yoğun bakım servisinin açılışı ve yapımı geciktiğinden buralara planlanan yeni depo alanlarına kurulacak rafların depoya alınmak zorunda kalındığı, hastanenin büyümesi ve arşiv ve depo alanı ihtiyaçlarına binaen zamanla değerlendirmesinin planlandığı, açılması planlanan yoğun bakımların hizmete alınmasından sonra rafların hepsinin kurulduğu ve depoda raf kalmadığının” beyan edildiği, dolayısıyla sözleşmeye konu çelik raf sistemlerinin zaman içindeki ihtiyaca göre kullanıcı tarafından değiştirilebileceği, sökülüp tekrar montaj yapılabileceği, nitekim dosyada mevcut fotoğraflarda bir kısım çelik rafların ilgili birimin ihtiyacına göre buzdolabının veya hacmi geniş malzemelerin yerleşebileceği şekilde raf montajının sökülerek rafların ihtiyaca uygun kullanıma dönüştürüldüğünün görüldüğü, malzemelerin eksik teslim edildiğine ilişkin bir tespit ve iddiada da bulunulmadığı, ayrıca Karabük Valiliği İl İdare Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararı ile ilgili kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmemesine karar verildiği, yine söz konusu ihale dolayısıyla davacı şirket yetkilileri hakkında herhangi bir soruşturma kaydının bulunmadığı dikkate alındığında, anılan işin sözleşmeye uygun olarak teslim edilmediği, davacının eksik ifa yaptığı ve/veya ihaleye fesat karıştırdığını açıkça ortaya koyan, bilgi ve belgelerin bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, davacı şirket tarafından ihale konusu malzemelerin bir kısmının teknik şartnamesine aykırı olarak montajsız şekilde teslim edildiği ve davacı şirketin sözleşme uyarınca ihale dokümanında belirtilen miktar ve teknik özelliklerde malzeme teslim edilmiş gibi fatura düzenlediği, bu suretle içerik olarak gerçeği yansıtmayan aldatıcı mahiyette belgelerle edimin ifasına fesat karıştırdığından bahisle hakkında dava konusu yasaklama işlemi tesis edilmiş ise de, yukarıda aktarılan tespitlerden hareketle davacının söz konusu yasak fiil ve davranışlarda bulunduğunun idarece açıkça ortaya konulamadığı anlaşıldığından, davacının 4735 sayılı Kanun’un 25. maddesinin (a) ve (c) bentlerinde belirtilen yasak fiil ve davranışları işlediğinden bahisle aynı Kanun’un 26. maddesi hükmü uyarınca 1 yıl süreyle bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan yasaklanmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu yasaklama işleminin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının ve davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline, manevi tazminat istemi yönünden davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kısmen gerekçeli olarak reddine, kısmen kabulü ile davacıya … TL manevi tazminatın ödenmesine, kalan kısım yönünden davanın reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın …. İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 21/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.