Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2021/3679 E.  ,  2023/69 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3679
Karar No:2023/69

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
4- …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çanakkale ili, … ilçesi, …Köyü muhtarı ve sakinleri olduklarını beyan eden davacılar tarafından, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar 2. Bölge Müdürlüğü Çanakkale Şube Müdürlüğü’nce 10/03/2021 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35-a maddesine göre kapalı teklif usulü ile gerçekleştirilen ”Troya Tarihi Milli Parkı Yeniköy Plajı, Günübirlik Kullanım ve Çadırlı Kamp Alanı, Kapı Girişi, Şezlong+Şemsiye ile 2 Adet Kır Lokantası İşletmeciliği” ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacılar tarafından Yeniköy Köyü muhtarı ve sakinleri oldukları beyan edilerek semt sakini sıfatıyla … Plajına ilişkin olarak davalı idarece yapılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmış ise de, Mahkemenin davacıların işbu davayı açmakta hukuken korunabilir meşru, kişisel ve güncel bir menfaatinin bulunduğuna ilişkin bilgi ve belgelerin onaylı ve okunaklı örneğinin gönderilmesinin istenilmesine ilişkin 05/05/2021 tarihli ara kararına cevaben davacı vekilince dosyaya sunulan belgeler ile Mahkeme kaydına 01/06/2021 tarihinde giren savunma dilekçesi ve ekinde sunulan bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden, davacılar arasında köy muhtarının olmadığı, …, … ve … ‘ün köy sınırlarında taşınmaz maliki olduğu ancak … ‘a yönelik olarak herhangi bir açıklamada bulunulmadığı, dava konusu ihalenin … Plajının işletmeciliğine yönelik olduğu, ihale öncesindeki süreçte alana ilişkin imar planı değişikliği, tesislerin inşası gibi işlemlerin davalı idarece gerçekleştirildiği, davacıların iddialarının ise uyuşmazlığa konu ihaleden ziyade, ihale öncesi süreçte gerçekleştirilen iş ve işlemlere yönelik olduğunun görüldüğü; bu durumda, dava konusu ihalenin niteliği gereği münhasıran ihaleye katılan veya katılmak isteyenleri ilgilendirdiği, davacıların ise ihaleye katılan ya da katılmak için şartname alan kimselerden olmadığı anlaşıldığından, semt sakini sıfatının ötesinde, işletmeciliğe yönelik ihalenin iptali istemiyle açılan davada kişisel menfaatini açıkça ortaya koyamayan davacılar tarafından açılan davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15/1-b maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, ihaleye konu işletmeciliğin yapılacağı … ilçesi, … sakinleri oldukları, dava konusu işlem yörenin tarihi, doğası, bölge ekonomik sistemini bozacak tahrip edecek nitelikte bulunduğundan işbu davanın açılmasında kamu yararı bulunduğu, belde sakini olma ölçütünün, çevre ve imar ile ilgili konularda, özellikle de imar planlarına karşı açılan davalarda kullanıldığı, Danıştay kararlarında aynı kentte yaşama kavramının da kullanıldığı, bu meyanda işbu davayı açmada menfaat koşulunun sağlandığı, zira ihaleye konu taşınmazın Troya’ya ait yerleşimin de bulunduğu beşik-yassı tepe bir yanında diğer yanında papaz plajı yamacında Akha Troya limanı ve Akhilleus’un anıt mezarı Tümülüs ile birlikte Troya Tarihi Milli Parkları sınırları içinde, Ezine ilçesi, Yeniköy Köyü sınırlarında olduğu, Yeniköy (Papaz) plajının bölge eko sistemini, tarihi ve arkeolojik Yeniköy’ün 1952 yılında kuruluşundan bu yana koruyan Yeniköy Köyü halkı yok sayılarak ihaleye verilmesinin ciddi sorunlara yol açacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar 2. Bölge Müdürlüğü Çanakkale Şube Müdürlüğü’nce 10/03/2021 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35-a maddesine göre kapalı teklif usulü ile ”Troya Tarihi Milli Parkı Yeniköy Plajı, Günübirlik Kullanım ve Çadırlı Kamp Alanı, Kapı Girişi, Şezlong+Şemsiye ile 2 Adet Kır Lokantası İşletmeciliği” ihalesi gerçekleştirilmiş, Çanakkale ili, … ilçesi, … Köyü muhtarı ve sakinleri olduklarını beyan eden davacılar tarafından söz konusu ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları, “idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar” olarak tanımlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Hemşehri hukuku” başlıklı 13. maddesinin 1. fıkrasında, “Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulması zorunludur.” kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Menfaat ihlâli, iptal davalarının kabulü ve dinlenilmesi için aranılan şartlardan biri olup, gerek doktrinde gerekse yargı içtihatlarında bu şart, subjektif ehliyet şartı olarak kabul edilmekte, ancak ne tür bir menfaat ihlâlinin gerçek ve tüzel kişilere iptal davası açma yeterliğini sağladığını gösterecek kesin bir ölçü ortaya konulamamakta ve bu ilgi kural olarak iptal davasına konu olan kararın niteliğine göre belirlenmektedir.
Öncelikle tespit edilmesi gereken nokta, menfaat ihlâli kavramının, hak ihlâli kavramından daha geniş bir anlamı ifade ettiğidir. Bu nedenle menfaati bir yarar veya çıkar olarak düşünmek hatalıdır (SARICA Ragıp, İdari Kaza, C. I, İstanbul 1949, s.29-30). Bu sebeple dava konusu işlemle davacı arasında asgari düzeyde alâkanın kurulması yeterli sayılmakta ve bu husus davanın niteliğine ve özelliğine göre idari yargı mercilerince belirlenmektedir. Yerleşik Danıştay içtihatlarına göre iptal davası açacak olan kişinin ihlâl edilen menfaatinin, “meşru”, “kişisel” ve “güncel” bir menfaat olması gerekmektedir (Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 13/06/2018, E:2016/5264, K:2018/3193; Danıştay Onüçüncü Daire, 03/07/2018, E:2018/1774, K:2018/2261; Danıştay Onuncu Daire, 21/11/2018, E:2016/2512, K:2018/3585).
5393 sayılı Kanun’un “Hemşehri hukuku” başlıklı 13. maddesi uyarınca hemşehrilerin belediye karar ve hizmetlerine katılma hakkı bulunduğundan, belediyece yapılacak olan taşınmaz satış ihaleleri ile ilgili tesis edilen idari işlemlere karşı belde sâkinlerinin dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü gerekir. Nitekim Dairemiz içtihatları da bu yöndedir (25/11/2019 tarih ve E:2019/64, K:2019/3812; 14/12/2018 tarih ve E:2015/5047, K:2018/4024; 04/05/2018 tarih ve E:2018/985, K:2018/1620; 21/09/2017 tarih ve E:2017/1590, K:2017/2416 sayılı karar).
Çanakkale ili, … ilçesi, … Köyü muhtarı ve sakinleri olduklarını beyan eden davacılar arasında Yeniköy Köyü muhtarının bulunmadığı görülmekle birlikte UYAP üzerinden gerçekleştirilen MERNİS yurtiçi adres bilgisi sorgusundan; davacılardan … ‘nın 16/12/2006 beyan tarihinden 04/02/2016 beyan tarihine kadar “… Köyü, Ezine/ÇANAKKALE” adresinde, 04/02/2016 beyan tarihinden itibaren ise “Merkez/ÇANAKKALE” adresinde, davacılardan ,,, ‘un 28/04/2014-10/11/2014 ve 09/05/2018-19/10/2018 beyan tarihleri arasında “… Köyü, Ezine/ÇANAKKALE” adresinde, 19/10/2018 beyan tarihinden itibaren ise “Gaziosmanpaşa/İSTANBUL” adresinde, davacılardan …’in 30/07/2018-17/01/2019 beyan tarihleri arasında ve 08/02/2021 beyan tarihinden bu yana “… Köyü, Ezine/ÇANAKKALE” adresinde ikamet ettikleri, yine UYAP üzerinden gerçekleştirilen TAKBİS Malvarlığı sorgusundan ise tüm davacıların “… Köyü, Ezine/ÇANAKKALE” sınırları içerisinde muhtelif taşınmazların maliki oldukları anlaşılmaktadır.
Ayrıca, davalı idarenin savunma dilekçesinde yer verilen “… Köyü hudutlarında kullanılan 3 adet tescilli mera bulunmaktadır. Hayvancılıkla uğraşan kişiler … ada, … parselde bulunan köy merasına ulaşabilmek için zaman zaman plaj alanından geçmektedirler. … bu hususta, hayvanlarını plajın içerisinden geçirip, geçiremeyeceğini bir dilekçe ile Kurumumuza soran davacılardan … ve …’e vermiş olduğumuz cevabi yazımızda bu haklarının baki olduğunu belirtmemize rağmen bu hususu dava konusu edip, mağdur oldukları yönünde algı oluşturmaya çalışmaları etik değildir. … tarlasına geçmek isteyen kişilere ulaşım için plajı ne şekilde kullanabilecekleri, davacılardan … ve …’e dilekçelerine istinaden vermiş olduğumuz cevabi yazımızda belirtilmiştir. Davacılardan … ve … kurumumuza verdiği dilekçelerinde, ücret ödemeden plaja girip giremeyeceklerini sormuş olup, cevabi yazımızda işletmenin araç ve gereçlerini kullanmadan sadece sahil şeridi kullanmak üzere ücretsiz giriş yapabilecekleri kendilerine tebliğ edilmiş olmasına rağmen bu hususu dava konusu etmeleri etik değildir…” ifadeleri ile ekli mezkûr yazışmaların incelenmesi neticesinde de, davacılardan … ve … ‘ün “…Köyü, Ezine/ÇANAKKALE” sakini oldukları ve burada hayvancılıkla uğraştıkları anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacıların uyuşmazlığa konu ”Troya Tarihi Milli Parkı Yeniköy Plajı, Günübirlik Kullanım ve Çadırlı Kamp Alanı, Kapı Girişi, Şezlong+Şemsiye ile 2 Adet Kır Lokantası İşletmeciliği” ihalesi ile hemşehri hukukundan kaynaklanan meşru, güncel ve makul menfaat alâkalarının bulunduğu sonucuna ulaşıldığından davanın ehliyet yönünden reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacıların temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine yönelik … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 12/01/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.