Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2021/2280 E. , 2023/1974 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2280
Karar No:2023/1974
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve… sayılı kararının uygulanması kapsamında iş yerinin mühürlenmesine ilişkin 07/01/2020 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; İstanbul Vergi Dairesi Grup Müdürlüğü Bahçelievler Uygulama Grup Müdürlüğü tarafından davacıya ait iş yerinde 04/10/2019 tarihinde yapılan denetimin akabinde tanzim edilen e-yoklama fişinde, “faaliyet konusu Western Union olan işletmede yabancı uyruklu müşteri tarafından 250 dolar bozdurularak karşılığı 1.400,00-TL’nin alındığı, işletmenin döviz alım satım belgesinin bulunmadığı…” tespit ve değerlendirmelerinin yer aldığı, söz konusu e-yoklama fişinin işletme yetkilisinin imzadan imtina ettiği ibaresiyle tanzim edildiği, söz konusu tutanak esas alınarak faaliyet izni olmaksızın döviz alım satımı yaptığının tespit edildiği gerekçesiyle iş yerinin faaliyetinin 1 ay süreyle geçici olarak durdurulmasına karar verildiği, iş yerinin faaliyetinin durdurulmasına dayanak alınan tutanakta yalnızca tutanağı tanzim eden memurların beyanlarının yer aldığı ve iş yeri yetkilisinin imzadan imtina ettiğine dair şerh düşüldüğü, ancak anılan kişinin temsile yetkili olup olmadığına ve kimlik bilgilerine tutanakta yer verilmediği, döviz alım-satımı yaptığı belirtilen kişinin yabancı olduğundan söz edilmekle birlikte, beyanının alınmadığı, eğer iletişim kurulamadığı için ifadesine başvurulamamış ise tutanağa bu yönde bir kayıt da düşülmediği, kimlik bilgilerinin sağlanması mümkün iken bu yola da başvurulmadığı, dolayısıyla faaliyetin durdurulmasına ilişkin karara dayanak alınan tespit tutanağının, davacıya ait iş yerinde döviz alım satımı yapıldığını her türlü şüpheden uzak somut olarak ortaya koyabilecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin Bakanlık kararı gereğince tesis edildiği, yapılan işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısı ile eklerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca (Bakanlık) tetkiki neticesinde, davacıya ait İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan iş yerinde Bakanlıktan izin alınmadan döviz alım satımı yaptığının tespit edildiğinden bahisle, Bakanlık Makamının … tarih ve … sayılı Olur’u ile, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca söz konusu iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısıyla, İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, No:… adresinde bulunan davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işlemiyle, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulması hususunda gereğinin yapılması Bahçelievler Kaymakamlığı ve İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’nden istenilmiştir.
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasını teminen 07/01/2020 tarihli işlemle mühürlenmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası 07/01/2020 tarihli mühürleme işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin 1 (bir) aydan 6 (altı) aya kadar geçici olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işlem uyarınca tesis edilen 07/01/2020 tarihli mühürleme işleminin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca İstanbul Valiliği’ne kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği’nce tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasını teminen mühürlenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle İstanbul Valiliği’ne karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan … İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 17/04/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.