Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2021/1396 E.  ,  2023/55 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/1396
Karar No:2023/55

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, … Anadolu Lisesi kantininin muhammen kira bedelinin 14.000,00-TL olarak belirlenmesine ilişkin işlem ile kantinin bu bedel üzerinden ihale edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihale komisyonu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; taraflar arasında imzalanmış ve hâlihazırda hukuk aleminde mevcudiyeti devam eden kira sözleşmesi feshedilmeksizin uyuşmazlık konusu kantin için yeni bir ihale yapılmasının mümkün olmaması karşısında dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacının bakılan davayı açmakta hukuki menfaatinin bulunmadığı, mevzuata göre kiralama ihalelerinin en fazla beş yıl süre ile yapılabileceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı; 2009 yılından itibaren … Anadolu Lisesi kantininin işletmeciliğini sürdürmekte olup, kira sözleşmesi ile belirlenen bedel her yıl TÜFE oranında yeniden belirlenmek suretiyle sözleşmesi yenilenmiştir. … Anadolu Lisesi Müdürlüğü’nün … tarihli ve … sayılı yazısıyla, okul kantininin 10 yıllık süresi dolduğundan bahisle yeniden demirbaş tespiti yapılarak ihaleye çıkılması hususu Büyükçekmece İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bildirilmiş, anılan Müdürlüğün … tarihli ve … sayılı Olur’uyla, muhammen bedel tespit komisyonu oluşturulmuş ve oluşturulan komisyonca, davacı tarafından ödenen kira bedelinin aylık 14.000,00-TL’ye artırılması hususunda 13/07/2020 tarihli komisyon kararı alınmıştır.
… Anadolu Lisesi Müdürlüğü tarafından, 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesi uyarınca yapılan ihale neticesinde, aylık 14.000,00-TL bedel üzerinden okul kantininin davacıya ihale edilmesine … tarih ve … sayılı komisyon kararıyla karar verilmiştir. Davacı, anılan komisyon kararını hâlihazırda devam eden sözleşmesi olduğu şerhinde bulunarak imzalamıştır.
Davacı tarafından, Büyükçekmece … Anadolu Lisesi kantininin muhammen kira bedelinin 14.000,00-TL olarak belirlenmesine ilişkin 13/07/2020 tarihli işlem ile kantinin bu bedel üzerinden ihale edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihale komisyonu kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 5917 sayılı Kanun’la değişik 16. maddesinde, “Aynı alan içinde birden fazla örgün ve/veya yaygın eğitim kurumunun bir arada bulunması hâlinde eğitim kampüsü kurulabilir ve bunların ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere eğitim kampüsü yönetimi oluşturulabilir. Eğitim kampüsü bünyesindeki ortak açık alan, kantin, salon ve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesi kampüs yönetimince yerine getirilir. Bu şekilde elde edilen gelirler, kampüsün ortak giderlerinde kullanılır. Eğitim kampüslerinin kuruluşu, yönetiminin oluşumu, gelirlerinin harcanması ve denetlenmesi ile bu fıkrada belirtilen diğer hususlar Maliye Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca müştereken hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır. Bu amaçla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birlikleri, okulların eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak, okulların ve maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere; aynî ve nakdî bağışları kabul edebilir, maddi katkı sağlamak amacıyla sosyal ve kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenleyebilir, okulların bünyesinde bulunan açık alan, kantin, salon ve benzeri yerleri işlettirebilir veya işletebilirler. (…) Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik organlarının oluşturulması ve seçim şekilleri, sosyal ve kültürel etkinliklerden sağlanan maddi katkılar, bağışların kabulü, harcanması ve denetlenmesi ile açık alan, kantin, salon ve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri ve oranları, harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca müştereken hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
Milli Eğitim Bakanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, gerekli görülen hâllerde il milli eğitim müdürlükleri; il sınırları içerisinde bulunan bir veya birden fazla eğitim kampüsü yönetiminin veya okul-aile birliğinin işlettirebileceği veya işletebileceği yerlere ilişkin ihaleleri bunlar adına yapmaya yetkilidir…” kuralına yer verilmiştir.
1739 sayılı Kanun’un 16. maddesine dayanılarak Maliye Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müşterek hazırlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği”nin 20. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, “Birlik; kantin ve benzeri yerleri öncelikle işletmecilere kiralama usulü ile işlettirir veya işletmecinin bulunmadığı durumlarda işletir. Kantin ve benzeri yerlerin kiraya verilmesinde, eğitim ve öğretimin aksatılmaması esastır. Söz konusu yerlerin birlik tarafından kiraya verilmesi 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre pazarlık usulü ile yapılır.”; dokuzuncu fıkrasında, “Kira sözleşme süresi tamamlanmadan işletmecinin tek taraflı olarak sözleşmeyi feshetmesi veya işletmecinin sözleşme hükümlerine uymaması veya fesih nedenlerinden birinin gerçekleşmesi sebebiyle birlikçe feshedilmesi ya da tarafların mutabakatı ile sözleşmenin feshedilmesi hâlinde yeniden ihale yapılır.”; 22. maddesinin 2. fıkrasında, “Kira süresinin sona ermesi veya sözleşmenin feshedilmesi hâlinde kiralanan yer tahliye edilmediği takdirde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi uyarınca tahliye edilir.” kuralı yer almıştır. Yönetmelik ekinde yer alan Tip Sözleşmenin 6. maddesinde ise kiralama süresi belirtilmemiştir.
Öte yandan, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 64. maddesinde, kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığı’ndan izin alınmasının şart olduğu, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedelinin her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edileceği belirtilmiştir.
19/06/2007 tarih ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin “Kira sözleşmesinin sona ermesi ve feshi” başlıklı 74. maddesinde ise, “1) Kira sözleşmesi, sürenin bitimiyle sona erer. 2) Sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, üstüste iki taksidin vadesinde ödenmemesi, taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya kiracı tarafından talep edilmesi hâlinde, sözleşme İdarece feshedilir…” kuralı yer almıştır.
Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan ve 20/10/2005 tarih ve 25972 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 300 Sıra No.lu Milli Emlak Genel Tebliği’nin (Tebliğ) “XVIII. Özellik Arzeden Kiralama İşlemleri” başlıklı bölümünün “B-Milli Eğitim Bakanlığı’na Tahsisli ve Bu Bakanlığa Bağlı Okul ve Kurumlardaki Kantin, Açık Alan, Salon ve Benzeri Yerlerin Kiraya Verilmesi” başlıklı kısmında, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu kapsamında ilgili kuruluşlara devredilen okullar hariç olmak üzere, Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin, Milli Eğitim Bakanlığının gözetim ve denetiminde okul-aile birlikleri tarafından işletilmesinde veya işlettirilmesinde uygulanacak esaslar maddeler hâlinde belirtilmiş, diğer yandan, anılan yerlerin okul-aile birliği tarafından işletilmesi hâlinde sözleşmelerin 5 yıllık dönemler hâlinde düzenleneceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Okul Aile Birliği tarafından gerçekleştirilecek kantin kiralama ihaleleri Milli Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği’nin 20. maddesi uyarınca 2886 sayılı Kanun’un 51. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendine göre pazarlık usulü ile yapılmaktadır. Anılan Yönetmelikte ve ekinde yer alan Tip Sözleşmede kiralama süresine ya da sözleşme süresine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.
2886 sayılı Kanun’un 64. maddesi ile üç yıldan fazla süre ile kiralama ihalesi yapılabilmesi, Maliye Bakanlığı’ndan izin alınması koşuluna bağlanmış olup, Maliye Bakanlığı’na verilen bu yetki çerçevesinde 300 sıra Nolu Mili Emlak Tebliği yürürlüğe konulmuştur.
300 sıra Nolu Tebliğ’e göre kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin ticari, eğitsel, kültürel, sosyal ve sportif etkinliklerde kullanılmak üzere Okul Aile Birliğince kiralanmasının talep edilmesi hâlinde, okulun bulunduğu yerdeki defterdarlık veya malmüdürlüğünce 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesi gereğince pazarlık usulüyle Okul Aile Birliğine kiraya verilecek tahmin edilen kira bedeline bakılmaksızın, tahsisli veya genel bütçeye dahil dairelerin hizmetlerini karşılamak için kiralanmış taşınmazlarda bulunan ve işletme hakkı verilecek büfe, kantin, çay ocağı gibi yerlerin kira süresi en fazla 5 yıldır.
Dolayısıyla 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesi uyarınca pazarlık usulüyle ihale edilerek işletme hakkı verilecek büfe, kantin, çay ocağı gibi yerlerin kiralama süresi en fazla 5 yıl olabilecektir.
Öte yandan, Yönetmelik kapsamındaki kantin, yemekhane, kafeterya ve benzeri yerlerin belirli süreler dahilinde (5 yıl) yeniden ihale yapılarak pazarlık usulüyle kiralanması, 2886 sayılı Kanun’da belirtilen kamu kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve rekabet ilkelerinin bir gereğidir.
Uyuşmazlıkta, davacının okul kantinini ilk defa 2009 yılında pazarlık usulüyle yapılan ihale sonucunda kiraladığı, kira süresinin 1 yıl olduğu, sonrasında bir yıllık süreler ile sözleşmenin yenilendiği, ilk kiralama tarihi ile son kira sözleşmesi süresi sonunda 5 yıllık sürenin dolduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, 5 yıllık kira süresi sona eren sözleşmenin ihale yapılmaksızın uzatılmasının hukuken mümkün olmaması karşısında, anılan okul kantininin 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesi uyarınca kiralanmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın davalı idareye iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 11/01/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.