Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2021/1190 E.  ,  2023/1009 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/1190
Karar No:2023/1009

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kars Belediye Başkanlığı’nca 24/07/2020 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35. maddesinin (a) bendi uyarınca kapalı teklif usulüyle Kars Belediyesi sınırları içinde bulunan mahalle ve mücavir alanlar içindeki güzergâhlarda Toplu Taşımacılık Esaslarına Dair Yönetmelik kurallarına göre 81 adet özel halk otobüsünün 10 yıl süreyle kiraya verilmesine ilişkin ihale işlemlerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; dava konusu İdari Şartname’nin ödeme yeri ve şartları başlıklı 11 (c) maddesinde, “Kars Belediyesi Toplu Taşımacılık Esaslarına Dair Yönetmelik’teki tüm hükümler uygulanacaktır. Belediye hizmet bedeli payı %2-5 oran aralığında olmak üzere sözleşme veya yönetmelikte belirtilen oranda alınacaktır.” düzenlemesine; dava konusu Teknik Şartname’nin 2. maddesinde, “Araçların engelli erişimine uygun, alçak tabanlı ve ilk basamak yüksekliği 270 mm, taşıma kapasitesi (17-25) koltuklu küçük otobüs veya midibüs olacaktır.”; 6. maddesinde, “Yüklenici, 81 adet (17-25) koltuklu küçük otobüs veya midibüs temin ederek işletmesini üstlenecektir.”; 15. maddesinde, “Elektronik Ücret Toplama Sistemi kurulacaktır.” düzenlemesine; İhale İlanı’nın 11. maddesinde, “Otobüslerde araç içinde nakit ödeme, jetonlu biniş olmayacaktır, Teknik Şartnamede yazılı Elektronik Ücret Toplama Sistemi (akıllı kart) uygulanacaktır” düzenlemesine yer verildiği;
Belediye hizmet bedeli payının %2-5 oran aralığında olmak üzere sözleşme veya yönetmelikte belirtilen oranda alınacağı düzenlemesine dair yapılan değerlendirmede, belirtilen %2 veya %5 oranının hangi tutar üzerinden hesaplanacağı hususuna açıklık getirilmediği gibi hangi hâllerde %2 oranının veya %5 oranının uygulanacağı hususunun da açıkça belirtilmediği, bu durumun ihalede açıklık ilkesine aykırılık teşkil ettiği; araçların 17-25 koltuklu küçük otobüs veya midibüs olacağı yönündeki düzenlemeye ilişkin yapılan değerlendirmede, 17 koltuklu araçlar ile 25 koltuklu araçların fiyatlarının farklılık arz edeceği, idare tarafından hangi kapasitedeki araçların tercih edileceği hususunun belirsiz olduğu, hangi tür kapasiteli araçlardan kaçar adet alınacağı hususunun belirsiz olduğu, hangi kapasitedeki aracın alınacağı hususunun yüklenici tarafından mı yoksa idare tarafından mı belirleneceğinin açıklanmadığı, araçların kapasite sayılarına göre fiyatlarında büyük farklılıklar olacağı da dikkate alındığında ihaleye katılacak kişilerin ihalenin maliyetini belirleyebilmesine engel teşkil edeceği, bu hususların ihalede açıklık ve rekabet ilkesine aykırı olduğu; Teknik Şartname’de ve İhale İlanı’nda yer verilen elektronik ücret toplama sisteminin kurulması düzenlemesine ilişkin olarak yapılan değerlendirmede, hâlihazırda davalı belediye tarafından kurdurulmuş bir elektronik kart hizmetinin bulunmadığı, davalı belediye tarafından yüklenicilerden bu sistemlerin kurulmasının istenilmesi durumunda ortaya çıkacak maliyetin boyutu belirsiz olduğu gibi, büyük boyutlu yatırım ve organizasyon gerektiren bu tür sistemlerin yükleniciler tarafından kurulması ve işletilmesinin de mümkün olamayabileceği, bu tür elektronik sistemlerin kurulumunun maliyetinin ve işletiminin belirsizliği nedeniyle bu durumunda ihalede açıklık ve rekabet ilkesine aykırı olduğu, bu itibarla, dava konusu ihale işlemlerinde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, toplam araç sayısının net olarak belirlendiği, ancak aracın koltuk sayısının isteklinin inisiyatifine bırakıldığı, bu şekilde seçimlik bir hak tanındığı, Teknik Şartname’de Elektronik Ücret Toplama Sistemi’nin teknik özelliklerinin açıkça ve şüpheye mahal bırakmayacak şekilde belirtildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Kars Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile, dolmuş ve özel halk otobüslerinin kiraya verilmesine, kiralama ihalesi ile ilgili her türlü iş ve işlemleri yapmak üzere Belediye Encümeni’ne yetki verilmesine karar verilmiştir.
Bu karara istinaden teknik ve idari şartnamede ayrıntıları belirtilen Kars Belediyesi sınırları içinde bulunan mahalle ve mücavir alanlar dahilindeki güzergahlarda 81 adet (17-25 koltuklu) küçük otobüs veya midibüsün, (0-4) yaş olmak üzere 10 yıl süreliğine çalışma hakkının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 35. maddesinin (a) bendine göre kapalı teklif usulü ile 7.290.000,00-TL muhammen bedel ile 24/07/2020 tarihinde ihale edilmesi kararlaştırılmıştır.
İhale ilanları, 09/07/2020 ve 11/07/2020 tarihli Havadis Gazetesi’nde, 10/07/2020 tarihli Dünya Gazetesi’nde ve 10/07/2020 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanmış, 24/07/2020 tarihinde kapalı teklif usulü ile yapılan ihale neticesinde isteklilerden … No’lu Kars Dolmuşçular ve Halk Otobüsleri Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifi – … no’lu Dolmuş Taşıyıcılar Kooperatifi Ortak Girişimine 7.291.000,00-TL bedelle 10 yıllığına kiraya verilmesine Kars Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından, ihale onayının, Teknik ve İdari Şartname’nin, İhale İlanı’nın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinin (f) bendinde, toplu taşıma yapmak, bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek belediyenin yetki ve imtiyazları arasında sayılmış; aynı maddenin ikinci fıkrasında, belediyenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştay’ın görüşü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği, toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67. maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebileceği kurala bağlanmıştır.
2886 sayılı Kanun’un “Kapsam” başlıklı 1. maddesinde, genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği belirtilmiş; “Kiralarda sözleşme süresi” başlıklı 64. maddesinde ise, “Kiraya verilecek taşınır taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinden, önce Maliye Bakanlığından izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerden bu izin idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel İdare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır.
Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedeli her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edilir.” kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuattan, şehir içi trafik hizmetlerini yapma ve yaptırmanın belediyelerin görev ve sorumluluğunda olduğu, bu kapsamda, toplu taşıma yapmak amacıyla her türlü toplu taşıma sistemlerini kurma, kurdurma, işletme ve işlettirmenin belediyelerin yetki ve imtiyazında bulunduğu, toplu taşıma hizmetlerinin belediyelerce; imtiyaz verme, ruhsat verme, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği anlaşılmaktadır.
Dosya incelendiğinde, davacının, davalı idare ile imzaladığı sözleşme uyarınca 2003 yılından itibaren şehir içi dolmuş ve özel halk otobüsü hattı kullanım hakkına sahip olduğu ve buna dayalı olarak faaliyet yürüttüğü, davacının bu hakkının … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararıyla süresiz hâle getirildiği, ancak … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararıyla şehir içi dolmuş ve minibüs hatlarının temelli ve kalıcı olarak hak sahiplerine verildiğine ilişkin … tarih ve … sayılı kararın iptal edildiği, … tarih ve … sayılı Belediye Meclisi kararıyla dolmuş ve özel halk otobüslerinin sözleşme sürelerinin sona ermesi nedeniyle yeniden kullanım hakkının 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca gerçekleştirilecek ihale yoluyla verilmesinin uygun bulunduğu ve kiralama ihalesi ile ilgili her türlü iş ve işlemleri yapmak üzere Encümene yetki verildiği görülmektedir.
Toplu taşıma hizmetlerinin hangi usullerle gördürülebileceğinin tahdidi olarak sayıldığı 5393 sayılı Kanun’da, söz konusu hizmetlerin imtiyaz, ruhsat, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği belirtilmekte olup, bu hizmetlerin satış yoluyla gördürülebileceğine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.
Davacıyla imzalanan sözleşmenin sona erdirilmesinin kanuni bir dayanağı bulunuyor ise de idarenin bu yetkisini ne şekilde kullandığı, bu yetkinin kullanılma zamanı, davacının hazırlıklı olup olmadığı ve idarenin telafi edici önlemler alıp almadığı önem arz etmektedir.
2003 yılından bu yana Kars ili sınırları içerisinde taşımacılık yapan davacının karar öncesinde bilgilendirilmediği ve yeni duruma kendisini hazırlayabilmesi yönünde bir imkân sahibi olamadığı açık olup, idare herhangi bir uyarı yapmadan ve geçiş süreci öngörmeden bir anda almış olduğu karar ile davacının kira süresinin sona erdiğine karar vermiştir.
Davalı idare, davacının etki etmesinin mümkün olmadığı tek taraflı kararıyla ekonomik bir değer taşıyan dolmuş ve özel halk otobüsü hatlarına ilişkin sözleşmeleri kendisinin belirlediği bir zamanda iptal ederek davacı bakımından öngörülemez bir duruma sebep olmuştur.
Bu itibarla, sözleşmenin iptali sonrasında oluşacak yeni duruma uyum göstermesi için davacıya bir geçiş süreci ve imkânı tanınmadan, iptalin olası sonuçları hakkında herhangi bir önlem alınmadan tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk, işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 07/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.