Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/3991 E. , 2022/4882 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3991
Karar No:2022/4882
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Enerji Üretim ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket ile … Elektrik Dağıtım A.Ş. arasında imzalanan 16/05/2017 tarihli Lisanssız Elektrik Üreticileri İçin Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşması’nın hükümsüz olduğunun tespitine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararına karşı davacı şirketin yapmış olduğu 25/03/2019 tarihli itiraza yönelik olarak karar alınmasına yer olmadığına dair … tarih ve … sayılı Kurul kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; … tarih ve … sayılı Kurul Kararı ile; “… Enerji Üretim ve Tic. A.Ş’nin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı Kurul Kararına itirazına ilişkin karar alınmasına yer olmadığına” karar verildiği, davacı şirket tarafından bu karara karşı süresi içinde dava açılmadığı, davacı şirket tarafından 25/03/2019 tarihinde 13/12/2017 tarihli Kurul Kararına yeniden itiraz edilmesinin dava açma süresini canlandırmadığı, itirazın mahiyetinin aynı olduğu, yeni bir bilgi ve belge sunulmadığı, başvuru evrakının … EDAŞ’a 10/05/2017 tarihinde teslim edilmesine rağmen evrak kaydının yapılıp yapılmadığının davalı idarece kontrolünün mümkün bulunmadığı, … EDAŞ tarafından evrak kaydının geç yapılmış olmasının Yönetmelikte yer verilen mücbir sebep halleri arasında da yer almadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasının sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı idare tarafından, Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçesiz olduğu, mücbir sebep halinin mevcut olduğu, aynı gün vermiş oldukları 10 dilekçeden 5 adedinin kayda alındığı ve bu dilekçelere konu tesislerin faaliyete geçtiği, 5 adet dilekçenin ise ertesi gün kayda alınması nedeniyle söz konusu tesislere ilişkin bağlantı anlaşmalarının iptal edildiği, mücbir sebep bulunup bulunmadığı hususunda değerlendirme yapılmadığı ve bu durumun gerekçeli karar hakkını ihlal ettiği, dağıtıcı şirketin de iş yoğunluğundan dolayı evrakları ertesi gün kayda aldığını kabul ettiği, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler ile 20/09/2022 tarihli ara kararına verilen cevaplar incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
1) Davacı şirket tarafından İzmir ili, Seferhisar ilçesinde kurulması planlanan lisanssız elektrik enerjisi üretim tesisi için 29/05/2015 tarihinde başvuru yapılmış ve bu başvuruya istinaden … Elektrik Dağıtım A.Ş. (… EDAŞ) tarafından 30/12/2015 tarihinde bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu düzenlenmiştir.
2) “Rüzgar Enerjisine Dayalı Önlisans Başvuruları” ile kesişen/çakışan başvurulara yönelik olarak alınan … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla bu kapsamdaki projelerin bağlantı anlaşması öncesi yükümlülüklerini tamamlaması için bir defaya mahsus olmak üzere 90 (doksan) gün ilave süre verilmiş, davacının projesi de bu kapsamda olduğundan yükümlülüklerini tamamlaması için verilen sürenin bitiş tarihi 10/05/2017 olarak belirlenmiştir.
3) Davacı şirket tarafından bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirilerek ilgili belgeler … EDAŞ’a teslim edilmiş, yükümlülüklerin yerine getirildiğinin belirlenmesi üzerine 16/05/2017 tarihinde bağlantı anlaşması imzalanmıştır.
4) Aynı dağıtım bölgesinde yer alan dava dışı şirketlerin yapmış olduğu başvurulara ilişkin süre uzatım taleplerinin incelenmesi aşamasında davacı şirkete ait başvuru bilgileri de … EDAŞ’tan talep edilmiş, davalı idare tarafından yapılan incelemede davacı şirketin bağlantı anlaşması imzalanması amacıyla 11/05/2017 tarihinde başvuruda bulunduğu (başvuru evrakının … EDAŞ’ın sisteminde yer alan evrak kayıt tarihinin 11/05/2017 olduğu) ve bu sürenin … tarih ve … sayılı Kurul Kararı uyarınca belirlenen 10/05/2017 tarihinden sonraki bir tarih olduğu tespit edilmiş, yapılan tespitlere istinaden tesis edilen … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’in 9. maddesinin 3. fıkrasındaki belgelerin … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile verilen süre bittikten sonra … EDAŞ’a sunulması nedeniyle 16/05/2017 tarihli dağıtım sistemine bağlantı anlaşmasının hükümsüz olduğunun tespiti ve gerekli işlemlerin yapılması için konunun … EDAŞ’a bildirilmesine karar verilmiştir.
5) Söz konusu Kurul kararına istinaden … EDAŞ’ın … tarih ve … sayılı işlemi ile … tesisine ilişkin bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu ile dağıtım sistemine bağlantı anlaşması iptal edilerek durum davacı şirkete bildirilmiştir.
6) Davacı şirket tarafından … EDAŞ’a sunulan 07/02/2018 tarihli dilekçe ile “süre bitmeden yapmış oldukları başvurunun … EDAŞ tarafından bir gün sonra kayıt altına alındığı, 10/05/2017 tarihinde toplam 10 tesis için başvuruda bulundukları ancak … tesisinin de aralarında yer aldığı 5 adet tesisin başvuru evrakının … EDAŞ tarafından sehven 11/05/2017 tarihinde kayıtlara alındığı ve bu nedenle bağlantı anlaşmalarının iptal edildiği, belirtilen nedenlerle evrak ve dosyaların incelenerek başvuru tarihinin 10/05/2017 olarak düzeltilmesi ve buna bağlı olarak iptal işlemlerinin kaldırılması” talebinde bulunulmuştur.
7) Anılan talebe istinaden yapılan inceleme sonucunda … Elektrik Tüketici Hizmetleri Müdürlüğü’nün 26/02/2018 tarihli yazısı ile “proje ve evrakların bulunduğu 10 adet dosyanın 10/05/2017 tarihinde bağlantı anlaşmaları yapılmak üzere kendilerine teslim edildiği ve başvuru sahibinin dilekçelerini kayıt ettirmesi için evrak kayıt birimine yönlendirildiği, dosyaların eksiksiz teslim edilmiş olması nedeniyle bağlantı anlaşmalarının da yapıldığı, ancak dilekçelerin 5 adedinin kayıt işlemlerinin 11/05/2017 tarihinde yapıldığının tespit edildiği” belirtilmiş, söz konusu yazıda belirtilen hususlar ile yapılan diğer incelemeler çerçevesinde … EDAŞ tarafından davalı idareye sunulan 01/03/2018 tarihli yazıda; “10 adet tesise ait evrakların 10/05/2017 tarihinde akşam saatlerinde eksiksiz olarak teslim edildiği, ancak 5 adet başvurunun sistem kayıtlarının evrak yoğunluğu nedeniyle 11/05/2017 tarihinde yapıldığı, yapılan açıklamalar çerçevesinde 5 adet tesise ait bağlantı anlaşmalarının geçerli kabul edilmesinin uygun olacağı” belirtilerek konunun bu çerçevede değerlendirilmesi talep edilmiştir.
8) İtiraz üzerine yapılan inceleme neticesinde … tarih ve … sayılı Kurul Kararı ile “… tarih ve … sayılı Kurul Kararına karşı yapılan itiraza ilişkin karar alınmasına yer olmadığına” karar verilmiştir.
9) Aktarılan süreç sonrasında davacı şirket tarafından doğrudan davalı idareye sunulan 25/03/2019 tarihli başvuru ile; “10 adet tesise ait belgelerin 10/05/2017 tarihinde eksiksiz olarak … EDAŞ’a teslim edildiği, tesislerin bir kısmına ait başvuruların geçerli kabul edildiği, ancak bir kısmının kendilerinden kaynaklanmayan sebeplerle geçersiz sayıldığı, kamu hizmeti niteliğindeki elektrik üretimine yönelik olarak başvuru sürecindeki işlemlerin bir kısmının dağıtım şirketlerince yerine getirildiği ve bu işlemlerin davalı idarenin gözetimi altında olduğu, … EDAŞ tarafından evrakları bir gün sonra kayda aldığının kabul edilmesine rağmen bu durumun mücbir sebep olarak kabul edilmediği, projenin gerçekleştirilmesinin halen mümkün olduğu” belirtilerek … tarih ve … sayılı Kurul Kararına karşı itirazda bulunulmuştur.
10) İtiraz üzerine yapılan inceleme neticesinde tesis olunan … tarih ve … sayılı Kurul Kararı ile “davacının … tarih ve … sayılı Kurul Kararına karşı yapılan itiraza ilişkin karar alınmasına yer olmadığına” karar verilmiş, bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
İtiraza konu Kurul kararının tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan mülga Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’in “Tanımlar ve kısltmalar” başlıklı 4. maddesinde, “j) İlgili şebeke işletmecisi: İlgisine göre TEİAŞ’ı, dağıtım şirketini veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiyi,.. ifade eder.”; “Bağlantı başvurusu” başlıklı 7. Maddesinde, “Bu Yönetmelik kapsamında hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri haricindeki üretim tesislerinde üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, bağlantı ve sistem kullanımı amacıyla, ekinde aşağıdaki bilgi ve belgeler bulunan Ek-1’de yer alan Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu ile doğrudan İlgili Şebeke İşletmecisine başvurur. …”; “Bağlantı ve sistem kullanımı için başvuru” başlıklı 9. maddesininde, “… (2) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından ilgili il özel idaresinden su kullanım hakkı izin belgesini alan ve diğer kaynaklar bakımından bağlantı başvurusu uygun bulunan veya İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından teklif edilen alternatif bağlantı noktası önerisini kabul edenler ile rüzgar ve güneş enerjisine dayalı başvurularda Teknik Değerlendirme Raporu olumlu olanlara İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu gönderilir. Kendisine Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu gönderilen gerçek veya tüzel kişilere, söz konusu su kullanım hakkı izin belgesinin alınma veya Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubunun tebliğ tarihinden itibaren yüzseksen gün süre verilir. Gerçek veya tüzel kişiler söz konusu sürenin ilk doksan günü içerisinde üretim tesisi ve varsa irtibat hattı projesini Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunar. Proje onayına yetkili Kurum veya Kuruluş tarafından proje onayı için başvuruda bulunan kişiler ile başvuru tarihlerini haftalık olarak internet sayfasında ilan eder. Doksan gün içinde proje onayı için başvuruda bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı başvuruları geçersiz sayılarak sunmuş oldukları belgeler kendilerine iade edilir. (3) İlgili gerçek veya tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine ikinci fıkrada belirtilen süre içerisinde ve eksiksiz olarak sunmaları halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlüdür: a) Üretim tesisinin inşaatına başlanabilmesi için İlgili Teknik Mevzuat çerçevesinde alınması gereken proje onayı, b) Rüzgar enerjisine dayalı başvurularda Teknik Etkileşim İzni.” kurallarına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kuralların değerlendirilmesinden, lisanssız elektrik enerjisi üretimi tesis kurmak isteyenlerin ilgili şebeke işletmecisine başvuru yaparak gerekli evrakları teslim edeceği, yapılan inceleme neticesinde teknik değerlendirme raporu olumlu olanlara bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu gönderileceği, başvuru sahibinin bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu tebliğ edildikten sonra 180 gün içerisinde projesini yetkili kuruluşa onaylatarak ilgili şebeke işletmecisine başvuruda bulunması gerektiği, verilen süre içerisinde gerekli belgelerin tamamlanarak eksiksiz olarak sunulması halinde ilgili şebeke işletmecisinin (somut olayda … EDAŞ) bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlü olduğu anlaşılmaktadır.
Elektrik enerjisine ilişkin faaliyetleri, temel olarak “üretim”, “iletim”, “dağıtım” ve “ticaret” başlıkları altında toplamak mümkün olup, hizmetin kesintiye uğramasının alternatif maliyetleri çok yüksek olduğu için bütün bu faaliyetlerin bir koordinasyon içinde yürütülmesi şarttır. Bu amaçla, 2001 yılında yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (6446 sayılı Kanun’la başlığı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun şeklinde değiştirilmiştir) ile, 2001 yılında kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî ve mâlî özerkliğe sahip ve bu Kanun ile kendisine verilen görevleri yerine getirmek, enerji piyasasını düzenlemek ve denetlemek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) kurulmuştur.
Dağıtım şirketleri ise, Lisanssız Elektrik Üretimine ilişkin Yönetmelik ile üretim süreci öncesindeki başvuruların takibi, sonuçlandırılması ve anlaşmaların imzalanması gibi bir takım yükümlülüklere tabi tutulmuş olup bu konudaki iş ve işlemlerin denetimi düzenleyici ve denetleyici bir kamu otoritesi olan davalı idare tarafından yerine getirilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirkete ait tesisin de aralarında bulunduğu toplam 10 adet tesise ilişkin başvuru üzerine ilk olarak bağlantı anlaşmasına çağrı mektuplarının düzenlendiği, gerekli evrakın tamamlanmasını müteakiben … EDAŞ’a bağlantı anlaşması yapılması amacıyla teslim edildiği ve bağlantı anlaşmalarının yapıldığı, ancak daha sonra davalı idarece … EDAŞ’ın kayıtları üzerinden yapılan inceleme neticesinde birlikte başvuru yapıldığı belirtilen 10 tesisten 5’ine ait başvuru evrakının başvuru için son gün olan 10/05/2017 tarihinden sonra 11/05/2017 tarihinde kayda alındığı, bu nedenle başvuruların Kurul kararı ile belirlenen süre içerisinde yapılmadığından bahisle süresinde yapılmayan başvuruya dayanılarak imzalanan bağlantı anlaşmasının hükümsüz olduğunun tespitine karar verildiği, davacı tarafından … EDAŞ aracılığıyla ve doğrudan yapılan itirazların ise reddedildiği anlaşılmaktadır.
Bağlantı anlaşmasının hükümsüz olduğunun tespitine ilişkin itiraza konu Kurul kararı esas itibarıyla Yönetmelikte başvuruların alınması ve anlaşmaların imzalanması ile görevlendirilen … EDAŞ’ın başvuru evrakını davacı tarafından fizikî olarak teslim edilen tarihte sistem üzerinden kayda alıp almadığı ve buna bağlı olarak hangi tarihte kayda aldığından kaynaklanmakta olup bu hususların açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Davacının evraklarını 10/05/2017 tarihte teslim ettiği yönündeki itirazı üzerine GDZ EDAŞ tarafından şirket kayıtları nezdinde yapılan araştırma sonucunda “10 adet tesise ait evrakların 10/05/2017 tarihinde akşam saatlerinde eksiksiz olarak teslim edildiği, ancak 5 adet tesise ait başvurunun sistem kayıtlarının evrak yoğunluğu nedeniyle 11/05/2017 tarihinde yapıldığı” belirtilerek evrakların 11/05/2017 tarihinde sisteme kaydedilmesinin kendilerinden kaynaklanan bir durum olduğu kabul edilmiş ve bu hususlar çerçevesinde kararın gözden geçirilmesi davalı idareden talep edilmiş, davacı tarafından yapılan itirazda da benzer hususlara değinilerek dağıtım şirketlerinin kamu hizmeti niteliğindeki elektrik üretimine ilişkin işlemlerin bir kısmını davalı idarenin gözetimi altında yürüttüğü de ifade edilerek mağduriyetlerinin giderilmesi talep edilmiştir.
Davalı idare tarafından, her iki başvuruya ilişkin olarak karar alınmasına yer olmadığına karar verilmiş olup, Kurul kararlarında hangi gerekçe ile bu yönde karar alındığı belirtilmemekle birlikte gerek ilk derece aşamasında Mahkemeye sunulan savunma dilekçesi gerekse de Kurul kararları tesis edilmeden önce hazırlanan müzekkereler incelendiğinde, evrakların 10/05/2017 tarihinde teslim edilmesine rağmen 11/05/2017 tarihinde kayda alınıp alınmadığının kontrol edilmesi ve doğrulanmasının mümkün olmadığı, böyle bir durum mevcut olsa dahi mücbir sebepler kapsamında değerlendirilemeyeceği, mağduriyetin … EDAŞ’tan Mahkeme kanalıyla tazminat talebinde bulunulması suretiyle giderilebileceği, konunun taraflar arasında özel hukuk hükümlerine göre değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle karar alınmasına yer olmadığına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davalı idarece evrakların hangi tarihte kayda alındığının kontrol ve doğrulanmasının mümkün olmadığı ve konunun taraflar arasında özel hukuk hükümlerine göre çözülmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlem tesis edilmiş ise de; bağlantı anlaşmasına başvuru evraklarının teslimi ve hak kaybı oluşmaması için gecikmeksizin kayda alınmasından sorumlu olan … EDAŞ’ın başvuru evrakını 10/05/2017’de teslim aldığını kabul ettiği, davalı idare tarafından bu durumun aksini ortaya koyan herhangi bir bilgi veya belgenin ortaya konulamadığı, bu bakımdan davacının söz konusu eksiklik nedeniyle sorumlu tutulmasının mümkün olmadığı, davacının tesisi faaliyet geçirmek istedikleri yönündeki beyanı, tesisin faaliyete geçmesi halinde elektrik enerjisi üretilecek olması ve davalı idarenin piyasanın işleyişini düzenlemek ve denetlemek ile görevli olduğu göz önüne alındığında konunun taraflar arasında özel hukuk hükümlerine göre çözümlenecek bir husus olarak değerlendirilmesi suretiyle karar alınmasının da mümkün olmadığı, bu bakımdan … EDAŞ’tan kaynaklandığı anlaşılan eksiklik nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığın belirtilen hususlar çerçevesinde enerji piyasasının düzenlenmesi ve denetlemesi ile görevli davalı idare tarafından çözümlenmesi gerektiği anlaşıldığından, davacı tarafından yapılan itiraza yönelik olarak karar alınmasına yer olmadığına ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine yönelik temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcı ile fazladan yatırılan …-TL harcın istemi hâlinde davacya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 20/12/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.