Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/3543 E. , 2023/1970 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3543
Karar No:2023/1970
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
3-… Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DİĞER DAVALI :… Kaymakamlığı
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mah., … Sok., … , No:.. adresinde bulunan davacıya ait iş yerinin faaliyetinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının uygulanması kapsamında 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi ile Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin ve iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususunun tebliğine ilişkin … tarih ve … kayıt numaralı Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; iş yerinde yetkisiz olarak döviz alımı ve satımı yapıldığının Bakanlığa bildirilmesi üzerine dava konusu iş yerinde denetim yapıldığı, yapılan denetimde iş yeri önünde tutulan 11/01/2019 tarihli tutanak, alınan beyan, fiş ve diğer belgeler uyarınca iş yerinin yetki belgesi olmadığı hâlde döviz alım satım faaliyetinde bulunduğunun tespit edildiği, yapılan tespit üzerine dava konusu işlemlerin tesis edildiği, bu itibarla, yetkisiz olarak döviz alımı ve satımı yapıldığı tespit edilen iş yerinin faaliyetinin 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun kapsamında 1 ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı işlemi ile bu işlemin gereğinin yerine getirilmesi için tesis edilen Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ve iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususunun tebliğine ilişkin … tarih ve … kayıt numaralı Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemler hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; iş yeri önünde düzenlenen 11/01/2019 tarihli tutanağın, davacının döviz alım satımı yaptığını somut olarak ortaya koymaktan uzak olduğu, nitekim, tutanağı imzalayan ve beyanda bulunan şahsın daha sonra farklı yönde beyanda bulunduğu, konu ile ilgili olarak düzenlenen … tarih ve … sayılı vergi inceleme raporunda da, davacının döviz alım satımı yaptığına dair herhangi bir tespitin yapılamadığı ve vergi mevzuatı yönünden eleştirilecek bir hususa da rastlanmadığının belirtildiği, ayrıca 1567 sayılı Kanun uyarınca davacı hakkında düzenlenen idari yaptırım kararına yapılan itiraz üzerine, … Sulh Ceza Hakimliği’nin … tarih ve Değişik İş No:… sayılı kararıyla, idari yaptırım kararının kaldırıldığı, bu durumda, davacının döviz alım satımı yaptığı hususunun somut bilgi ve belgelerle ve yaygın denetim ve raporlarla ortaya konulamadığı anlaşıldığından, dava konusu işlemlerde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi’nce verilen kararın kaldırılmasına ve dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, dava konusu işleme dayanak oluşturan 11/01/2019 tarihli tutanakta yer alan tespitlerin iş yerinde yetkisiz olarak döviz alım satımı faaliyetinin gerçekleştirildiğinin somut delili olduğu, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu;
Davalı İstanbul Valiliği tarafından, Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısı ve eklerinin tetkiki sonucunda davacıya ait iş yerinde Bakanlıktan izin alınmadan döviz alım satımı yapıldığı anlaşıldığından temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu;
Davalı Fatih Belediye Başkanlığı tarafından, 1567 sayılı Kanun’a göre tesis edilen işlemlerin hukuka uygun olduğu, Belediye’nin tesis ettiği işlemin Bakanlık ve Kaymakamlığın taleplerinin yerine getirilmesinden ibaret olduğu, davacının yetkisiz olarak döviz alım satımı yaptığı hususunun somut bilgi ve belgeler sabit olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısı ile eklerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca (Bakanlık) tetkiki neticesinde, davacıya ait İstanbul ili, Fatih ilçesi, … Mah., … Sok., …, No:… adresinde bulunan iş yerinde Bakanlıktan izin alınmadan döviz alım satımı yaptığının tespit edildiğinden bahisle, Bakanlık Makamının … tarih ve … sayılı Olur’u ile, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca söz konusu iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay boyunca geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı yazısıyla, İstanbul Valiliği’nden söz konusu iş yerinin 1 (bir) ay süreyle kapatılması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
İstanbul Valiliği’nin … tarih ve … sayılı yazısıyla, Bakanlığın … tarih ve … sayılı yazısı ilgi tutularak, iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulması hususunda gereğinin yapılması Fatih Kaymakamlığı ve İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü’nden istenilmiştir.
Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla ise, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süre ile durdurulması ve düzenlenecek iş yeri kapama ve açma tutanaklarının bir nüshasının Bakanlığa iletilmek üzere gönderilmesi Fatih Belediye Başkanlığı’ndan istenilmiştir.
Fatih Belediyesi Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … kayıt numaralı işlemi ile, Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün anılan işlemi gereğince, davacıya ait iş yerinin faaliyeti bir ay süreyle durdurulacağından, iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususu davacıya tebliğ edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdarî Yargılama Usûlü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ve Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … kayıt numaralı işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin 1 (bir) aydan 6 (altı) aya kadar geçici olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi İstanbul Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemlerin, Bakanlığın Valilikten talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca İstanbul Valiliği’ne, İstanbul Valiliği’nce Fatih Kaymakamlığı’na, Fatih Kaymakamlığı’nca da Fatih Belediye Başkanlığı’na kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin İstanbul Valiliği, Fatih Kaymakamlığı ve/veya Fatih Belediye Başkanlığı’nca tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin 1 (bir) ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi ile Fatih Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin ve iş yerinin mühürlenmeye hazır hâle getirilmesi hususunun tebliğine ilişkin … tarih ve … kayıt numaralı Fatih Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı, İstanbul Valiliği, Fatih Kaymakamlığı ve Fatih Belediye Başkanlığı’na karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan … İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalıların temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 17/04/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.