Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2020/2896 E.  ,  2022/5010 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2896
Karar No:2022/5010

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Kum-Çakıl Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Giresun ili, Eynesil ilçesi sınırlarında bulunan 3,91 hektarlık sahada 5 (beş) yıl süreyle deniz kumu üretimi amacıyla Giresun İl Özel İdaresi’nce 17/07/2018 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle gerçekleştirilen I (a) Grubu maden ruhsatı ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; dava konusu ihaleye ait ilanda ihalenin 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle yapılacağı ve tekliflerin kapalı alınacağının belirtildiği, ihaleye katılmak için gerekli olan belgeler arasında ilk müracaat harç makbuzunun da sayıldığı, davacı şirketin teklif mektubunun kapalı olmadığı ve ilk müracaat harç makbuzunu yatırmadığından bahisle 17/07/2018 tarihli tutanak uyarınca teklifinin değerlendirmeye alınmadığı, yapılan ihalenin … tarih ve …sayılı Giresun İl Özel İdaresi Encümeni kararıyla dava dışı bir şirketin uhdesinde bırakıldığı, davacı tarafından söz konusu ihale kararına yapılan itirazın … tarih ve … sayılı davalı idare işlemiyle teklif mektubunun açık verildiği ve ilk müracaat harç makbuzunun yatırılmadığı gerekçeleriyle reddedildiği, açık teklif usulüne göre ihalelerin, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılması gerektiğinin hükme bağlandığı ancak Kanun’un amir hükmüne aykırı olarak ihale ilanında tekliflerin kapalı alınacağının belirtildiği, bu nedenle davacının verdiği teklif mektubunun kapalı olmasını gerektiren bir mevzuat hükmü bulunmadığı hâlde, anılan gerekçenin dava konusu işleme dayanak teşkil etmesinin mümkün olmadığı, davacının dosyaya sunduğu ödeme belgesinin 7.500,00-TL tutarındaki geçici teminat bedeline ilişkin olduğu, davacı tarafından ilk müracaat bedelinin ise yatırılmadığı, ilk müracaat bedelinin yatırılmaması nedeniyle davacının teklifi değerlendirmeye alınmayarak sonuçlandırılan dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihalenin yapılacağı yerin ihaleye kısa bir süre kala değiştirildiği, ihalenin yapılacağı yeri bulmanın ve başvuru için gerekli işlemleri gerçekleştirmenin zaman aldığı, harç makbuzunun süresinde verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Giresun ili, Eynesil ilçesi sınırlarında bulunan 3,91 hektarlık alanda I (a) Grubu maden üretimi (deniz kumu) amacıyla 5 yıl süreli maden ruhsatı verilmesine ilişkin ihale Giresun İl Encümeni’nce 17/07/2018 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
Davacı …Kum-Çakıl Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. tarafından verilen teklif hakkında İl Encümeni’nce (ihale komisyonu) 17/07/2018 tarihli tutanak düzenlenmiştir.
Anılan tutanakta “17/07/2018 tarihinde ihalesi yapılan ilimiz Eynesil ilçesi sınırları içerisinde, Devletin hüküm ve tasarrufu altında deniz içerisinde bulunan ER:… sayılı 3,91 hektarlık sahada 1(a) grubu maden (deniz kumu) üretimi amacıyla maden işletme ruhsatı verilmesi ihalesine 2 (iki) dosya verilmiş olup, …Kum-Çakıl Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’nin dosyasının incelenmesinde ihale ilanında belirtilen şartlara göre teklif mektubunun kapalı olmadığı açık verildiği ve ilk müracaat harç makbuzu (12.548,00-TL) yatırmadığı tespit edildiğinden dosyası değerlendirmeye alınmamıştır.” ibarelerine yer verilmiştir.
İhalenin dava dışı …Taşocağı İşletmesi İnşaat Taahhüt Nakliyat ve Ticaret Ltd. Şti. uhdesinde bırakıldığı hususunun Giresun Valiliği İl Özel İdaresi Encümen Müdürlüğü’nün 10/08/2018 tarih ve 74 sayılı yazısı ile davacıya bildirilmesi üzerine ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “İlkeler” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, “Bu Kanun’un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.” kuralına yer verilmiştir.
Aynı Kanun’un “İhalelerde kapalı teklif usulünün esas olduğu” başlıklı 36. maddesinde, “Bu Kanun’un 1. maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır. Ancak, 44. maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45. maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51. maddede sayılan işler pazarlık, 52. maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilir.”; “Tekliflerin hazırlanması” başlıklı 37. maddesinde, “Kapalı teklif usulünde teklifler yazılı olarak yapılır. Teklif mektubu, bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas olarak göstereceği açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır veya mühürlenir. Bu zarf geçici teminata ait alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatılır. Dış zarfın üzerine isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. Teklif mektuplarının istekli tarafından imzalanması ve bu mektuplarda şartname ve eklerinin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen fiyatın rakam ve yazı ile açık olarak yazılması zorunludur. Bunlardan herhangi birine uygun olmayan veya üzerinde kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan teklifler reddolunarak hiç yapılmamış sayılır.”; “İhale sonucunun karara bağlanması” başlıklı 41. maddesinde, “40. madde gereğince kabul edilen teklifler incelenerek: a) İhalenin yapıldığı, ancak ita amirinin onayına bağlı kaldığı, b) Tekliflerin daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesi için süreye ihtiyaç duyulduğu ve şartnamelerde daha uzun bir süre öngörülmemiş ise ihalenin 15 günü geçmemek üzere başka bir güne bırakıldığı, c) İhalenin yapılmadığı hususlarından birine karar verilir ve bu husus gerekçeli bir karar veya karar özeti hâlinde yazılarak, komisyon başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve durum hazır bulunanlara bildirilir.”; “Açık teklif usulünün uygulanması” 46. maddesinde, “Açık teklif usulüne göre ihaleler, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılır. Ancak; istekliler ilanda belirtilen ihale saatine kadar komisyon başkanlığına ulaşmış olmak şartıyla, 37. madde hükümlerine uygun olarak düzenleyecekleri tekliflerini iadeli taahhütlü bir mektupla da gönderebilirler. Teklif sahibi komisyonda hazır bulunmadığı takdirde posta ile gönderilen teklif son ve kesin teklif olarak kabul edilir.”; “Açık teklif usulünde ihale” başlıklı 47. maddesinde, “İlanda belirtilen ihale saati gelince, komisyon başkanı, isteklilerin belgelerini ve geçici teminat verip vermemiş olduklarını inceleyerek, kimlerin ihaleye katılabileceğini bildirir. Katılamayacakların belge ve teminatlarının geri verilmesi kararlaştırılır. Bu işlemler, istekliler önünde, bir tutanakla tespit edilir. Tutanaktan sonra, ihaleye giremeyecekler ihale yerinden çıkartılır. Diğer istekliler, önce şartnameyi imzaya ve daha sonra, sıra ile tekliflerini belirtmeye çağrılır. Yapılacak teklifler ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılır ve teklif sahipleri tarafından imzalanır. İlk teklifler bu suretle tespit edildikten sonra, komisyon başkanı, posta ile yapılmış teklifler varsa okutarak bu tekliflerin de ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılmasını sağlar. Bundan sonra istekliler sıra ile tekliflerde bulunmaya devam ederler. İhaleden çekilen isteklilerin bu durumları ihaleye ait artırma ve eksiltme kağıdına yazılır ve imzaları alınır. İlgilinin imzadan çekinmesi hâlinde durum ayrıca belirtilir. İhaleden çekilenler yeniden teklifte bulunamazlar. Teklifler yapıldığı sırada, yapılan indirim veya artırımların işi uzatacağı anlaşılırsa; isteklilerden komisyon huzurunda son tekliflerini yazılı olarak bildirmeleri istenebilir. Daha önce ihaleden çekilmiş olanlar bu durumda yazılı teklif veremezler.”; “İhale sonucunun karara bağlanması” 48. maddesinde, “Sözlü veya yazılı son teklifler alındıktan sonra, ihale 41. maddeye göre karara bağlanır.” kuralları yer almıştır.
Dava konusu ihaleye ait ilanda “İhale Giresun Valiliği İl Encümen toplantı salonunda aşağıda belirtilen saatte 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle yapılacaktır. Teklifler kapalı alınacaktır. İhaleye katılmak için 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 6. maddesinde belirtilen şartları taşımak ve ihalenin yapılacağı gün ve saatte usulüne uygun başvuruda bulunmak zorundadır. …” düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Mahkeme kararının, ilk müracaat bedelinin yatırılmaması nedeniyle davacının teklifi değerlendirmeye alınmayarak sonuçlandırılan dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine ilişkin kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
Temyize konu Mahkeme kararının, açık teklif usulüne göre ihalelerin, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılması gerektiğinin hükme bağlandığı ancak Kanun’un amir hükmüne aykırı olarak ihale ilanında tekliflerin kapalı alınacağının belirtildiği, bu nedenle davacının verdiği teklif mektubunun kapalı olmasını gerektiren bir mevzuat hükmü bulunmadığı hâlde, anılan gerekçenin dava konusu işleme dayanak teşkil etmesinin mümkün olmadığına ilişkin kısmına gelince;
2886 sayılı Kanun uyarınca yapılacak ihalelerde açıklığın sağlanması esastır. Açıklık, ihalenin bütün isteklilere açık olmasını, isteklilerin ihaleden usulüne uygun olarak haberdar edilmelerini, ihalenin katılan herkesin huzurunda başlayıp ihalenin gerçekleştirilmesi bakımından tereddüt yaratacak hususlar söz konusu olmadan ihalenin sonuçlandırılması anlamına gelir.
Aktarılan mevzuat uyarınca, 2886 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerce gerçekleştirilecek alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerine ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esas olmakla birlikte 45. maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle yaptırılabilir. Açık teklif usulüne göre ihaleler, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılır. Ancak istekliler ilanda belirtilen ihale saatine kadar komisyon başkanlığına ulaşmış olmak şartıyla, 37. madde hükümlerine uygun olarak düzenleyecekleri tekliflerini iadeli taahhütlü bir mektupla da gönderebilirler.
Açık teklif usulü ile yapılan ihalelerde, ilanda belirtilen ihale saati gelince, komisyon başkanı, isteklilerin belgelerini ve geçici teminat verip vermemiş olduklarını inceleyerek, kimlerin ihaleye katılabileceğini bildirir. Katılamayacakların belge ve teminatlarının geri verilmesi kararlaştırılır. Bu işlemler, isteklilerin önünde, bir tutanakla tespit edilir.
Açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde, 37. maddeye göre teklif verilmesi hâlinde teklifin açılması ve değerlendirilmesine ilişkin işlemlerde kapalı teklif usulüyle yapılan ihalelerdeki usul uygulanır.
Buna göre, kapalı teklif usulünde tekliflerin yazılı olarak yapılacağı, teklif mektubunun bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas olarak göstereceği açık adresin yazılacağı, zarfın yapıştırılan yerinin istekli tarafından imzalanacağı veya mühürleneceği, bu zarfın geçici teminata ait alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatılacağı, dış zarfın üzerine isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğunun yazılacağı, teklif mektuplarının istekli tarafından imzalanması ve bu mektuplarda şartname ve eklerinin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi ile teklif edilen fiyatın rakam ve yazı ile açık olarak yazılmasının zorunlu olduğu, bunlardan herhangi birine uygun olmayan veya üzerinde kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan tekliflerin reddolunarak hiç yapılmamış sayılacağına yönelik kurallar açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde verilen kapalı teklifler için de geçerlidir.
Dosyanın incelenmesinden, Giresun ilinde bulunan ER:… sayılı 3,91 hektarlık sahada 1(a) grubu maden (deniz kumu) üretimi amacıyla maden işletme ruhsatı ihalesinin Giresun İl Encümeni’nce 17/07/2018 tarihinde gerçekleştirildiği, teklif zarfının açık bir şekilde verildiği ve ilk müracaat harcının yatırılmadığı gerekçesiyle davacının teklifinin değerlendirmeye alınmadığı anlaşılmaktadır.
Her ne kadar temyize konu Mahkeme kararında, açık teklif usulüne göre ihalelerin, isteklilerin ihale komisyonları önünde tekliflerini sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılması gerektiğinin hükme bağlandığı, ancak Kanunun amir hükmüne aykırı olarak ihale ilanında tekliflerin kapalı alınacağının belirtildiği, bu nedenle davacının verdiği teklif mektubunun kapalı olmasını gerektiren bir mevzuat hükmü bulunmadığı hâlde, anılan gerekçenin dava konusu işleme dayanak teşkil etmesinin mümkün olmadığı gerekçesine yer verilmiş ise de, aktarılan mevzuat uyarınca açık ihale usulüyle yapılan ihalelerde gerek posta yoluyla gerek elden kapalı teklif zarfı sunulmasının mümkün olduğu, açık ihale usulünde kapalı teklif zarfı sunulması hâlinde bu tekliflerin açılması ve değerlendirilmesine yönelik olarak kapalı teklif usulüne ilişkin kurallara atıf yapıldığı, açık teklif usulüyle yapılan ihalede sunulan teklif mektubunun bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas olarak göstereceği açık adresin yazılacağı, zarfın yapıştırılan yerinin istekli tarafından imzalanacağı veya mühürleneceği, bu zarfın geçici teminata ait alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatılacağı, dış zarfın üzerine isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğunun yazılacağı, teklif mektuplarının istekli tarafından imzalanması ve bu mektuplarda şartname ve eklerinin tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi ile teklif edilen fiyatın rakam ve yazı ile açık olarak yazılmasının zorunlu olduğu, bunlardan herhangi birine uygun olmayan veya üzerinde kazıntı, silinti veya düzeltme bulunan tekliflerin reddolunarak hiç yapılmamış sayılacağı; bu bağlamda, dava konusu ihale ilanında tekliflerin kapalı alınacağı düzenlemesine yer verilerek kapalı zarfların sunulma usulünün belirlendiği, ihale ilanındaki bu düzenlemenin 2886 sayılı Kanun’un aktarılan kurallarına uygun olduğu, 2886 sayılı Kanun’da açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde tekliflerin sözlü olarak belirtilmesi dışında teklif zarflarının kapalı alınmasını yasaklayan bir hükme yer verilmediği, ihale ilanında yer verilen ve ihale komisyonunca uygulanan tekliflerin kapalı alınacağına yönelik kuralın idarelerin ihalelerde uygulamakla yükümlü olduğu açıklık ilkesinin bir gereği olduğu, ihale ilanındaki bu düzenlemenin asıl amacının sunulan teklif zarflarının ihaleye katılan bütün isteklilerin ve ihale komisyonunun huzurunda açılmasının temin edilmesi ve bu şekilde saydamlığın sağlanması olduğu, somut olayda, kapalı olarak sunulması gereken teklif zarfının açık bir şekilde sunulmasıyla ihale ilanında belirlenen “tekliflerin kapalı alınacağı” kuralına aykırı davranıldığı, idarece ihale ilanına aykırı olarak sunulan teklif zarfının değerlendirmeye alınmamasıyla ihalelerde geçerli olan açıklık ve güvenirlik ilkelerine uygun davranıldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, teklif zarfının açık bir şekilde verilmesi ve ilk müracaat harcının yatırılmaması nedeniyle davacının teklifi değerlendirmeye alınmadan sonuçlandırılan dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık, ihalenin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 28/12/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.