Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/2868 E. , 2023/995 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2868
Karar No:2023/995
TEMYİZ EDENLER: 1. (DAVALI) … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
2. (MÜDAHİL DAVALI YANINDA) … Unlu Gıda
Mamülleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
DİĞER DAVALI: … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde bulunan Hazineye ait taşınmazdaki dükkan yerinin kiraya verilmesi amacıyla 25/12/2019 tarihinde yapılan ihalenin ve bu ihalenin onaylanmasına ilişkin Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün … tarihli ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde bulunan mülkiyeti Hazineye ait dükkan yerinin kiraya verilmesi amacıyla Trabzon Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Milli Emlak Müdürlüğü’nce 177.550,00-TL muhammen bedel ile 25/12/2019 tarihinde açık teklif usulü ile ihaleye çıkıldığı, ihaleye davacının da aralarında yer aldığı 7 isteklinin katıldığı, davacının 391.000,00-TL’lik teklifinden sonra pey sürme tutanağını imzalamak suretiyle ihaleden çekildiği ve en fazla teklif veren 2. istekli olduğu, geçici ihalenin 395.000,00-TL bedelle … Unlu Gıda Mamülleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. üzerinde kaldığı, davacının ihaleden hemen sonra 25/12/2019 tarihli dilekçesiyle, ihale esnasında telefonla tehdit mesajı aldığı, durumu ihale komisyonuna bildirmesine rağmen gerekli önlemin alınmadığı, ihalenin feshi gerektiğini Milli Emlak Müdürlüğü’ne bildirdiği, ihaleden bir gün sonraki 26/12/2019 tarihli dilekçesiyle de, tehdit olayını tekrar belirterek iradesinin sakatlanması suretiyle ihaleden çekildiğini ve tehdit eden kişi hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduğunu idareye bildirdiği, Trabzon Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla geçici ihalenin 2886 sayılı Kanun’un 31. maddesi uyarınca Bakanlığın onayına sunulduğu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemiyle ihalenin onaylandığı, bunun üzerine anılan ihalenin ve ihale onayına ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı,
Uyuşmazlık konusu olayda, ihalenin devamı sırasında davacının cep telefonuna GSM hattından teklif arttırmaması yönünde sinkaf içerikli tehdit mesajlarının geldiği, davacının ihale komisyonuna durumu bildirmesine rağmen komisyonca, ihaleye katılanlar tarafından kendisine sözlü ve fiili herhangi bir müdahale olmadığından bahisle ihalenin iptalini gerektirecek olumsuz bir durum oluşmadığı sonucuna varılarak ihaleye devam edildiği, ihale bittikten sonra davacının yaptığı başvurulara ise itibar edilmediği ve Bakanlık tarafından ihalenin onaylandığı,
Öte yandan, davacı tarafından, tehdit mesajı atan şahıs/şahıslar ve komisyon üyeleri hakkında suç duyurusunda bulunulduğu, … ve … soruşturma numaralı savcılık dosyalarında soruşturmanın devam ettiği, Trabzon Valiliği’nin … tarih ve … sayılı Oluru ile de, ilgili kamu görevlileri hakkında idari soruşturma ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uyarınca ön inceleme başlatıldığı,
Davacının ihale esnasında teklifini arttırmaması doğrultusunda tehdit edildiği ve bu suretle ihaleye fesat karıştırıldığı iddiasının, -bu konuda zaman kaybetmeden gerekli ihbar ve şikâyetlerde bulunulması da nazara alındığında- ihale komisyonunca ve sonrasında itâ amirince dikkate alınması ile konuyla ilgili olarak gerekli inceleme ve araştırmanın yapılması gerektiği, her ne kadar davalı idareler tarafından, ihaleye katılan isteklilerce olumsuz herhangi bir eyleme kalkışılmadığı ve davacının tehdit edildiği yönündeki iddiasından sonra da teklif verdiği iddia edilmiş ise de, tehdit etme yoluyla ihaleye fesat karıştırmanın yalnızca hazır bulunan istekliler tarafından yapılabileceği yönünde bir sınırlamanın kabul edilemeyeceği, mobil cihaz vs. gibi araçlarla 3. bir kişi tarafından dışarıdan etkide bulunularak isteklinin tereddüte sevkedilebileceği, nitekim Kanun’un da böyle bir sınırlama öngörmediği, davacının tehditten sonra teklif vermesinin iradesinin sakatlanması durumunu ortadan kaldırmayacağı,
Bu durumda, ihale esnasında davacının tehdite uğradığı yönündeki mevcut şüphe karşısında, ihaleyi onaylama veya iptal etme yetkisi olan davalı Bakanlığın bu konudaki takdir hakkını, ihalenin sıhhati ve güvenliği hususunda herhangi bir tereddüte mahal verilmemesi ve rekabet şartlarının tartışmasız bir şekilde sağlanması adına ihalenin iptali yönünde kullanması ve bu suretle davacının başvurusu dikkate alınarak konunun araştırılması, gerekiyorsa cezai ve idari soruşturmaların sonucunun beklenilmesi ve sonucuna göre yeniden ihaleye çıkılması gerekirken, bu hususlar hilafına gerçekleştirilen dava konusu ihalede ve ihalenin onaylanmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare ve davalı yanında müdahil tarafından, ihalede rekabet şartlarının sağlandığı, katılımcıların serbestçe tekliflerini sundukları, nitekim davacının da 36 tur sonunda 391.000,00-TL’lik tekliften sonra çekilme kararı aldığı, ihalenin hukuka uygun olduğu, ihale komisyonu üyeleri hakkında soruşturma izni verilmemesine ilişkin kararın … Bölge İdare Mahkemesi kararı ile kesinleştiği, tehdit mesajları ihaleden yaklaşık 2 saat 15 dakika önce atılmış olmasına rağmen savcılığa ihale öncesinde herhangi bir başvuru yapılmadığı, davacının iddialarının iyi niyetli olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Trabzon ili, Ortahisar ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde bulunan mülkiyeti Hazineye ait taşınmazdaki dükkan yerinin kiraya verilmesi amacıyla Trabzon Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Milli Emlak Müdürlüğü’nce 177.550,00-TL muhammen bedel ile 25/12/2019 tarihinde açık teklif usulü ile ihaleye çıkılmış, ihaleye davacının da aralarında yer aldığı 7 istekli katılmış, ihale 395.000,00-TL bedelle müdahil … Unlu Gıda Mamülleri San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde kalmış, davacı ise 36 turluk arttırma sonrası 391.000,00-TL teklif ile ihaleden çekilmiştir.
Davacı tarafından 25/12/2019 tarihli dilekçeyle, ihale esnasında telefonla tehdit mesajı aldığı Milli Emlak Müdürlüğü’ne bildirilmiş, ihaleden bir sonraki gün 26/12/2019 tarihli dilekçeyle de, tehdit eden kişi hakkında … Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulduğu idareye bildirilmiştir.
Trabzon Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla geçici ihale 2886 sayılı Kanun’un 31. maddesi uyarınca Bakanlığın onayına sunulmuş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemiyle ihale onaylanmış, bunun üzerine anılan ihalenin ve ihalenin onaylanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1. maddesinde, “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütüleceği”; “İlkeler” başlıklı 2. maddesinde, “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu”; “İhale kararlarının onayı veya iptal edilmesi” başlıklı 31. maddesinde, “ihale komisyonları tarafından alınan ihale kararlarının ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde onaylanacağı veya iptal edileceği, ita amirince karar iptal edilirse ihalenin hükümsüz sayılacağı”; “Açık teklif usulü ile yapılabilecek ihaleler” başlıklı 45. maddesinde, “Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihalelerin açık teklif usulüyle yapılabileceği” belirtilmiş; “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 83. maddesinde, “İhale işlemlerinin hazırlanması, yürütülmesi ve sonuçlandırılması sırasında; a) Hile, desise, vait, tehdit, nüfuz kullanma ve çıkar sağlama suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek, b) Açık teklif ve pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde isteklileri tereddüde düşürecek veya rağbeti kıracak söz söylemek ve istekliler arasında anlaşmaya çağrıyı ima edecek işaret ve davranışlarda bulunmak veya ihalenin doğruluğunu bozacak biçimde görüşme ve tartışma yapmak, c) İhale işlemlerinde sahte belge veya sahte teminat kullanmak veya kullanmaya teşebbüs etmek, taahhüdünü kötü niyetle yerine getirmemek, taahhüdünü yerine getirirken idareye zarar verecek işler yapmak veya işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak yasaktır.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2886 sayılı Kanun’un 2. maddesinde ihalelerde rekabetin sağlanmasının esas olduğu belirtilmektedir. Rekabetin sağlanması ise, isteklilerin hiçbir etki, sınırlama veya baskı altında kalmaksızın hür iradeleri ile ve serbestçe tekliflerini sunabilmelerini ifade eder.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu ihaleye 7 isteklinin katıldığı, 36 tur süren ihalede kıyasıya bir rekabetin yaşandığı, 177.550,00-TL muhammen bedel ile çıkılan ihalenin 395.000,00-TL bedelle müdahil … Unlu Gıda Mamülleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. üzerinde kaldığı görülmektedir.
Her ne kadar davacı tarafından ihaleden yaklaşık 2 saat 15 dakika önce telefonuna gelen bir takım mesajlar yoluyla güvenliğinin tehdit edildiği ve bu yolla ihaleye fesat karıştırıldığı ileri sürülmekte ise de, davacının ihaleye katıldığı, 36 tur boyunca teklifini sunduğu, ihalenin yapıldığı alanda herhangi bir tehdit veya şantaj etkisi altında kaldığına ilişkin somut bir tespitin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, davacı tarafından “İhaleye Fesat Karıştırma” suçlamasıyla … Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılan başvuru neticesinde, ilgili iddialara ilişkin herhangi bir somut bulguya ulaşılamadığı, davacıya tehdit içerikli mesajlar gönderen hattın Suriye uyruklu … adlı şahıs adına kayıtlı olduğu, anılan şahıs adına kayıtlı 8 farklı hat bulunduğu, şüphelinin alınan ifadesinde, “hattın kendisine ait olmadığı, mesajların kendisi tarafından gönderilmediği, müştekiyi tanımadığı ve adına açılan sahte hatla ilgili … Cumhuriyet Başsavcılığı’na müracaatta bulunduğu” yönünde beyanda bulunduğu, iddiaların soyut kaldığı, kamu davası açmaya yeterli şüphe oluşturacak delil bulunmadığı gerekçesiyle 26/08/2022 tarihinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiği görülmüştür.
Yine davacı tarafından “Görevi Kötüye Kullanma” suçlamasıyla … Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılan başvuru neticesinde de, davacının iddia ettiği hususlara ilişkin somut bir tespit bulunmadığı, ilgili kamu görevlilerine ilişkin soruşturma izni verilmemesi kararının kesinleştiği belirtilerek 03/12/2020 tarihli işlem yapılmasına yer olmadığı kararının verildiği görülmektedir.
Bu durumda, her ne kadar davacı tarafından cep telefonuna gelen bir takım tehdit içerikli mesajlar sebebiyle ihalenin iptali istenilmiş ise de, söz konusu mesajların ihale sürecine herhangi bir etkisinin olmadığı, ihalede rekabet şartlarının sağlandığı, muhammen bedelin oldukça üstünde bir bedelle ihalenin sonuçlandığı, ilgili tehdit mesajları ihaleden yaklaşık 2 saat 15 dakika önce gönderilmiş olmasına rağmen davacının ihaleye katıldığı ve 36 tur boyunca teklif sunduğu, bu hâliyle davacının iradesinin sakatlandığını gösteren somut bir verinin de bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu ihalede ve ihalenin uygun görülmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Müdahil tarafından yapılan toplam …-TL yargılama giderinin davacıdan alınarak müdahile verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahile iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 07/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.