Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/274 E. , 2020/846 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/274
Karar No:2020/846
TEMYİZ EDEN (DAVALI): …
KARŞI TARAF (DAVACI): …
İSTEMİN_KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, Milli Emlak Dairesi Başkanlığı’nca 21/08/2019 tarihinde açık teklif usulü ile gerçekleştirilen … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada parselin yapı ve yol haricinde kalan 249,89 m²’lik kısmının okul bahçesi olarak 3 yıl süreyle kiralanmasına ilişkin ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; … ili, … ilçesi, Mahallesi (yeni adı … Mahallesi) ada, parselin imar planında yeşil alanda kaldığı, buna karşılık davacıların anılan taşınmaz üzerinde eski yapıları bulunduğu ve bu yapılar için tarih ve başvuru numarası ile belge nolu yapı kayıt belgesi aldıkları, davacıların söz konusu Hazine taşınmazının 3194 sayılı İmar Kanunu’nun geçici 16. maddesi kapsamında kendilerine satışı için 23/07/2019 tarihinde başvuruda bulundukları, söz konusu satış talebi henüz sonuçlandırılmadan taşınmazın kiraya verilmek üzere ihaleye çıkarıldığı, parsel üzerindeki bina için yapı kayıt belgesi düzenlendiği ve davacıların aynı Kanun maddesi gereğince rayiç bedel üzerinden kendilerine satılması için talepte bulundukları, buna göre davalı idarenin yapı kayıt belgesinin geçerli sayılıp-sayılmayacağı hususunda bir karar vermeden ve yine davacıların satış talebi hakkında bir değerlendirme yapmadan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında anılan taşınmazın 3. kişilere ihale edilmesine yönelik tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, idarece sadece afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla verilen yapı kayıt belgesine istinaden satın alma başvurularının alındığı, taşınmazların belge sahipleri ile bunların haleflerine satışıyla ilgili kurumsal mevzuat çalışmaları devam ettiğinden satış işlemlerinin yapılamadığı, taşınmaz üzerindeki yapının bulunduğu bölümün kiraya verilmediği, yapı kayıt belgelerinin taşınmazlarda bulunan yapılar için düzenlendiği, yapı haricinde kalan kısımların satış işlemlerine konu olmasının ayrıca değerlendirileceği, kiralama işleminin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, taşınmazın 1950’li yıllardan beri muris ve çocukları tarafından fiilen kullanıldığı, burada bulunan kendilerine ait yapı için 3194 sayılı Kanun uyarınca 18/12/2018 tarihli başvuru sonucu yapı kayıt belgesi alınarak satın alma hakkının elde edildiği, daha sonra 18/05/2019 tarihinde bu belgenin güncellendiği, 23/07/2019 tarihli dilekçeyle parselin tamamının doğrudan satışının talep edildiği, … no’lu parselin uygulama imar planında konut alanı gözükmesine rağmen burada okul inşa eden şirkete … no’lu parselin kiralanmasının haksız olduğu, ihaleden çok önce doğrudan satışı talep edilen taşınmazda herhangi bir yıkım kararı olmaksızın kiracı tarafından bina ve eklentilerin yıkımına başlandığı, sosyal donatı alanı olarak tahsis edilmeyen ihaleye konu taşınmazın kendilerine satışının yapılabileceği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
…ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan 381,89 m² yüzölçümlü yeşil alan vasıflı ada parselin tamamı 20/06/2017 tarihinde Hazine adına tescil edilmiştir.
… ada parselde okul inşa eden dava dışı Ltd. Şti. yetkilisi tarafından, 19/03/2018 tarihinde başvuru yapılarak, ada ve parsellerin yapı ve yol haricinde kalan 657 m²’lik alanın okul bahçesi olarak kiralanması talep edilmiştir.
Davacılar tarafından, ada parsel üzerinde bulunan kendilerine ait yapı için 18/12/2018 tarihinde yapı kayıt belgesi alınmış ve 25/02/2019 tarihinde bu belgeye dayanılarak taşınmazın kendilerine satışı için başvurulmuştur. Daha sonra mezkur belgedeki bilgiler güncellenerek 18/05/2019 tarihinde numaralı yapı kayıt belgesi alınmış, 23/07/2019 tarihinde bu belgeye dayanılarak satış için başvurulmuştur.
Davalı idare tarafından, Belediye Başkanlığı ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun olumlu görüş vermeleri üzerine, parselin yapı ve yol haricinde kalan 249,89 m²’lik kısmının, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesine istinaden, okul bahçesi olarak kiralanmak üzere 21/08/2019 tarihinde saat 11:40’da ihaleye çıkarılmasına karar verilmiştir.
Kendilerine ihale daveti gönderilen davacılar tarafından 05/08/2019 tarihli dilekçeyle idareye başvurularak, 3194 sayılı Kanun’un geçici 16. maddesi kapsamında ada parsel için daha önce iki kere satış talebinde bulunulduğu, bu nedenle parselin kira ihalesine çıkarılması işleminin ve ihale davetlerinin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
Davalı idare tarafından Bakanlıktan (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) yapılacak işlem sorulmuş, 20/08/2019 tarihinde cevaben; “söz konusu taşınmazların imar planında ayrıldığı amaçta kullanılmasının ilgili belediyesince talep edilmesi veya 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ıncı maddesi kapsamında satışının yapılması durumlarında, yapılacak tebligattan itibaren 15 gün içerisinde bu kısımların tahliye edileceği ve Hazineden herhangi bir hak ve tazminat talebinde bulunulmayacağı” hususunda taahhütname alınması ve kira sözleşmesine özel şart ilave edilmesi kaydıyla kira ihalesine çıkılmasında bir sakınca olmadığı bildirilmiştir.
Bunun üzerine 21/08/2019 tarihinde kiralama ihalesi gerçekleştirilmiş olup, bu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanun’unun 1. maddesinde, “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” kuralı; 45. maddesinde ise, “Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihaleler açık teklif usulüyle yapılabilir.” kuralı yer almıştır.
18/05/2018 tarih ve 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un 16. maddesi ile 3194 sayılı İmar Kanunu’na Geçici 16. madde eklenmiştir. Geçici 16. maddede, “Afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir…
Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına yöneliktir. Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, talep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir….
Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların, Hazineye ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, bu taşınmazlar Bakanlığa tahsis edilir. Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine taşınmazlar Bakanlıkça rayiç bedel üzerinden doğrudan satılır. Bu durumda elde edilen gelirler bu maddenin ikinci fıkrasına göre genel bütçeye gelir kaydedilir…” kuralı yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Hazine adına tescil edilmiş bulunan taşınmaz üzerinde bulunan yapı için alınan yapı kayıt belgesi, yapının üzerinde bulunduğu taşınmazla ilgili belge sahibine yapıya ilişkin kullanım hakkı vermektedir. Bununla birlikte bu nitelikteki taşınmazlar Bakanlığa tahsis edilecek, daha sonra talep halinde belge sahiplerine satılacaktır.
Dava konusu ihale, taşınmazın satışına, dolayısıyla mülkiyet hakkının devrine ilişkin olmayıp, yalnızca yapı ve yol haricinde kalan kısmının kiralanmasına ilişkindir. Davacıların yapı için aldığı yapı kayıt belgesi, yapının üzerinde bulunduğu taşınmazın yapı hariç kısımlarının belge sahibine satış işlemi gerçekleştirilene kadar, sürenin belirsizliği de dikkate alındığında, kiralanmasına ve bu yöntemle gelir elde edilmesine engel teşkil etmemektedir.
Kaldı ki, ihale uhdesinde bırakılan şirket ile yapılan kira sözleşmesinin 20. maddesinde; “Söz konusu taşınmazın imar planında ayrıldığı amaçta kullanılmasının ilgili belediyesince talep edilmesi veya 3194 sayılı Kanunun geçici 16 ıncı maddesi kapsamında satışının yapılması durumlarında, yapılacak tebligattan itibaren 15 gün içerisinde bu kısımlar tahliye edilecek ve Hazineden herhangi bir hak ve tazminat talebinde bulunulmayacaktır.” şartı getirilmiş, bu hususta dava dışı şirketten taahhüt de alınmıştır. Bu itibarla, Hazine adına tescil edilmiş olan ve devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazın yapı ve yol hariç kısmının, ilgili kurum ve kuruluşların uygun görüşü alınmak suretiyle kiralanmasında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz posta gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Harçtan muaf olan davalı idareden başlangıçta alınmayan …-TL temyiz başvuru harcı ve …-TL temyiz karar harcının davacılardan tahsili için Mahkemece ilgili vergi dairesine müzekkere yazılmasına,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 11/03/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.