Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2020/224 E. , 2020/878 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/224
Karar No:2020/878
TEMYİZ EDEN (DAVACILAR): 1. …
2. …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1. … Liman Başkanlığı
2. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
VEKİLLERİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Türk Bayraklı, … Limanı Türk Uluslararası Gemi Sicilinin … sırasında tescilli bulunan “…” isimli gemi ile gemi sicilinin … sırasında tescilli bulunan “…” isimli gemilerin 618 sayılı Limanlar Kanunu’nun 7. maddesi ve 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında açık teklif usulü ile … Liman Başkanlığı’nca satışına dair yapılan ihalelerin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; çevresel risk taşıması nedeniyle Türk Bayraklı, … Limanı Türk Uluslararası Gemi Sicilinin … sırasında tescilli bulunan “…” isimli petrol tankeri cinsli gemi (tekne) ile gemi sicilinin … sırasında tescilli bulunan “…” isimli petrol tankeri cinsli (tekne) geminin Limanlar Kanunu’nun 7. maddesine istinaden satışları talep edilmiş, 19/07/2019 tarihinde gemiler üzerinde tehlike tespit komisyonunca yapılan denetimlerde gemilerin çevresel risk taşıdığı ve “tamir kabul etmez gemi” olduğu tespit edilmiş, gemilerin kaldırılması donatanlardan istenilmiş ancak gemiler kaldırılmamıştır. Bunun üzerine sözkonusu gemilerin satışına dair karar alınmış ve durum üzerlerindeki takyidatları tesis eden ilgili icra dairelerine ve mahkemelere bildirilmiştir. Bedel tespit komisyonunca gemilerin tahmini bedelleri …: 190.000,00-TL, …: 125.000,00-TL olarak belirlenmiştir. İhaleye ilişkin gazete ilanı 10/09/2019 tarihinde … Gazetesi’nde yayınlanmıştır. … isimli gemi 24/09/2019 tarihinde yapılan ihalede 192.000,00-TL bedelle … adlı şahsa, … isimli geminin ise 23/09/2019 tarihinde yapılan ihalede 127.000,00-TL bedelle … isimli şahsa satışına karar verilmiş alacakları dolayısıyla … … İcra Müdürlüğü’nün … sayılı dosyası kapsamında gemiler üzerinde haczi bulunan davacılar tarafından icra mahkemesinde gemilerin bedelinin 713.840,00-TL ve 892.300,00-TL olarak tespit edildiği, bu bedeller üzerinden icradan satış yapılması yerine yapılan ihaleler sonucunda geminin çok düşük bedellerle satılacağından ve büyük bir mağduriyet oluşacağından bahisle bu ihalelerin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı belirtilmiştir.
Olayda; gemi tehlike tespit komisyonunca gemilerde yapılan incelemeler sonucu tanzim edilen 19/07/2019 tarihli tutunakta her iki gemi için yapılan “gemideki muhtemel sintine ve fuel oil geminin batması halinde çevresel felakete sebep olabilir. Gemi mürettabatsız, kontrol edilemez durumda olduğundan iskele ve sancağındaki gemilere tehlike oluşturmaktadır. Geminin düşük bordaya sahip olması ve sahile yakın olmasından dolayı her türlü kötüniyetli insanın çıkmasına müsait olması ve gemilerde bulunan yakıt vb. patlayıcı maddeler ile insan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek kimyasal maddelere kolayca ulaşılabilir olması gemilerin yangın, su alma ve batma riskini daha da arttırmaktadır. Geminin yol ve denize elverişli olmadığı, seyir, can, mal, çevre güvenliği ve emniyeti yönünden su alma/batma, yangın risklerinin yüksek olduğu, Marmara Denizi ve boğazları da kapsayacak bir çevre felakeketine sebep olabileceği ve kötüleşen durum nedeniyle bu riskin artacağı, eşya, insan ve çevre güvenliği açısından tehlike oluşturacağı barizdir” şeklindeki tespitler ile benzer şekilde gemilerin acele satışına ilişkin … İcra Hukuk Mahkemesi’nin … tarih ve … E. … K. Sayılı kararında geçen bilirkişi raporundaki “…bahse konu gemi ve içindeki eşyanın insan ve çevre güvenliği açısından tehlike göstermekte olduğu” şeklindeki ve detayları dosyadaki İcra Mahkemesi kararının içeriğinde bulunan 30/10/2017 tarihli bilirkişi raporundaki tespitler ve dosyadaki bilgiler uyarınca gemilerin atıl ve kullanılamaz hâlde olduğu, mevcut şekilde durmasının can, mal ve çevresel açıdan büyük risk taşıdığı, bir an evvel tehlikenin bertaraf edilerek gemilerin tasfiye edilmelerinin gerekli görüldüğü bu durumda, Limanlar Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca atıl halde ve başıboş vaziyette bulunan ve birçok açıdan potansiyel tehlike oluşturan gemilerin bir an evvel kaldırılmasının ve tasfiye edilmesinin kamu yararı barındırdığı kanaatine varıldığından ve yapılan ihalelerin mevzuata, mevzuatta belirlenen şartlara uygun olarak yapıldığı anlaşıldığından gemilerin satışına dair yapılan ihalelerde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, gemilerin tehlike arz etmediği, bu durumun fotoğraflar ile sabit olduğu, gemi tehlike tespit komisyonunun karar alırken ilgilileri de davet etmesi gerektiği, gemilerin değerinden daha düşük bedellerle ihale edildiği, ayrıca Devlet İhale Kanunu 17. maddesindeki usûle uyulmadan sadece bir kez ihalenin ilana çıkarıldığı, yapılan ihalenin şekil açısından hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, … Gazetesi’nin tirajının yüksek olması nedeniyle bir kez ilana çıkarıldığı, yerel gazetede iki kez ilan yapılsa dahi çok kişiye ulaşılamayacağı, gemilerin denize elverişli olmadığı ve tehlike arz ettiğinin bilirkişi raporları ile sabit olduğu, gemi sahiplerinin gemilerin korunması için tedbir almadığı ve satışı talep ettiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
… Liman Başkanlığının idari sorumluluk sahasında bulunan Türk Uluslararası Gemi Sicilinin … sırasında tescilli “…” isimli petrol tankeri cinsli gemi (tekne) ile gemi sicilinin … sırasında tescilli “…” isimli petrol tankeri cinsli (tekne) gemilerin uzun süre atıl vaziyette limanda beklemesi ve çevresel risk taşıması nedeniyle gemilerin sahibine söz konusu gemilerin bulunduğu yerden kaldırılması gerektiği bildirilmiş, ilgililer tarafından kaldırılmayınca mevzuatın tanıdığı yetki çerçevesinde icra mahkemesinden vaktinden evvel satış talep edilmiştir. Ayrıca gemilerin sahibi tarafından da 27/06/2018 tarihinde verilen dilekçe ile satış talep edilmiştir. Bu kapsamda tehlike tespit komisyonları ve bedel tespit komisyonları kurularak, gemilerin taşıdığı çevresel riskler ve bedelleri tespit edilmiştir. Tehlikenin bertaraf edilerek gemilerin tasfiye edilmeleri açısından Limanlar Kanunu’nun 7. maddesi ve Devlet İhale Kanunu uyarınca … Gazetesi’nde 10/09/2019 tarihinde bir kez ilan edilmek suratiyle dava konusu ihale gerçekleştirilmiştir.
İhalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
618 sayılı Limanlar Kanunu’nun 7. maddesinde; “liman başkanlığı idari sorumluluk sahasında can, mal ve çevresel risk taşıyan veya seyir ve seferin selametine engel olabilecek suret ve vaziyette karaya oturmuş, yarı batık veya batık halde yahut terk edilmiş veya atıl hâlde bulunan gemileri ve eşyasını, geminin donatanı veya kaptanı, liman başkanı tarafından tayin edilecek bir süre içerisinde çıkarmaya veya bulunduğu yerden kaldırmaya mecburdur. (…)
Tayin edilen süre içinde birinci fıkra uyarınca bildirimde bulunulanlara ulaşılamaması veya ulaşılsa dahi ilgililer tarafından geminin çıkarılmasından ya da bulunduğu yerden kaldırılmasından imtina edilmesi halinde; gemi ve eşyasını, liman başkanı çıkarmaya, çıkarttırmaya, bulunduğu yerden kaldırmaya, kaldırtmaya, imha ettirmeye, satmaya ve sattırmaya yetkilidir. Satış işlemi, liman başkanlıkları tarafından yerine getirilir ve satış aşamasına kadar yapılan masraflar Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesinden karşılanır. Yapılan masraflara karşılık gelen tutar, Bakanlık Döner Sermaye İşletmesine gelir kaydedildikten sonra artan tutar, gemi ve eşyası üzerinde haciz var ise ilk haczi koyan dosyaya gönderilir ve mevzuata göre sıra cetveli yapılarak alacaklılara dağıtılır. Bu işlemler sonucu artan bir tutarın bulunması halinde, söz konusu tutar beş yıl içinde müracaat edilmesi halinde hak sahibine ödenmek üzere Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi nezdinde emanet hesabına kaydedilir. Satış sürecinde adli veya idari makamlara yapılacak itirazlar ya da başvurular satışı durdurmaz. Satılan mal takyidattan âri olarak alıcıya teslim edilir.
Yukarıda belirtilen durumlar dışında, liman başkanlığı idari sorumluluk sahasında bulunan gemilerin; seyir, can, mal, çevre güvenliği ve emniyet bakımından ciddi tehlike oluşturabileceği durumlarda, gemi veya deniz aracı hakkında herhangi bir mahkeme kararı, adli veya idari tedbir olsa dahi, liman başkanı, birinci fıkradaki sürelere bağlı kalmaksızın geminin emniyetli bir yere nakli de dâhil olmak üzere her türlü tedbiri almaya yetkilidir. Bu durumlarda alınan tedbirlerin masrafı gemi donatanı tarafından karşılanır. Gemi donatanının bu masrafları otuz gün içerisinde ödememesi halinde; barınma haricindeki masraflar Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından karşılanır ve yukarıdaki hükümler uygulanır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeleri yapmaya Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yetkilidir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1. maddesinin 1. fıkrasında, genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği; “İlkeler” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, Kanun’un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu; “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, tahmin edilen bedelin, ihale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ve yapım işlerinde keşif bedelini; uygun bedelin, artırmalarda, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseğini ifade edeceği belirtilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “İhalenin ilanı” başlıklı 17. maddesinde, “İhale konusu olan işler aşağıdaki esas ve usullere göre isteklilere ilan yoluyla duyurulur:
1. İhalenin yapılacağı yerdeki ilanlar:
a) Günlük gazete çıkan yerlerde ihaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayınlanmak suretiyle iki defa duyurulur. Gazete ile yapılacak ilk ilan ile ihale günü arası 10 günden, son ilan ile ihale günü arası 5 günden az olamaz.
b) Günlük gazete çıkmayan yerlerdeki ihalelerde ilan, bu fıkranın (a) bendindeki süreler içinde ilgili idare ile hükümet ve belediye binalarının ilan tahtalarına asılacak yazılar ve belediye yayın araçları ile yapılır. Bu işlemler bir tutanakla belgelenir. Bu yerlerde en çok 7 gün aralıklarla gazete çıkıyorsa ayrıca gazete ile bir defa ilan yapılır.
2. Diğer şehirlerde yapılacak ilanlar:
Tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile belirlenecek miktarı aşan ihale konusu işler ( 1) numaralı fıkraya göre yapılacak ilanlardan başka, tirajı göz önüne alınarak ili Basın – İlan Kurumunca tespit olunacak günlük gazetelerden birinde, ihale tarihinden an az 10 gün önce bir defa daha ilan edilir.
3. Resmî Gazete ile yapılacak ilanlar:
Tahmin edilen bedeli (2) numaralı fıkra uyarınca belirlenecek miktarın üç katını aşan ihale konusu işler, ihale tarihinden en az 10 gün önce bir defa da Resmî Gazete’de ilan edilir.” kuralına yer verilmiş; 18. maddesinde, ilanlarda bulunması gereken zorunlu hususlar düzenlenmiş; 20. maddesinde, 17 ve 18. maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilanların geçersiz olacağı, bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamayacağı, ilanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşmenin feshedileceği, ancak, işte ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, ihale ve sözleşmenin Maliye Bakanlığı’nın uygun görüşü ve birinci derece ita amirinin onayı ile geçerli sayılabileceği, ihalenin veya sözleşmenin bozulması hâlinde, müteahhit veya müşterinin fesih tarihine kadar yapmış olduğu gerçek masrafları ile, varsa, tahakkuk etmiş hakedişlerinin verileceği kurala bağlanmıştır.
31/12/2018 tarih ve 30642 Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7156 sayılı 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun ekinde yer alan Çeşitli Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Göre Bütçe Kanununda Gösterilmesi Gereken Parasal ve Diğer Sınırlara Ait Cetvel’de (İ-Cetveli) 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi ile ilgili parasal sınır 2.380.900,00.-TL; 17. maddesinin 2. fıkrasında yer alan diğer şehirlerde yapılacak ilana ilişkin sınır 793.600,00.-TL; 17. maddesinin 3. fıkrasında yer alan Resmî Gazete’de yapılacak ilana ilişkin sınır ise 2.380.900,00.-TL olarak belirlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
… Liman Başkanlığı’nın idari sorumluluk sahasında bulunan ve bilirkişi raporları ile gemilerdeki petrolün geminin batması hâlinde çevresel felakete sebep olacağı, geminin kontrol edilemez durumda olduğu, sahile yakın olmasından dolayı her türlü kötüniyetli insanın çıkmasına müsait olması ve gemilerde bulunan yakıt ve benzeri patlayıcı maddeler ile insan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek kimyasal maddelere kolayca ulaşılabilir olmasının gemilerin yangın, su alma ve batma riskini daha da arttıracağı, Marmara Denizi ve boğazları da kapsayacak bir çevre felakeketine sebep olabileceği ve kötüleşen durum nedeniyle bu riskin artacağı, eşya, insan ve çevre güvenliği açısından tehlike oluşturacağının tespit edildiği, bu kapsamda Limanlar Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca verilen yetki çerçevesinde Devlet ihale Kanunu düzenlemelerine göre ihale ve satış işleminin yapıldığı fakat ihale ilanının … Gazetesi’nde 10/09/2019 tarihinde bir kez yayınlandığı görülmektedir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 17. maddesinde, günlük gazete çıkan yerlerde ihalelerin ihalenin yapılacağı yerde çıkan gazetelerde en az bir gün aralıkla yayınlanmak suretiyle iki defa duyurulacağı, gazete ile yapılacak ilk ilan ile ihale günü arasının 10 günden, son ilan ile ihale günü arasının 5 günden az olamayacağı kurala bağlanmış olup dava konusu ihalelerde ise en az bir gün aralıklarla iki defa ilan yapılması şartına ve ilanlar arası belirli süre bulunması şartına uyulmadan bir kez ilan yapılmakla yetinildiği ve kanunun öngördüğü ihale usulüne uygun işlem tesis edilmediği, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı …-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın ve istemi hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının davacılara iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 16/03/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.