13. Daire 2019/319 E. , 2020/3315 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2019/319
Karar No : 2020/3315
DAVACI: … A.Ş.
VEKİLLERİ: …
DAVALI: … Kurumu
VEKİLİ: …
DAVANIN KONUSU:
1. Davacı şirkete ait … Rüzgâr Enerji Santralinin (RES) 2019 yılı YEK Destekleme Mekanizması’ndan (YEKDEM) yararlanması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 28/11/2018 tarih ve 8206-8 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmektedir.
2. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinin iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI:
Kabul işlemleri için zorunlu olan enerji kesintisinin yapılmasına müsaade edilmemesinin kendilerinin kontrolünde olmayan nedenlerden kaynaklandığı, geçici kabul için hazır olunmasına rağmen Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü (TEİAŞ) … İşletme Müdürlüğü’nün çalışma izin talebini uygun görmemesi üzerine davalı idareden ek süre talep edildiği, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un 6. maddesi uyarınca, YEKDEM’e hem işletmeye girmiş olan tesisler için hem de henüz işletmeye girmemiş olan tesisler için başvuru yapılabileceği, işletmeye girmeden başvuru yapan tesisler için YEKDEM’de öngörülen sürelerin işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlayacağı, tesisin işletmeye girmemiş olmasının YEKDEM’e dâhil edilmesine yönelik olarak yasal bir engel teşkil etmediği, dava konusu düzenleyici işlem Kanun’un amacını aştığı gibi, Yönetmeliğin diğer hükümleriyle de uyumsuz olduğu, süresinde başvuru yapılmış ve henüz YEK listesi yayımlanmadan tesisin kabulü gerçekleştirilerek işletmeye alınmış olmasına rağmen YEKDEM’den faydalanılamamasının kamu yararına aykırılık teşkil ettiği ileri sürülmüştür.
DAVALININ SAVUNMASI:
Davacı şirkete ait tesisin toplam 9 üniteden oluştuğu, bu ünitelerden sadece birinin 06/11/2018 tarihinde işletmeye girdiği, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinden 18/05/2005 tarihinden önce işletmeye girenler ile Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenen 31/12/2020 tarihinden sonra işletmeye girenlerin YEKDEM’den faydalanamayacağının anlaşılması gerektiği, dava konusu düzenleyici işlemin Kanunda öngörülen şartı daraltmadığı, kaldı ki, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinin dördüncü fıkrasının davacı şirketin iddia ettiği gibi 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmenin yeterli olmadığına ilişkin karine teşkil ettiği, YEKDEM başvurusu yapan şirketlerin başvuruları sırasında ileri bir tarihte işletmeye girecekleri taahhütlerini değil, işletmeye geçtiklerini başvuru dilekçesinin eki olan bilgi formunu doldurarak bildirmeleri gerektiği, YEKDEM’in sistemsel bir bütün olduğu, bu sistemden yararlanmanın belirli kurallara bağlandığı, Yönetmeliğin yalnızca bir bölümü göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılmasının mevzuata aykırı olduğu savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ: Dava konusu Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresi yönünden davanın reddi; davacı şirkete ait üretim tesisinin 2019 yılı YEKDEM’den yararlanması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Kurul kararının iptali gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI …’UN DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı şirkete ait … Rüzgâr Enerji Santralinin (RES) 2019 yılı YEK Destekleme Mekanizması’ndan (YEKDEM) yararlanması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 28/11/2018 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ile anılan işlemin dayanağı olduğu ileri sürülen Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinin iptali istemi ile açılmıştır.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un 1. maddesinde, kanunun amacı, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera gazı emisyonlarının azaltılması, atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu amaçların gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan imalat sektörünün geliştirilmesi olarak ifade edilmiştir.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinde, YEK destekleme mekanizmasının kapsamı ortaya konularak, takvim yılı esasına göre sistemin işleyişi düzenlenmiş; 5. maddesinde, YEKDEM’e kayıt başvuruları ile 6. maddesinde YEKDEM kayıt başvurularına itirazlar ve itirazların sonuçlandırılmasına ilişkin süreç açıklanmış; “YEKDEM’den yararlanabilecekler” başlıklı 8. maddesinde ise, “(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olup ilgili Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, lisansına derç edilen ilk kurulu gücün;
a) Tamamının işletmeye giriş tarihinden,
b) Tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması hâlinde, YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten, itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabilir.
(2) Birinci fıkra kapsamında başvuru yapan tüzel kişilerin üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve YEKDEM’e kayıt amacıyla Kuruma yapacakları başvurunun bu Yönetmelik hükümlerine göre kabul edilmesi gerekir…” düzenlemesi yer almıştır.
Kanun koyucu, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yeni tesislerin yapımını özendirmek amacıyla mekanizmada öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlamasını emredici kurala bağlamış iken, anılan Yönetmelik ile üretim tesislerinin destekleme kapsamına alınabilmeleri, başvuru tarihinde kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olma şartına bağlanmıştır.
5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinde, YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenlerin 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorunda olduğu belirtilmiş, ancak tesislerin bu tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olmaları gerektiğine ilişkin bir kurala yer verilmemiş, aksine YEK Destekleme Mekanizmasına ilişkin sürenin işletmeye girildiği tarihten başlayacağı öngörülmüştür.
Oysa anılan Yönetmeliğin 8. maddesinde, 31 Ekim tarihi itibarıyla işletmeye girmiş olan şirketlere başvuru imkânı tanınmış, tesisin bu tarihten sonra işletmeye girmiş olması durumunda teşvikten bir sonraki takvim yılında yararlanması engellenmiştir.
Anayasa’nın 124. maddesi gereği, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve kanuna aykırı olmamak üzere yönetmelik çıkarılabileceğinden, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesi ile yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak elektrik enerjisi üretimi yapan yeni tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren YEK Destekleme Mekanizmasından yararlandırılması öngörülmüş iken, Yönetmelik ile teşvik sistemi kanuna aykırı olarak değiştirilmiş ve kanun ile tanınan bir hak idarî bir işlem olan yönetmelikle daraltılmıştır.
Bu nedenle; 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesi ile ilgililere tanınmış olan bir hakkı, uygulama tarihi itibarıyla daraltan, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinde ve bu maddeye dayanılarak tesis edilen dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; davacı şirkete ait … Rüzgâr Enerji Santralinin (RES) 2019 yılı YEK Destekleme Mekanizması’ndan (YEKDEM) yararlanması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 28/11/2018 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ile anılan işlemin dayanağı olduğu ileri sürülen Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinin iptali gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce duruşma için taraflara önceden bildirilen 24/11/2020 tarihinde, davacı vekilleri Av. …, Av. … ve davalı idare vekili Av. …’ın geldikleri, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Davacı şirkete, … RES tesisinde üretim faaliyeti göstermek üzere 18/08/2011 tarih ve … numaralı üretim lisansı verilmiştir.
Şirket tarafından, 30/10/2018 tarihinde tesisin 2019 yılı YEKDEM’den yararlanması istemiyle başvuru yapılmıştır.
TEİAŞ … Dairesi Başkanlığı … İşletme Müdürlüğü’nün 31/10/2018 tarih ve 444840 sayılı yazısıyla, … RES Trafo Merkezinin (TM) ulusal yük dağıtım sistemine bağlantısını sağlayacak olan 154 kV …- … RES Enerji İletim Hattının (EİH) direk dikimi ve iletken çekimine ilişkin yapılacak çalışma, hâlihazırda 154 kV …- … EİH’nin servis harici olması, ilgili hattın bulunduğu enerji iletim sistemi kısmında 01/11/2018 ve 02/11/2018 tarihlerinde bakım çalışmalarının planlanması nedeniyle söz konusu çalışmanın 03/11/2018-05/11/2018 tarihleri arasında yapılması uygun görülmüştür.
Geçici Kabul Heyeti tarafından düzenlenen 31/10/2018 tarihli tutanakta, 30/10/2018 tarihinde tesis mahallinde toplanıldığı, geçici kabulle ilgili evrakların incelendiği, … RES TM’nin enerjilenmesi için yapılacak olan çalışmaya TEİAŞ … İşletme Müdürlüğü’nce ilgili enerji iletim hattında bakım çalışmaları olması nedeniyle çalışma izninin verilmediği, söz konusu çalışmalar tamamlandıktan sonra şirketin tesisin geçici kabulü işlemi için yeniden müracaat etmesine karar verildiği belirtilmiştir.
Bunun üzerine, şirketin 31/10/2018 tarihli dilekçesiyle, davalı idareden ek süre talep edilmiş olup, anılan talebe istinaden mevzuattan bahsedilerek 05/11/2018 tarih ve 53726 sayılı işlem tesis edilmiştir.
… RES’e ait 1 adet rüzgâr türbini ve generatör grubu (T4), 0,69 kV/34,5 kV gerilim ve 2700 kVA gücündeki 1 adet ünite yükseltici trafosu (TR4), buna bağlı RMU ve OG şalt hücreleri, 34,5 kV/0,4 kV gerilim ve 160 kVA gücündeki 1 adet yardımcı servis trafosu (STR), 110 kVA kurulu gücündeki 1 adet imdat dizel generatör grubu ile santral yardımcı tesislerine yönelik kısmî geçici kabul 06/11/2018 tarihinde yapılmıştır.
Davacı şirketin 06/11/2018 tarihli dilekçesiyle, tesisin YEKDEM’den faydalanabilmesi için yeniden başvuru yapılmış; 15/11/2018 tarihli dilekçesiyle de, kendisinden kaynaklanmayan sebeplerle tesisin geçici kabulünün 05/11/2018 tarihinde yapılan enerji kesintisinden sonra tamamlanabildiğinden bahisle, mağduriyetinin giderilmesine ilişkin ön YEK listesine itiraz edilmiştir.
Bu çerçevede, şirkete ait tesisin 2019 yılı YEKDEM’den yararlanması istemiyle yapılan başvuru ile ön YEK listesine yapılan itirazın 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinin 2., 3. ve 4. fıkraları, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. ve 2. fıkraları uyarınca reddine ilişkin dava konusu işlemin tesis edildiği ve bu işlem ile dayanağı olduğu ileri sürülen Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un 6. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/05/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.”; ikinci fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.
“; üçüncü fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. (…)”; dördüncü fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır.”; yedinci fıkrasında, “(…) Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
” kuralına yer verilmiştir.
5346 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâli olan 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, YEK Destekleme Mekanizması’nın; bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin yararlanabileceği süreleri kapsayan destekleme mekanizması olduğu; ikinci fıkrasında, YEKDEM’in, Piyasa İşletmecisi tarafından takvim yılı bazında işletileceği, YEKDEM’e bir takvim yılı için tâbi olan üretim lisansı sahiplerinin, uygulamaya dâhil oldukları takvim yılı içerisinde YEKDEM’den çıkamayacağı; 6. maddesinin birinci fıkrasında, başvurulardan eksiksiz ve usulüne uygun olduğu tespit edilenlerin değerlendirmeye alınacağı ve bu Yönetmelikte öngörülen bilgileri içeren ön YEK listesinin, Kasım ayının ilk on günü içerisinde Kurum internet sayfasında ilan edileceği; ikinci fıkrasında, ilan edilen ön YEK listesindeki başvurulara ve/veya bilgilere (…) yazılı olarak beş gün içerisinde gerekçeleriyle birlikte itirazda bulunulabileceği; 7. maddesinde, başvurusu değerlendirmeye alınan tüzel kişilerden bir sonraki takvim yılında YEKDEM’den yararlanabilecek olanları içeren nihaî YEK listesinin, 6. ve 8. madde hükümleri dikkate alınarak 30 Kasım tarihine kadar sonuçlandırılacağı, nihaî YEK listesinde kaynak türlerine göre YEKDEM’e tâbi olan üretim lisansı sahiplerine ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin yer alacağı, YEKDEM’e esas üretim döneminin, her takvim yılının birinci günü başlayıp son günü itibarıyla nihayet bulacağı; 8. maddesinin birinci fıkrasında, Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olup ilgili Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün; tamamının işletmeye giriş tarihinden, tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması hâlinde, YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabileceği; ikinci fıkrasında, birinci fıkra kapsamında başvuru yapan tüzel kişilerin üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve YEKDEM’e kayıt amacıyla Kuruma yapacakları başvurunun Yönetmelik hükümlerine göre kabul edilmesinin gerektiği kurala bağlanmıştır.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 35. maddesinin ikinci fıkrasında, “Bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın olayın önlenemeyecek, kaçınılamayacak ve öngörülemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir.” kuralına yer verilmiştir.
DAVA KONUSU YÖNETMELİĞİN 8. MADDESİNİN 2. FIKRASINDA YER ALAN “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” İBARESİNİN İNCELENMESİ:
Dava konusu Yönetmeliğin Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlükteki hâliyle Anayasa’nın 124. maddesinde, “Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.” kuralına yer verilmiştir.
Sözlük anlamı ile “düzenli hâle koymak, düzen vermek, tanzim ve tertip etmek” olarak tanımlanan “düzenleme”, kamu hukukunda kural koyma ile eş anlamlıdır. Kural ise; sürekli, soyut, nesnel, genel (kişilik dışı) durumları belirleyen ve gösteren norm olarak tanımlanmaktadır (ÖZAY İl Han, Günışığında Yönetim, 2017, İstanbul, s. 426).
İdare, Anayasa ve kanunlardan aldığı yetki ile kural koyma (düzenleme yapma) yetkisine sahiptir. “Kural işlemler” (ya da diğer adıyla genel düzenleyici işlemler), üst hukuk kurallarına uygun olarak hukuk düzenine yeni kural getiren ya da mevcut bir kuralı değiştiren veya kaldıran tek yanlı idarî işlemlerdir. Düzenleme yetkisini kullanarak tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge gibi genel düzenleyici işlemleri yapan idarenin bir işleminin düzenleyici nitelik taşıdığının kabul edilebilmesi için, söz konusu işlemin sürekli, soyut, nesnel, genel durumları belirleyen ve gösteren hükümler içermesi, başka bir anlatımla, belirtilen nitelikte kurallar getirmiş olması gerekmekte olup, bu genel düzenlemelerin üst hukuk kurallarına aykırı hükümler içermemesi zorunludur.
5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinin gerekçesinde; YEKDEM’e tâbi olmak isteyenlerin, YEK Belgesi ile lisans alması, 31/12/2015 tarihinden önce üretim tesislerinin işletmeye girmesi ve her yıl 31 Ekim tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na başvuruda bulunması gerektiği, yeni tesislerin yapımını özendirmek amacıyla YEKDEM’de öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, ancak YEKDEM’e tâbi olanların yıl içerisinde YEKDEM dışına çıkamayacakları belirtilmiştir.
YEKDEM’den yararlanmak için başvuru sahiplerinin YEK Belgesi ile üretim lisansı alması ve 31 Ekim tarihine kadar Kuruma başvurmalarının mevzuattan kaynaklanan bir zorunluluk olduğu, her yıl 31 Ekim tarihinden sonra ileriye dönük olarak üretim tesislerinin işletmeye geçeceğinin taahhüt edilmesinin cari yıl içerisinde YEKDEM’den yararlanılabileceği anlamına gelmediği, çünkü sistemden yararlanmak için öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı, kaldı ki YEKDEM’e tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgilerin her yıl 30 Kasım tarihine kadar Kurum tarafından yayımlanacağının kurala bağlandığı görülmektedir.
Bu çerçevede, takvim yılı bazında uygulanan YEKDEM’den yararlanacakların belirlenmesi için tesislerin 31 Ekim tarihine kadar işletmeye girmiş olması kanunî bir zorunluluktur. Aksi takdirde, yıl içerisinde herhangi bir zaman diliminde yapılacak başvuruların da değerlendirmeye alınması gerektiği sonucuna ulaşılır ki, bu durum sistemin işleyiş amacına uygun düşmemektedir.
Bu itibarla, dava konusu Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
DAVA KONUSU KURUL KARARININ İNCELENMESİ:
Davacı şirketin 30/10/2018 tarihinde 2019 yılına ilişkin YEKDEM’den yararlanma istemiyle başvuruda bulunduğu, aynı tarihte tesisin T4 ve T5 nolu türbinler ile yardımcı tesislerinin geçici kabulü için mahalline gidildiği, ancak TEİAŞ’ın 31/10/2018 tarihli işlemiyle, … RES TM’nin ulusal yük dağıtım sistemine bağlantısını sağlayacak olan 154 kV …- … RES EİH’nın direk dikimi ve iletken çekimine ilişkin yapılacak çalışmaya izin vermemesi üzerine geçici kabul işleminin tamamlanamadığı, bu nedenle tesisin 31/10/2018 tarihi itibarıyla işletmeye giremediği anlaşılmaktadır.
İşlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan Elektrik Üretim Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nin 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, geçici kabul, ünitenin veya ünitelerin saha test, kontrol, raporlama ve gerekli izin işlemlerinin tamamlanarak emniyetli bir şekilde senkronizasyonu ile elektrik piyasasında ticarî faaliyetine devam edebilmesi için Bakanlık ve/veya Bakanlığın yetkilendireceği/görevlendireceği ihtisas sahibi kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan kabul işlemleri olarak tanımlanmıştır.
Üretim tesislerinin işletmeye geçmesi için geçici kabulün yapılması zorunludur. Mülga Elektrik Üretim Tesisleri Kabul Yönetmeliği’nin 14. maddesinde belirtildiği üzere, esaslı eksikliklerin bulunması veya can, mal ya da çevre güvenliği bakımından önemi olan eksik ve özürlü işlerin mevcut olması durumunda geçici kabulün yapılamayacağı açıktır. Oysaki, dava konusu tesisin geçici kabulü TEİAŞ’ın izin vermemesi nedeniyle yapılamamıştır.
TEİAŞ, söz konusu çalışmanın 03/11/2018-05/11/2018 tarihleri arasında yapılmasını uygun görmüştür. Bu nedenle, 06/11/2018 tarihinde kısmî geçici kabul yapılarak tesis işletmeye geçmiştir. Dolayısıyla, davacı şirketin kendisinden kaynaklanmayan mücbir sebep nedeniyle tesisin geçici kabulünün yapılamadığı görülmektedir.
Öte yandan, Yönetmeliğin 6. maddesinde, ön YEK listesinin, Kasım ayının ilk on günü içerisinde ilan edileceği ve ilan edilen listeye beş gün içerisinde itirazda bulunulabileceği kurala bağlanmış olup 2019 yılına ilişkin ön YEK listesinin 12/11/2018 tarihinde yayımlandığı anlaşılmaktadır.
Davacı şirkete ait tesisin kısmî geçici kabulünün ise, ön YEK listesinin ilan edildiği tarihten önceki bir tarihte yapılarak işletmeye geçtiği ve ön YEK listesine itiraz süresinin fiilen başlamadığı açıktır.
Bu itibarla, tesisin idareden kaynaklanan mücbir sebep nedeniyle 31 Ekim itibarıyla işletmeye geçemediği, ön YEK listesinin yayım tarihinden önce geçici kabul işleminin yapıldığı dikkate alındığında, dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında yer alan “üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve” ibaresinin iptali istemine yönelik davanın REDDİNE oyçokluğuyla,
2. 28/11/2018 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının İPTALİNE gerekçede oyçokluğu, esasta oybirliğiyle,
3. Dava kısmen iptal, kısmen ret kararı ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin yarısı olan …-TL’nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kalan …-TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara ayrı ayrı iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 25/11/2020 tarihinde karar verildi.
(X) KARŞI OY :
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un 1. maddesinde, kanunun amacı, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera gazı emisyonlarının azaltılması, atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu amaçların gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan imalat sektörünün geliştirilmesi olarak ifade edilmiştir.
Anılan Kanun’un 3. maddesinde, yenilenebilir enerji kaynakları (YEK); hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynakları şeklinde belirlenmiş; YEK Destekleme Mekanizması, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösterenlerin faydalanabileceği fiyat, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizması olarak tanımlanmıştır.
5346 sayılı Kanun’un YEK Destekleme Mekanizması başlıklı 6. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/05/2005 tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.”; ikinci fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenler YEK Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.”; üçüncü fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlar. YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi olanlar, uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde uygulamanın dışına çıkamaz.”; dördüncü fıkrasında, “YEK Destekleme Mekanizmasına tâbi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler, kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır.”; yedinci fıkrasında, “(…) Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.” kuralına yer verilmiştir. 05/12/2013 tarih ve 28842 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2013/5625 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “31/12/2015” tarihi, “31/12/2020” olarak değiştirilmiştir.
Aktarılan düzenlemelerin incelenmesinden, 5346 sayılı Kanun’un, ülkenin yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılarak elektrik enerjisi üretiminin teşviki amacıyla yayımlandığı, yenilenebilir enerji kaynaklarının, destek ve teşvik mekanizmaları olmaksızın mevcut piyasa koşulları altında geleneksel enerji kaynakları ile rekabet edebilme imkânından yoksun olduğundan YEK Destekleme Mekanizmasının oluşturulduğu, bu mekanizmaya tâbi olanlar tarafından üretilen elektrik enerjisinin tamamının iletim veya dağıtım sistemine verilmeleri suretiyle mekanizma kapsamında belirlenmiş tarife üzerinden satın alındığı, üreticilere fiyat ve süre garantisi verildiği, uygulanacak fiyatın ABD Doları cent/kWh olarak belirlendiği, YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen sürelerin, tesislerden işletmedekiler için işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten itibaren başlayacağı anlaşılmaktadır.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinde, YEK destekleme mekanizmasının kapsamı ortaya konularak, takvim yılı esasına göre sistemin işleyişi düzenlenmiş; 5. maddesinde YEKDEM’e kayıt başvuruları ile 6. maddesinde YEKDEM kayıt başvurularına itirazlar ve itirazların sonuçlandırılmasına ilişkin süreç açıklanmış; işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükteki hâli olan “YEKDEM’den yararlanabilecekler” başlıklı 8. maddesinde ise, “(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olup ilgili Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün;
a) Tamamının işletmeye giriş tarihinden,
b) Tamamı işletmeye girmeden YEKDEM’e katılması hâlinde, YEKDEM’e ilk katıldığı tarihten, itibaren on yıl süreyle YEKDEM’den yararlanabilir.
(2) Birinci fıkra kapsamında başvuru yapan tüzel kişilerin üretim tesislerinin, başvuru tarihi itibarıyla kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olması ve YEKDEM’e kayıt amacıyla Kuruma yapacakları başvurunun bu Yönetmelik hükümlerine göre kabul edilmesi gerekir…” düzenlemesi yer almıştır.
Kanun koyucu, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yeni tesislerin yapımını özendirmek amacıyla mekanizmada öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlamasını emredici kurala bağlamış iken, anılan Yönetmelik ile üretim tesislerinin destekleme kapsamına alınabilmeleri, başvuru tarihinde kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olma şartına bağlanmıştır.
5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinde, YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tâbi olmak isteyenlerin 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorunda olduğu belirtilmiş, ancak tesislerin bu tarihe kadar kısmen veya tamamen işletmeye girmiş olmaları gerektiğine ilişkin bir kurala yer verilmemiş, aksine YEK Destekleme Mekanizmasına ilişkin sürenin işletmeye girildiği tarihten başlayacağı öngörülmüştür. Takvim yılı esasına göre planlanan mekanizmadan, bir sonraki takvim yılı içerisinde işletmeye girecek üretim tesislerinin de yararlanması gerekir. Kanun koyucu, yeni tesislerin yapımını özendirmek için mekanizmada öngörülen süreyi tesislerin işletmeye girdiği tarihten başlatmıştır. Dolayısıyla, bu mekanizmanın yeni tesislerin yapımını teşvik edecek bir anlayışla oluşturulduğu gerçeğinin gözardı edilmemesi gerekir.
Oysa anılan Yönetmeliğin 8. maddesinde, 31 Ekim tarihi itibarıyla işletmeye girmiş olan şirketlere başvuru imkânı tanınmış, tesisin bu tarihten sonra işletmeye girmiş olması durumunda teşvikten bir sonraki takvim yılında yararlanması engellenmiştir. Örneğin, içinde bulunulan takvim yılında 31 Ekim tarihinden bir gün sonra işletmeye girmiş olan bir üretim tesisi, öngörülen teşvik sisteminden izleyen yıl yararlanamayacak olup, başvuru hakkı bir sonraki yılın 31 Ekim tarihine atıldığından teşvik uygulamasından o yılın devamındaki takvim yılı başında yararlanacaktır. Bu durum ise, mekanizmada öngörülen sürelerin tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacağı yolundaki emredici kanun hükmüne aykırıdır. Ayrıca yeni tesislerin işletmeye girdiği tarih yerine, işletmeye girdiği yılın 31 Ekim tarihinde başvurmak kaydıyla izleyen yılın başından itibaren teşvik sisteminden yararlandırılması durumunda, kanunda tesisin işletmeye girdiği tarihten başlatılan 10 yıllık teşvik süresinin bitiş tarihi konusunda ciddi hukukî sorunlara neden olacak ve kanuna aykırı olarak süre dolduğu hâlde teşvik sistemi devam ettirilecektir.
Dosyanın incelenmesinden, … RES tesisinde üretim faaliyeti göstermek üzere 18/08/2011 tarih ve … numaralı üretim lisansı bulunan ve 30/10/2018 tarihinde tesisin 2019 yılı YEK Destekleme Mekanizmasından yararlanmak için başvuru yapan davacı şirkete ait tesiste 1 adet rüzgâr türbini ve generatör grubu (T4), 0,69 kV/34,5 kV gerilim ve 2700 kVA gücündeki 1 adet ünite yükseltici trafosu (TR4), buna bağlı RMU ve OG şalt hücreleri, 34,5 kV/0,4 kV gerilim ve 160 kVA gücündeki 1 adet yardımcı servis trafosu (STR), 110 kVA kurulu gücündeki 1 adet imdat dizel generatör grubu ile santral yardımcı tesislerine yönelik kısmî geçici kabulün 06/11/2018 tarihinde yapıldığı, 2019 yılı YEK Destekleme Mekanizmasından yararlandırılması için yaptığı başvurunun Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesine dayanılarak 31/10/2018 tarihi itibarıyla işletmeye geçmediğinden bahisle reddedildiği anlaşılmaktadır.
Anayasa’nın 124. maddesi gereği, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve kanuna aykırı olmamak üzere yönetmelik çıkarılabileceğinden, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesi ile yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak elektrik enerjisi üretimi yapan yeni tesislerin işletmeye girdiği tarihten itibaren YEK Destekleme Mekanizmasından yararlandırılması öngörülmüş iken, Yönetmelik ile teşvik sistemi kanuna aykırı olarak değiştirilmiş ve kanun ile tanınan bir hak idarî bir işlem olan yönetmelikle daraltılmıştır.
Bu itibarla, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesi ile verilen hakkı, uygulama tarihi itibarıyla daraltan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesinde ve bu maddeye dayanılarak tesis edilen dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu Yönetmeliğin 8. maddesinde yer alan ibarenin ve bu maddeye dayanılarak tesis edilen dava konusu Kurul kararının iptaline karar verilmesi gerektiği oyu ile kararın davanın reddine ilişkin kısmına ve gerekçe yönünden de iptaline ilişkin kısmına katılmıyorum.