Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2019/1497 E. , 2019/1917 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2019/1497
Karar No : 2019/1917
KARARIN DÜZELTİLMESİNİ İSTEYEN (DAVACI) :
KARŞI TARAF (DAVALI) :
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı davanın reddine ilişkin kararının onanmasına dair Danıştay 13. Dairesi’nin 13/12/2018 tarih ve E:2012/546, K:2018/3975 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesi uyarınca 26/04/2011 tarihinde pazarlık usulüyle yapılan ihale üzerinde kalan davacıdan ön izin bedeli olarak ihale bedelinin tamamının alınmasına ve eksik yatırılan 16.080,00-TL’nin tahsil edilmesine ilişkin …. Mal Müdürlüğü’nün 01/06/2011 tarihli işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacının irtifak hakkı tesisine ilişkin ihaleden önce ihaleye konu taşınmazlardan bir bölümünü işgal ettiği, davacının taşınmazlardan tahliyesinin sağlanması için davalı idare tarafından 09/03/2010, 22/03/2010, 04/04/2011 ve 13/04/2011 tarihli yazıların gönderildiği, davacının ihale sürecinde ve ön izin sözleşmesinin hazırlanması sırasında taşınmazlardan yararlanmaya devam ettiği, ön izin sözleşmesine, taşınmaz üzerinde buğday, arpa gibi tarım ürünlerinin ekili olduğu ve bunlarla ilgili olarak ecrimisil alınacağına ilişkin ibarelerin konulduğu, ihaleye konu taşınmazların ihale ve sözleşme sürecinde davacı tarafından fiilen kullanılmasından dolayı ön izin bedeli olarak ihale bedelinin tamamının alınmasında ve eksik yatırılan kısmın tamamlattırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Dairemizce, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.
KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Taraflar arasında imzalanan sözleşmede ön izin bedelinin açıkça düzenlendiği, sözleşme tarihine kadar olan kullanımlara ilişkin ecrimisil alınacağının belirtildiği, dava konusu işlemi haklı gösterecek bir sözleşme hükmü bulunmadığı, söz konusu alanda ecrimisil ödeyerek ekim yapıldığı, davalı idarenin bu durumu bildiği, sözleşmede açıkça kararlaştırılamayan edimin ifası niteliğindeki işlemin hakkaniyete uygun olmadığı ileri sürülerek Dairemiz kararının düzeltilmesi istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ….’NIN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile Dairemiz kararının kaldırılarak, İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, 2577 sayılı Kanun’un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi gereğince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, davacının karar düzeltme istemi kabul edilerek, Dairemizin 13/12/2018 tarih ve E:2012/546, K:2018/3975 sayılı onama kararı kaldırıldı ve temyiz istemi yeniden incelenerek işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Davacının irtifak hakkı tesisine ilişkin ihaleden önce ihaleye konu taşınmazlardan bir bölümünü işgal ettiği, davacının taşınmazlardan tahliyesinin sağlanması için davalı idare tarafından 09/03/2010, 22/03/2010, 04/04/2011 ve 13/04/2011 tarihli yazıların gönderildiği, davacının ihale sürecinde ve Ön İzin Sözleşmesinin hazırlanması sırasında taşınmazlardan yararlanmaya devam ettiği, Ön İzin Sözleşmesi’nde, taşınmaz üzerinde buğday, arpa gibi tarım ürünlerinin ekili olduğu ve bunlarla ilgili olarak ecrimisil alınacağına ilişkin ibarelerin yer aldığı, ihaleye konu taşınmazların ihale ve sözleşme sürecinde davacı tarafından fiilen kullanılmasından dolayı ön izin bedeli olarak ihale bedelinin yüzde yirmisinin alınmasından sonra fiili kullanım halinde ihale bedelinin tamamının alınmasına ilişkin mevzuat gereği ihale bedelinin tamamının alınması ve eksik yatırılan …-TL’nin tahsil edilmesine ilişkin … Mal Müdürlüğü’nün 01/06/2011 tarihli işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
19/06/2007 tarih ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazların satışı, trampası, arsa veya kat karşılığı inşaat yaptırılması, kiraya verilmesi, ön izin verilmesi ve üzerlerinde irtifak hakkı kurulması, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, ön izin ve kullanma izni verilmesi ile ecrimisil ve tahliye işlemlerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu; 4. maddesindeki tanımlamalarda “İdarenin” merkezde Maliye Bakanlığını (Millî Emlak Genel Müdürlüğü), illerde defterdarlığı (millî emlak dairesi başkanlığı veya millî emlak müdürlüğü) ve ilçelerde millî emlak müdürlüğünü yoksa malmüdürlüğünü, “Ön iznin” irtifak hakkı kurulmadan veya kullanma izni verilmeden önce, tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması veya imar planının yaptırılması, değiştirilmesi ya da uygulama projelerinin hazırlanması ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilebilmesi için idarece verilen izni ifade ettiği belirtilmiş; 12. maddesinin 3. fıkrasında ise, ön izin bedelinin, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale bedelinin yüzde yirmisi olduğu, fiili kullanım olması halinde ön izin bedelinin, irtifak hakkı veya kullanma izni ihale bedeli olduğu kurala bağlanmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Dosya incelendiğinde, Hazinenin hüküm ve tasarrufunda olan uyuşmazlık konusu alan için damızlık süt sığırcılığına dayalı büyükbaş hayvan yetiştiriciliği ve tarım yapılmak üzere irtifak hakkı tesisine ilişkin olarak 26/04/2011 tarihinde pazarlık usulü ile ihale yapıldığı, ihalenin davacı üzerinde kaldığı ve 13/05/2011 tarihinde davacıyla bir yıl süreli Ön İzin Sözleşmesi imzalandığı, Ön İzin Sözleşmesi’nin 4. maddesinde, ön izin bedelinin ihale bedelinin yüzde yirmisi olduğu, taşınmaz üzerinde arpa, buğday, yonca, patates ve mısır ekili olduğu, 11. maddesinde, bu sözleşmede hüküm bulunmayan hâllerde Devlet İhale Kanunu ile Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik hükümleri ile diğer mevzuat hükümlerinin uygulanacağı, 12. maddesinde, sözleşmenin yapıldığı tarihe kadar kullanılan taşınmazlarla ilgili ecrimisil alınacağı, sözleşmenin yapıldığı tarihten ürünlerin kaldırılacağı tarihe kadar ayrıca ecrimisil alınacağının yazıldığı, davacı tarafından okunup imzalandığı açıklaması olan İrtifak Hakkı Şartnamesi’nin 8/A maddesinde de, fiili kullanım hâlinde ön izin bedelinin ihale bedelinin tamamı olarak alınacağının yazıldığı görülmektedir.
Öte yandan, davacının irtifak hakkı tesisine ilişkin ihaleden önce ihaleye konu söz konusu taşınmazlardan bir bölümünü işgal ettiği, ecrimisil ödediği, buna ilişkin dosyada belgeleri olduğu, davacının taşınmazlardan tahliyesinin sağlanması için davalı idare tarafından kendisine 09/03/2010, 22/03/2010, 04/04/2011 ve 13/04/2011 tarihli yazıların gönderildiği, buna karşın, davacının yine ihale sürecinde ve ön izin sözleşmesinin hazırlanması sırasında taşınmazlardan yararlanmaya devam ettiği, çünkü ekilen ürünlerin hasat zamanı gelmediği için araziden kaldırılamadığı, bu nedenle, Ön İzin Sözleşmesi’ne, taşınmaz üzerinde buğday, arpa gibi tarım ürünlerinin ekili olduğu ve bunlarla ilgili olarak ecrimisil alınacağına ilişkin ibareler konulduğu dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, ön izin bedeli olarak ihale bedelinin ilk etapta yüzde yirmisi tutarında bedelin talep edilip, davacı tarafından söz konusu bedelin yatırılmasından yaklaşık 18 gün sonra 01/06/2011 tarihli işlem ile fiili kullanım nedeniyle ön izin bedeli olarak ihale bedelinin tamamının istenmesine ilişkin olarak, idare tarafından, “davacının sözleşme tarihinden önce haksız işgalci olduğu, ektiği ürünlerin hasat zamanından önce taşınmaz üzerinden kaldırılmasının milli ekonomiye de zarar vereceği düşünülerek mahsül kaldırılıncaya kadar ecrimisil alınacağının sözleşmeye eklendiği, fakat bu durumun Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelikte düzenlenen ecrimisil müessesesine uymadığının görüldüğü, davacının taşınmaz üzerinde sözleşmeden önce başladığı tarımsal faaliyetin “fiili kullanım olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği” ihale bedelinin tamamının mı istenmesi gerektiği konusunda yapılacak işlemler hakkında tereddüte düşüldüğü, bunun üzerine Milli Emlak Müdürlüğü’ne 16/05/2011 tarih ve 930 sayılı yazı ile, görüş sorulduğu, Milli Emlak Müdürlüğü tarafından 27/05/2011 tarih ve 4250 sayılı yazı ile, olayda fiili kullanım söz konusu olduğu için ön izin bedelinin ihale bedelinin tamamı olarak tahsil edilmesi eksik yatırılan kısmın tamamlatılmasına karar verilmesi gerektiğinin” belirtilmesi sonucu dava konusu işlemin tesis edildiği görülmektedir.
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için mevzuatta düzenlenen fiili kullanımdan ne anlaşılması gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Davacı tarafından, ön izin sözleşmesinden ve yapılan ihaleden önce söz konusu taşınmaz üzerinde tarımsal faaliyette bulunulduğu, buna ilişkin ecrimisil bedellerini ödediği, bu durumun Ön İzin Sözleşmesi imzalanmasından önce de davalı idarenin bilgisi dâhilinde olduğu, işin doğası gereği yetişen ürünlerin hasat zamanına kadar kaldırılamayacağı için Ön İzin Sözleşmesi’nin 12. maddesinde bu durumun yazılarak açıklandığı, hasat zamanına kadar zaruret nedeniyle ürünler taşınmaz üzerinden kaldırılamayacağından, davacının durumuna fiili kullanım nitelendirilmesi yapılamayacağı, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelikte, ön iznin ” İrtifak hakkı kurulmadan veya kullanma izni verilmeden önce; tescil, ifraz, tevhit, terk ve benzeri işlemlerin yapılması, … uygulama projelerinin hazırlanması ve onaylatılması gibi işlemlerin yerine getirilmesi için verilecek izin” olarak tanımlandığı, dolayısıyla mevzuattaki fiili kullanımın Ön İzin Sözleşmesi kapsamındaki faaliyete ilişkin olduğu, davacının fiili kullanımının özel durumdan kaynaklanan zaruretten, başka bir anlatımla, ekilen ürünlerin hasat zamanından önce taşınmaz üzerinden kaldırılamamasından kaynaklandığı, Ön İzin Sözleşmesi’nin imzalanmasından sonra sözleşmeye konu faaliyete ilişkin bir kullanım olmadığı, idarece Ön İzin Sözleşmesi’nin 4. ve 12. maddelerinde, davacının ürünü kaldıramayacağı için bu durum öngörülerek sözleşmede düzenleme yapıldığı ve davacıdan ön izin bedeli olarak ihale bedelinin yüzde yirmisinin talep edildiği, bu nedenle davacının durumunun fiili kullanım kapsamında olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davalı idarece davacının durumun fiili kullanım kapsamında değerlendirilerek eksik yatırılan bedelin tahsiline ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki temyize konu Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine, 30/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.