Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2019/1421 E. , 2019/2446 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2019/1421
Karar No:2019/2446
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1. Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2. … Hizmetleri ve Ticaret A.Ş.
İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı Belediye tarafından, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nca (… Hizmetleri ve Ticaret Anonim Şirketi aracılığıyla) 29/11/2018 tarihinde açık artırmayla satışı gerçekleştirilen Muğla ili, … ilçesi, … ada … ve … parsel ile … ada … parsel ve … ada … parsel sayılı taşınmazların ihale ve satış işlemlerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi’nce; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün 21/09/2018 tarih ve … sayılı yazısı ile Muğla Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden, Muğla ili, … ilçesi, … ada … ve … parsel, … ada … parsel, … ada … parsel sayılı taşınmazların Millet Bahçeleri kapsamında 1164 sayılı Kanun’un Ek-4 üncü maddesine göre Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’na (TOKİ) bedelsiz devrinin istenilmesi üzerine 16/10/2018 tarihinde söz konusu taşınmazların TOKİ adına bedelsiz tescillerinin sağlandığı, taşınmazların Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Satış, Devir, İntikal, Kiraya Verme, Trampa, Sınırlı Ayni Hak Tesisi ve Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İhale Yönetmeliğinin 25. maddesine istinaden aynı yönetmeliğin 4. maddesinin (ş) bendinde yer alan “Açık Artırmalı Satış Yöntemi” usulü ile … Hizmetleri ve Tic. A.Ş. tarafından … ada … parsel, … ada … parsel sayılı taşınmazların 29/11/2018 tarihli arsa müzayedesinde satıldığı, diğer taşınmazlar için teklif alınmadığı, taşınmazların satış işi ihalesinin özel hukuk tüzel kişisi ve anonim şirket niteliğinde olan … Hizmetleri ve Tic. A.Ş. tarafından yapıldığı, bu şirketin özel hukuk hükümlerine tâbi bir şirket olduğu, özel hukuk hükümlerine tâbi bir şirketin yine özel hukuk hükümlerine istinaden yaptığı taşınmaz satış işi ihalesinin iptali istemiyle açılan davanın görüm ve çözümünde adlî yargının görevli olduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, taşınmazların satış işi ihalesinin vekil sıfatıyla … Hizmetleri ve Tic. A.Ş. tarafından TOKİ adına yapıldığı, davanın görüm ve çözümünde idarî yargının görevli olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, idarî dava türleri; “a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.” olarak tanımlanmıştır.
2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun 2. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, İdare tarafından satışı yapılacak konut, işyeri, arsa ve arazilerin satış ve kira gelirleri Toplu Konut İdaresinin gelirleri arasında sayılmış; aynı maddenin üçüncü fıkrasında, Toplu Konut İdaresi kaynaklarının kullanımına ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanınca (Bakanlar Kurulu’nca) yürürlüğe konulacak yönetmelikle tespit edileceği kurala bağlanmış; 6. maddesinde, “Bu Kanun hükümlerine göre yapılacak işlemlerde, 70 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 38 ve 50. maddeleri, 1050 sayılı Muhasabei Umumiye Kanunu, 832 sayılı Sayıştay Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz.” kuralı yer almış; Ek 1. maddesinin (h) bendinde, gerektiğinde her çeşit araştırma, proje ve taahhüt işlemlerinin sözleşmeyle yaptırılmasını temin etmenin Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın görevleri arasında olduğu belirtilmiştir.
2985 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkartılan 03/05/2006 tarih ve 26157 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Satış, Devir, İntikal, Kiraya Verme, Trampa, Sınırlı Ayni Hak Tesisi ve Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İhale Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, “İhale: Bu Yönetmelikte yazılı usul ve şartlarla, işin istekliler arasında seçilecek birisi üzerinde bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemler”; “Teklif: Gelir Paylaşma esasına dayalı teklif alınması hâlinde, İdare ve müteahhidin gelir ve paylaşma miktar ve oranları; diğer hâllerde bedel”; “Uygun Bedel: Tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseği, bedel tahmin edilmeyen durumlarda teklif edilen bedellerin en yükseği” şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin 5. maddesinde, Yönetmeliğin uygulanmasında, açıklık, rekabet, eşit muamele, kamuoyu denetimi, etkinlik ve verimliliğin esas olduğu; 15. maddesinde, bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanınması ile ihale konusu işlerin ilan yoluyla duyurulmasının esas olduğu; ihalelerin, ihale tarihinden 15 gün önce Basın İlan Kurumu aracılığıyla baskı tirajı yüksek ulusal gazetelerin Türkiye geneli baskısında en az iki kez ve Resmî Gazete’de bir kez ilan edilerek duyurulacağı, bu ilanların, bilgi işlem ağı veya elektronik haberleşme yoluyla ve diğer yayın araçları ile de ayrıca yayımlatılabileceği; 19. maddesinde, uygun bedelin, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseği olduğu, arsa satışı karşılığı gelir paylaşımı ihalelerinde uygun bedelin, İdare payı olarak teklif edilen gelirlerin en yükseği olduğu kurala bağlanmıştır.
Aktarılan mevzuata göre Toplu Konut İdaresi’nin Devlet İhale Kanunu’na tâbi olmadığı, ihalelerini Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Satış, Devir, İntikal, Kiraya Verme, Trampa, Sınırlı Ayni Hak Tesisi ve Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İhale Yönetmeliği uyarınca gerçekleştirdiği ve söz konusu ihalelerde açıklık, rekabet, eşit muamele, kamuoyu denetimi, etkinlik ve verimliliğin sağlanmasının esas olduğu açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’na ait arsaların, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Satış, Devir, İntikal, Kiraya Verme, Trampa, Sınırlı Ayni Hak Tesisi ve Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İhale Yönetmeliği kapsamında, idare adına … Hizmetleri ve Tic. A.Ş. tarafından 29/11/2018 tarihinde satış şartnamesi esasları ile açık artırma yöntemiyle satışa sunulduğu, davacı tarafından açık artırma ihalesinin iptalinin istenildiği anlaşılmaktadır.
İdarenin kamu gücüne dayanan, re’sen ve tek yanlı olarak tesis ettiği ihale işlerinin yargısal denetimi, idare hukuku kuralları çerçevesinde idari yargı yerlerinin görevinde olup, ancak ihale safhası tamamlanıp taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra tarafların iradeleri ile ortaya çıkan sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü adlî yargının görevine girmektedir.
Olayda, satış işlemlerini Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş, özel hukuk tüzel kişisi konumunda olan ticaret şirketi gerçekleştirmiş ise de, işlemin tesis makamı olarak Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nı kabul etmek gerekmektedir. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı bünyesindeki arsaların satışı, … Hizmetleri ve Tic. A.Ş. tarafından, idare adına ve aracı konumda gerçekleştirilmiştir.
Bu itibarla, uyuşmazlığın özel hukuk sözleşmesinden doğan bir ihtilaf olarak nitelendirilmek suretiyle adli yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddi yolunda verilen temyize konu mahkeme kararında usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 09/07/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.