Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2018/840 E. , 2023/2326 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/840
Karar No:2023/2326
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Petrol Ürünleri Tarım Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. …
Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya ait akaryakıt istasyonunda 11/04/2014 tarihinde yapılan denetimde, Kurum tarafından belirlenen tavan fiyatın üzerinde fiyatla akaryakıt satışı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle davacıya 72.751,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (Kurul) … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirkete ait akaryakıt istasyonunda 11/04/2014 tarihinde gerçekleştirilen denetimde, … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararıyla, Nevşehir ilinde geçerli tavan fiyat motorin türleri için 4,31-TL olarak belirlenmiş iken, motorinin 4,35-TL üzerinden satışının yapıldığının tespit edildiği, bu durumda, davacı şirketin, davalı idare tarafından belirlenen tavan fiyat üzerinde akaryakıt satışı yaptığının sübuta erdiği anlaşıldığından, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 19. maddesinin 7. fıkrası uyarınca idarî para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; davalı idare tarafından idarî para cezasının hangi nedenle üst sınırdan verildiğinin somut bilgi ve belgelerle ortaya konulamadığı, ayrıca bu konuda herhangi bir açıklamada getirilmediği anlaşıldığından, herhangi bir kriter gözetmeksizin salt takdir yetkisinden hareketle Kanun’da öngörülen üst sınırdan idarî para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu, Kabahatler Kanunu’nda belirtilen kıstasların sübjektif olacağı, bu durumda ise aynı durumda olan herkese adil ve eşit muamele yapılmasını sağlamanın güç olacağı, piyasalarda dengeli ve düzenli bir uygulamanın tesis edilmesi, petrol piyasasında cezanın caydırıcılığının sağlanması açısından, herkese karşı adil ve eşit olmak için Kurul tarafından takdir yetkisinin üst sınırdan kullanıldığı, uygulamada hukuka aykırılık bulunmadığı, ceza uygulanan fiilin davacının kusuru dolayısı ile meydana geldiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Kurul kararının alındığı tarih itibarıyla tavan fiyat uygulamasına son verildiği, tavan fiyat ile satış fiyatı arasındaki farkın sadece 2 kuruş olduğu, verilen cezanın hakkaniyete aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacıya ait akaryakıt istasyonunda 11/04/2014 tarihinde yapılan denetimde, Kurum tarafından belirlenen motorinin tavan litre satış fiyatı 4,31-TL olmasına rağmen, istasyonda yer alan fiyat ilan panosu ve pompalar üzerinde motorinin litre satış fiyatının 4,35-TL olarak gösterildiği, böylece Kurum tarafından belirlenen tavan fiyatın üzerinde fiyatla akaryakıt satışı yapıldığının tespit edildiği, bu durumun 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 4. maddesinin 1. ve 2. fıkralarına aykırılık teşkil ettiğinden bahisle 5015 sayılı Kanun’un 19. maddesinin 7. fıkrası uyarınca Kurul’un … tarih ve … sayılı kararıyla 72.751,00-TL idarî para cezası verilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun “Fiyat Oluşumu” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında, petrol alım satımında fiyatların en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşacağı, yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden “Piyasa Fiyatı”nın, fiyat olarak kabul edileceği; 14. fıkrasında, petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması hâlinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum’un yetkili olduğu; 19. maddesinin 7. fıkrasında ise, maddede belirtilenlerin dışında kalan ancak bu Kanun’un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara bin beş yüz Türk Lirasından yetmiş bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 2. maddesinde, “Kabahat” deyiminin, Kanun’un, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlamına geldiği belirtilmiş; 3. maddesinde, bu Kanun’un, idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer Kanunlarda aksine hüküm bulunmaması hâlinde, diğer genel hükümlerinin, idarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanacağı düzenlenmiş; anılan Kanun’un genel hükümleri arasında yer alan “İdari Para Cezaları” başlıklı 17. maddesinin ikinci fıkrasında, idari para cezasının, kanunda alt ve üst sınırı gösterilmek suretiyle de belirlenebileceği, bu durumda, idari para cezasının miktarı belirlenirken işlenen kabahatin haksızlık içeriği ile failin kusuru ve ekonomik durumunun birlikte göz önünde bulundurulacağı kurala bağlanmıştır.
5015 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan, 14/10/2008 tarih ve 27024 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasası Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği’nin “Piyasaya Müdahale” başlıklı 15. maddesinde de, Kanunda öngörülen tavan fiyat uygulamasına ilişkin paralel düzenlemelere yer verilmiştir.
Öte yandan, 21/03/2014 tarih ve 28948 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 20/03/2014 tarih ve 4927 sayılı kararıyla, petrol piyasasında iki ay süreyle uygulanacak akaryakıt tavan fiyatlarının belirlendiği görülmüştür.
5015 sayılı Kanun’un “Genel Gerekçe”sinde, yapılan düzenlemeler ile, piyasalarda rekabet ortamının sağlanmasına ve kaliteli ürün sunumuna yönelik tedbirlerin geliştirilmesine çalışılarak haksız rekabetin önlenmesi için tedbirler alındığı, rekabet kurallarına uygun, güvenli ve istikrarlı bir yapının kurulmasının hedeflendiği; 10. madde gerekçesinde ise, fiyatların serbest piyasada oluşumu ile, ülkemizdeki petrol ürünlerinin fiyatlarının her aşamada dış pazarlardaki fiyat dengeleri paralelinde oluşumunu temin amacıyla bu düzenlemenin getirildiği, ancak Kurumun haklı gerekçelere dayanması hâlinde fiyatlara müdahale edebileceğinin de öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümleri ile 5015 sayılı Kanun’un gerekçesi dikkate alındığında, petrol fiyatlarının serbest piyasa koşullarına göre oluşmasının temel ilke olarak kabul edildiği, ancak piyasa faaliyetlerinin veya rekabetin engellenmesi, bozulması, kısıtlanması veya bu etkiyi doğurabilecek anlaşma ve eylemlerin tespiti hâlinde Kurumun piyasaya müdahale ederek taban ve/veya tavan fiyat tespiti konusunda yetkili olduğu, bu bağlamda piyasaya yapılan müdahale ile alınan kararların ve yapılan uygulamaların engellenmeye çalışılarak etkisiz hâle getirilmek istendiğinin tespiti hâlinde, bu eylemi gerçekleştiren veya teşebbüste bulunanlara Kanunda öngörülen idarî para cezası yaptırımının uygulanacağı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacının, Kurul tarafından belirlenen tavan fiyatın üzerinde satış yaparak mevzuata aykırı şekilde faaliyette bulunduğu sabit olmakla birlikte, Kurul tarafından tavan fiyat belirlemesinin 20/03/2014 tarihinde yapıldığı, idarî para cezasına dayanak denetimin ise 11/04/2014 tarihinde yapıldığı, davacı tarafından işlenen eylemin sınırlı bir süre devam ettiği ve Kurul tarafından belirlenen tavan fiyat ile davacıya ait istasyonda satılan motorinin litre satış fiyatı arasında sadece 0,04-TL fark bulunduğu, bu hâliyle davacı tarafından işlenen kabahatin ağırlığı göz önünde bulundurulduğunda, Kanun’da öngörülen üst sınırdan uygulanan idarî para cezasında ölçülülük ilkesine uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz posta giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. Davalı idare harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam …-TL harcın istemi hâlinde davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 15/05/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.