Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2018/3504 E.  ,  2019/4354 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2018/3504
Karar No : 2019/4354

DAVACILAR: 1. … İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
2. … Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN KONUSU : Özelleştirme kapsam ve programına alınan Hazine adına kayıtlı, … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … no.lu parseldeki taşınmazın “satış” yöntemi ile özelleştirilmesini teminen gerçekleştirilen ihalede, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 27/12/2016 tarih ve 2016/89 sayılı kararında en yüksek teklif sahibi olan davacı şirketlerin oluşturduğu ortak girişim grubunun irat kaydedilen geçici teminatının iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 31/05/2017 tarih ve 3707 sayılı işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI: Son teklif verme tarihinden sekiz ay geçtikten sonra sözleşmeye davet edildikleri, 28/12/2016 tarihli dilekçeyle ekonomik dalgalanmalar, kur farkı ve darbe teşebbüsü süreci nedeniyle ihaleden çekildiklerini belirtilerek teminatın iadesinin davalı idareden istenildiği, davalı idarenin 12/01/2017 tarih ve 0212 sayılı yazısı ile teminatın iadesi talebinin reddine karar verildiği, bir yıl süresince sözleşmeye davet edilmedikleri, darbe girişimi nedeniyle şirketlerin malî durumlarında meydana gelen sorunların yok sayıldığı, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’da, ihaleye teklif verilmesinden sonra davalı idareyi süre yönünden sınırlayan bir hüküm bulunmadığı, ancak sözleşme hukukunu düzenleyen 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 1. maddesinde icap ve kabul hususunun düzenlenerek icap-teklif süresinin makul bir süre olması gerektiğinin belirtildiği, 4046 sayılı Kanun’da süre hususunda bir düzenleme olmadığı gibi, mücbir sebep hususunda da bir düzenleme bulunmadığı, darbe teşebbüsünün, ekonomik durumun ve taşınmazın halihazırdaki değerinin mücbir sebep olup olmadığının tartışılması gerektiği, ihalenin yeterli süre içinde tamamlanmamasının idare açısından sorumluluk doğurduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : Öncelikle, usûle ilişkin olarak, davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 20/A maddesinde belirtilen otuz günlük dava açma süresi içinde açılmadığı, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.
Esasa ilişkin olarak, davacı şirketlerce oluşturulan ortak girişim grubuna verilen süre içinde yükümlülüklerini yerine getirmediklerinden teminatın irat kaydedildiği, en yüksek ikinci teklif sahibi ile sözleşmenin imzalandığı, ihaleye ilişkin tüm işlemlerin Özelleştirme Yüksek Kurulu kararına, Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği’ne ve İhale Şartnamesi’ne uygun olarak gerçekleştirildiği, ihale komisyonu kararının Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 27/12/2016 tarihi ve 2016/89 sayılı kararıyla onaylanmasına karar verilmesi üzerine, 19/01/2017 tarihinde davacı şirketlerce oluşturulan ortak girişim grubunun sözleşmeye davet edildiği, işlemler sırasında zaman kaybedilmediği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’NIN DÜŞÜNCESİ : Özelleştirme kapsam ve programına alınan Hazine adına kayıtlı, … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın satış yöntemi ile pazarlık usulü uygulanarak satılmasına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 27/12/2006 gün ve 2016/89 sayılı kararı ile ihalede en yüksek teklifi veren ve sözleşme imzalanması için davet edilen davacı ortak girişim grubu tarafından, irat kaydedilen geçici teminatının iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddi yolundaki Özelleştirme İdaresi Başkanlığı işleminin iptali ve teminatın iadesine karar verilmesi istenilmektedir.
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 37. maddesinin (b) bendinde, bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak uygulamalar ile ihale usullerine ilişkin esasların idarece çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiş ve bu maddeye dayanılarak yayınlanan Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliğinin 19. maddesinde, ihale sonuçlarının onaylanmasından sonra idare tarafından süre belirtilmek suretiyle sözleşme imzalanması konusunda ihale üzerinde kalan teklif sahibine yazılı bildirimde bulunulacağı, idarece verilen süre içinde ihale üzerinde kalan tarafından istenilen teminatın verilmemesi, diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ve sözleşme imzalanmaması halinde alınan teminatların idare lehine irat kaydedileceği ve kararda yer alması halinde diğer teklif sahiplerine sırası ile aynı usulün uygulanacağı kuralı yer almıştır.
Davaya konu taşınmazın özelleştirilmesine ilişkin İhale Şartnamesinin “Geçici Teminatın İrat Kaydedilmesi ve Diğer Teklif Sahiplerine Çağrı Yapılması” başlıklı 12/d maddesinde de, komisyon tarafından ihale sonucu verilen kararın onayına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının Resmî Gazete’de yayınlanmasını müteakip ÖYK kararında satışın kendisine yapılmasına karar verilen teklif sahibinin idare tarafından bildirilecek süre içinde satış bedeli veya peşinat ve teminatlarla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmemesi, Şartnamede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemesi, sözleşme imzalamaktan imtina etmesi hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda geçici teminatın İdare lehine irat kaydedileceği, bu durumda ÖYK kararında yer alması halinde diğer teklif sahipleri’ne sırasıyla çağrıda bulunularak aynı usul ve şartların uygulanacağı belirtilmiştir.
Dosyada mevcut belge ve bilgilerden, Özelleştirme kapsam ve programına alınan Hazine adına kayıtlı, … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın satış yöntemiyle özelleştirilmesi amacıyla yapılan ihale sonrasında 27/12/2006 gün ve 2016/89 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının alındığı ve en yüksek teklifi veren davacı ortak girişim grubuna ihale şartnamesi çerçevesinde satılmasına, sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi halinde veya diğer yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde teminatının İdare lehine irat kaydedilmesine karar verildiği, alıcının 19/01/2017 tarih ve 360 sayılı yazı ile 08/03/2017 tarihinde satış sözleşmesinin imzalanmasını teminen hazır bulunmasının istendiği, davacı tarafından 06/02/2017 tarih ve 897 sayılı dilekçe ile sözleşmenin imzalanabilmesi için ek süre talep edilmesi üzerine 17/04/2017 tarihine kadar ek süre verildiği, verilen bu süre içinde de yükümlülüklerini yerine getirmediğinden 18/04/2017 tarih ve 313 sayılı Olur ile geçici teminatının irat kaydedildiği, ayrıca davacı ortak girişim grubu ile satış sözleşmesi imzalanmaması nedeniyle ihalede 2. sırada en yüksek teklifi veren … Gayrimenkul Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine sözleşme imzalaması amacıyla yapılan çağrı üzerine 02/06/2017 tarihinde satış sözleşmesinin imzalandığı anlaşılmaktadır.
Olayda, özelleştirme kapsam ve programına alınan taşınmazın satış yöntemi ile özelleştirilmesi amacıyla yapılan ihale sonucunda 27/12/2006 gün ve 2016/89 sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararının alındığı ve bu kararda satış sözleşmesinin imzalanması için davet edilecek teklif sahiplerinin, en yüksek teklifi veren itibariyle sıralandığı, dava konusu ihaleye teklif vermek suretiyle katılan davacı ortak girişim grubunun 1. sırada en yüksek teklifi veren olarak belirlendiği, sözleşmenin imzalanması amacıyla davacıya çağrı yazısı gönderilerek en son 17/04/2017 tarihine kadar ek süre verildiği ve verilen bu ek süre içinde de satış sözleşmesini imzalamadığı görülmüştür.
Bu nedenle, 1. sırada en yüksek teklifi veren davacının verilen süre ve ek süre içinde satış sözleşmesini imzalamadığı için geçici teminatının Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararı gereğince irat kaydedilebileceği, dava konusu işlemin 4046 sayılı Yasa ve Yönetmelik ile İhale Şartnamesi hükümlerine aykırılık taşımadığı ve davacı yanın iddialarının da işlemi sakatlar nitelikte olmadığı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Davalı idarenin usûle ilişkin itirazı geçerli görülmemiştir.

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Özelleştirme kapsam ve programına alınan Hazine adına kayıtlı, … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … no.lu parseldeki taşınmazın “satış” yöntemi ile özelleştirilmesini teminen yapılan ihale sonucunda alınan ihale komisyonu kararının onaylanmasına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 27/12/2016 tarih ve 2016/89 sayılı kararın 2 no.lu bendinde, “… 18.000.000 (Onsekizmilyon) Türk Lirası bedelle en yüksek teklifi veren … İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi – … Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Ortak Girişim Grubu’na İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, … İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi – … Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Ortak Girişim Grubu’nun sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi hâlinde teminatın İdare lehine irat kaydedilmesine…” dair verilen nihai kararın onaylanmasına karar verilmiştir.
Davalı idarenin 19/01/2017 tarih ve 0360 sayılı yazısı ile davacı şirkete 08/03/2017 tarihi mesai bitimine kadar sözleşmenin imzalanması gerektiği bildirilmiştir.
Davacı şirketlerin, 06/02/2017 tarih ve 897 sayılı yazısı ile piyasa şartlarından dolayı sözleşmenin imzalanabilmesi için davalı idareden ek süre talep edilmesi üzerine davalı idarenin 08/02/2017 tarih ve 0788 sayılı yazısıyla davacı şirketlere 17/04/2017 tarihine kadar ek süre verilmiştir.
Davalı idarenin 18/04/2017 tarih ve 313 sayılı Olur’u ile davacı şirketlere verilen süre içinde yükümlülükler yerine getirilmeyerek sözleşme imzalanmadığından davacı şirketlerin geçici teminatı irat kaydedilmiştir.
Davacı şirketler tarafından, 19/04/2017 tarih ve 2986 sayı ile idare kaydına alınan dilekçeyle, ihale sürecinin çok uzun sürmesi, yasal sürelere uyulmamış olması, olağanüstü durumlar nedeniyle ihaleden ve tekliflerinden vazgeçtikleri bildirilerek ihaleye ilişkin olarak yatıralan teminatın kendilerine iadesi davalı idareden istenilmiştir.
Davalı idarenin 21/04/2017 tarih ve 2761 sayılı ile 31/05/2017 tarih ve 3707 sayılı yazılarıyla, geçici teminatın Başkanlık Makamının 18/04/2017 tarih ve 313 sayılı Olur’u ile, idareleri lehine irat kaydedildiği belirtilerek geçici teminatın iadesine ilişkin başvurunun reddine karar verilmesi üzerine irat kaydedilen geçici teminatının iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 31/05/2017 tarih ve 3707 sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un “Amaç ve Kapsam” başlıklı 1. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin ihale tarihinde yürürlükte olan hâlinde, bu Kanun’un amacının, bu maddede sayılan kuruluşların ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmesine ilişkin esasları düzenlemek olduğu belirtilmiş; 2. maddesinde, özelleştirme uygulamalarındaki ilkeler sayıldıktan sonra, son fıkrasında, Kanun’da yer verilen amaç ve ilkeler doğrultusunda alınacak kararlarda öncelikler ile bunların tâbi olacağı özelleştirme uygulamalarına ilişkin esas ve usûllerin, kuruluşların nitelikleri ve ülke ekonomisinin gerektirdiği şartlar da dikkate alınarak Özelleştirme Yüksek Kurulu’nca belirleneceği; 3. maddesinde, kuruluşların, satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni hakların tesisi ve işin gereğine uygun sair hukukî tasarruflar ile devredilmelerine ilişkin özelleştirme yöntemlerinden hangisi ile özelleştirileceğini belirlemenin ve özelleştirme programına alınan kuruluşların “satış, kiralama, işletme hakkı devri, mülkiyetin gayri ayni haklarının tesisi ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflarla gerçek ve/veya özel hukuk tüzel kişilerine devredilmesi” yöntemleriyle yapılan ihaleler sonucunda ihale komisyonlarınca verilen nihai kararları onaylamanın Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun görevleri arasında olduğu belirtilmiştir.
4046 sayılı Kanun’un ”Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri” başlıklı 18. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinde, özelleştirme yöntemleri belirlenmiş, (C) bendinde, (A) bendinde yer alan özelleştirme yöntemlerinin uygulanmasına ilişkin ihale işlemlerinin bu Kanun’a göre oluşturulan ihale komisyonları tarafından yürütüleceği, 37. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde ise, özelleştirme uygulamaları ile ilgili olarak, bu Kanun hükümleri gereğince yapılacak uygulamalar ile ihale usullerine ilişkin esasların İdarece çıkarılacak yönetmeliklerle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) “Tanımlar” başlıklı 3. maddesinin (g) bendinde, ihale şartnamesinin, ihale konusu işin genel ve özel şartlarına ilişkin belge olduğu; “İhale Şartnamesi” başlıklı 10. maddesinin (h) bendinde, ihale şartnamesinin, ihale üzerinde kalan tarafından sözleşme imzalanmaması veya idarece belirlenecek miktarda kesin teminat verilmemesi veya diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici teminatın irat kaydedileceği hususunu da kapsayacağı; ”Sözleşmeye Davet” başlıklı 19. maddesinde ise, ihale sonuçlarının onaylanmasından sonra İdare tarafından süre belirtilmek suretiyle sözleşme imzalanması hususunda ihale üzerinde kalan teklif sahibine yazılı bildirimde bulunulacağı, idarece uygun görülmesi hâlinde bir defaya mahsus olmak üzere ek süre verilebileceği, idareden kaynaklanan sebeplerle, verilen süre içerisinde sözleşmenin imzalanamaması durumunda, birden fazla ek süre verilebileceği, idarece verilen süre içerisinde ihale üzerinde kalan tarafından istenilen teminatın verilmemesi, diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ve sözleşme imzalanmaması hâlinde alınan teminatların İdare lehine irat kaydedileceği ve kararda yer alması hâlinde diğer teklif sahiplerine sırası ile aynı usûlün uygulanacağı belirtilmiştir.
“… İli, … İlçesi, … Mahallesi, … Ada, … no.lu Parseldeki Taşınmazın Özelleştirilmesine İlişkin İhale Şartnamesi”nin 3. maddesinde, “Komisyon tarafından ihale sonucunda verilen nihai satış kararı İdare veya Kurul’un onayına sunulacak olup, sözleşmenin imzalanması İdare veya Kurul’un vereceği karara bağlı olacaktır. Teklif sahibi/Alıcı İdare veya Kurul kararının çıkmaması veya gecikerek çıktığı bahsi ile zarar, ziyan ve benzeri ad altında herhangi bir talepte bulunmayacağını kabul ve taahhüt eder. İhale, İdare veya Kurul tarafından onaylandıktan sonra kesinleştir ve ihale sonuçları Resmî Gazete’de yayımlanır.”; 9. maddesinde, “Teklifler süresiz ve şartsız olacaktır”; 12. maddesinin (c) fıkrasında, “…Komisyon’ca verilen ve Kurul veya İdare’nin onayına sunulan kararda yer alan teklif sahiplerinin geçici teminat/ları sözleşmenin imza tarihine kadar iade edilmez. “; (d) bendinde, “…ihale sonucunda verilen nihai kararın onayına ilişkin Kurul veya İdare kararının Resmî Gazete’de yayımlanmasını müteakip Kurul veya İdare kararında satışın kendisine yapılmasına karar verilen teklif sahibinin İdare tarafından verilecek süre içerisinde; (i) Satış bedeli veya perşinat ve teminatlarla ilgili yükümlülüklerini yerine getirmemesi, (ii) Şartname’de belirtilen diğer yükümlülüklerini yerine getirmemesi, (iii) Sözleşme imzalamaktan imtina etmesi hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda geçici teminatı İdare lehine irat kaydedilir.” kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Özelleştirme uygulamalarında, ihale şartnameleri, ihalenin genel ve özel şartlarını belirleyen belgeler olup, ihaleler bu şartname hükümlerine göre yürütülmekte ve sonuçlandırılmaktadır. Buna göre, şartnameyi hazırlayan ve kuralları belirleyen idare ile şartnameleri imzalayarak ihalelere katılanlar açısından şartname hükümlerinin bağlayıcı olduğu ve uyuşmazlıkların çözümünde esas alınacağı açıktır. Keza, 4046 sayılı Kanun, Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuata aykırı olmayan hususlara ilişkin olarak Şartname hükümlerinin esas alınması gerektiği kuşkusuzdur.
Aktarılan mevzuat ile şartname hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, dava konusu özelleştirme ihalesi sonucunda en uygun teklifi veren isteklilere sırasıyla sözleşme imzalanması talebiyle çağrı yapıldığı, ihaleye katılan tüm isteklilerin ihale şartnamesindeki tüm hususları bilerek ve isteyerek ihaleye katıldıkları, ihale şartnamesi alarak ihaleye katılan davacı şirketlerin oluşturduğu ortak girişim grubunun da ihale dokümanında yer alan şartları bilerek ve isteyerek teklif verdiği, anılan Yönetmelik ve Şartname uyarınca, sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici teminatın gelir kaydedileceği anlaşılmaktadır.
İhaleye teklif veren isteklilerin basiretli tacir gibi hareket etmesi gerektiği açık olup, sürecin uzadığından bahisle yükümlülüklerin yerine getirilmemesi düşünülmeyecektir.
Bu itibarla, dava konusu ihalenin mevzuata uygun olarak gerçekleştirildiği, ihalede en yüksek teklif sahibi davacı şirketlerce oluşturulan ortak girişim grubunun sözleşmeye davet edildiği, davacı şirketlere sözleşmenin imzalanmasını teminen 08/03/2017 tarihine kadar süre verildiği, davacı şirketler tarafından piyasa şartları gerekçe gösterilerek idareden ek süre talebinde bulunulması üzerine idare tarafından verilen sürenin 17/04/2017 tarihine kadar uzatıldığı, verilen ek süre içerisinde de sözleşmenin imzalanmaması üzerine davacı şirketlerin oluşturduğu ortak girişim grubunun teminatının irat kaydedilmesine karar verildiği ve anılan ihalenin hukuka uygun olarak gerçekleştirildiği anlaşıldığından, geçici teminatının irat kaydedilmesine ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın 31/05/2017 tarih ve 3707 sayılı işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 16/12/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.