Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2018/2427 E. , 2018/3066 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/2427
Karar No:2018/3066
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … İl Özel İdaresi tarafından 22/08/2017 tarihinde gerçekleştirilen “İdare Sahasına Akaryakıt Havuzu ve Tankları ile Altyapı Tesisatı Uygulama İşi” ihalesinin iptaline ilişkin 15/09/2017 tarihli işlem ile bu işleme karşı yapılan 21/09/2017 tarihli itirazın davalı idare tarafından reddedilmesine dair 02/10/2017 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce; Dairemizin 04/04/2018 tarih ve E:2018/685, K:2018/1271 sayılı bozma kararına uyularak, uyuşmazlık konusu ihalede, yaklaşık maliyetin ….-TL olarak belirlendiği, ihaleye üç istekli tarafından teklif zarfı verildiği, isteklilerden dava dışı … Enerji Taah. San. ve Tic A.Ş.’nin teminat mektubunun uygun olmaması nedeniyle teklifin değerlendirme dışı bırakıldığı, diğer isteklilerin tekliflerinin ….-TL ve ….-TL olduğu, tutarı en düşük teklifin davacı tarafından verildiği, 15/09/2017 tarihli İhale Komisyonu kararı ile ihalenin “idarenin yatırım önceliklerinin değişmesi, yeni bir istasyon yapımının öncelikli ve ekonomik olmaması” gerekçeleriyle iptal edildiği, bu karara karşı davacı tarafından yapılan itirazın 02/10/2017 tarihli davalı idare işlemiyle reddedildiği, kamu idareleri tarafından çıkılan ihalelerde bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesi hususunda idarelere takdir yetkisi tanınmışsa da, bu yetkinin sınrsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda kullanılmasının gerektiği, idarece takdir yetkisi kullanılırken hukuken geçerli seçenekler arasından uygun olanın tercih edilmesi veya işlemin yapılıp yapılmaması noktasında makul ve meşru sebepler dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği, kamu yararının ve hizmet gereklerinin somut olayda gerçekleşip gerçekleşmediğinin denetimi ise yargı yerlerince yapılabileceği, ihale işlemleri bakımından takdir yetkisinin denetiminde, 4734 sayılı Kanun’un 5. maddesindeki temel ihale ilkelerinin gözetilmesi gerektiği gibi idare hukukuna hakim olan hukukî güvenilirlik, idari istikrar gibi ilkelerin de dikkate alınması gerektiği, ihalede rekabet koşullarının sağlandığı, tenzilat oranının yeterli düzeyde olduğu buna rağmen son aşamada varsayım ve beklentiler ile soyut gerekçelere dayanılarak ihalenin iptal edildiği, iptal kararının ise 15/09/2017 tarihinde onaylandığı, aradaki bir buçuk aylık sürede “idarenin yatırım önceliklerinin değişmesi, il özel idaresinin büyükşehire devrinin beklenmesi” gibi gelişmeler yaşanmasının inandırıcılıktan uzak olduğu, yatırım önceliklerindeki değişiklerin neler olduğu ve hangi sebeplere dayandığının somut olarak açıklanmadığı, il özel idarelerinin büyükşehirlere devrinin ihale ilan tarihinden önce de gündemde olması nedeniyle karara gerekçe yapılmasının idarenin güvenilirliğiyle bağdaşmadığı, hukukî güvenilirlik ve idari istikrar ilkeleri ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5. maddesinde belirlenen temel ilkelere aykırı olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, akaryakıt havuzu ve tankları ile altyapı tesisatı uygulama yapım işi için 22/08/2017 tarihinde açık ihale usulü ile tekliflerin alındığı, ihale komisyonu çalışmalarına başlandığı fakat âtıl duruma düşebilecek bir yatırım yapılması yerine mevcut istasyona ek tedbirler alınarak ihtiyacın karşılanmasının daha ekonomik olacağının anlaşıldığı, idarenin yatırım önceliklerinin değişmesi ve akaryakıt istasyon yapım işinin yatırım programından çıkarılması nedenleriyle ihalenin iptaline karar verildiği, işlemin kamu yararı gereği tesis edildiği ve hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… İl Özel İdaresi tarafından “İdare Sahasına Akaryakıt Havuzu ve Tankları ile Altyapı Tesisatı Uygulama İşi” için ihaleye çıkıldığı, yaklaşık maliyet değerinin 908.456,56.-TL olarak belirlendiği, 22/08/2017 tarihinde açık ihale usulü ile tekliflerin alındığı, ihaleye üç istekli tarafından teklif verildiği, isteklilerden dava dışı … Enerji Taah. San. ve Tic A.Ş.’nin teminat mektubunun uygun olmaması nedeniyle teklifin değerlendirme dışı bırakıldığı, diğer isteklilerin tekliflerinin 800.000,00 TL ve 773.500,00 TL olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin davacı tarafından verildiği, 15/09/2017 tarihli İhale Komisyonu kararı ile ihalenin “idarenin yatırım önceliklerinin değişmesi, il özel idarelerinin büyükşehire devrinin gündemde olması, yeni bir istasyon yapımının öncelikli ve ekonomik olmaması” gerekçeleriyle iptal edildiği, bu karara karşı davacı tarafından yapılan itirazın 02/10/2017 tarihli davalı idare işlemiyle reddedilmesi üzerine dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5. maddesinde, idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları;
39. maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ihalenin iptal edilmesi hâlinde bu durumun bütün isteklilere derhal bildirileceği, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği, ancak, idarenin isteklilerin talepte bulunması hâlinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildireceği;
40. maddesinde, 37. ve 38. maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihalenin, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılacağı, ihale komisyonunun gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunacağı, kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanlarının, teklif edilen bedellerin, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığının, ihale yapılmamış ise nedenlerinin belirtileceği, ihale yetkilisinin, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylayacağı veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal edeceği kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4734 sayılı Kanun’un 40. maddesi ile ihale yetkilisine ihale komisyonu kararını onaylama ya da onaylamayarak iptal etme konusunda tanınan yetki, ihale işlemlerinin sadece mevzuata uygunluğunu denetlemeye yönelik değil, aynı zamanda ihale konusu işin özelliği, benzer işlere ilişkin diğer ihalelerin sonuçları, ihalede oluşan fiyatın piyasa şartlarına uygun olup olmadığı gibi hususları değerlendirmek suretiyle ihale yetkilisinin yerindelik denetimi yaparak idarenin menfaatini koruması amacını taşımaktadır.
Bu itibarla, hem hukuka uygunluk ve hem de yerindelik denetimi yapan ihale yetkilisi tarafından bu konuda alınan idari kararın yargısal denetimi de özellik göstermektedir. Başka bir anlatımla, 4734 sayılı Kanun’un 40. maddesi uyarınca ihale yetkilisinin ihaleyi onaylamaması durumunda bu yetkinin kamu yararına kullanıldığının ortaya konulması gerekmektedir. Dolayısıyla, ihalenin iptali işleminin idari davaya konu edilmesi hâlinde, gerek davalı idarenin mahkemeye yapacağı açıklamalar ve sunduğu belgeler ve gerekse mahkemece re’sen yapılacak araştırma sonucunda elde edilen bulgular, işlemde kamu yararına aykırılık bulunmadığını ortaya koyacak nitelikte ise, işlemde, sebep, konu ve amaç yönlerinden hukuka aykırılıktan söz edilemez.
Bu bağlamda, ihale komisyonu kararlarının ihale yetkilisince onaylanması aşamasında, idarece takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda kullanılması gerektiği açık olup, bu yetki kullanılırken hukuken geçerli seçenekler arasından tercihte bulunulması ve ihalenin yapılıp-yapılmaması noktasında makûl ve meşru sebepler dikkate alınarak karar verilmesi gerekmektedir. İhale işlemleri bakımından takdir yetkisinin denetiminde 4734 sayılı Kanun’un 5. maddesinde yer alan temel ihale ilkelerinin gözetilmesi ve hukukî güvenilirlik, idari istikrar gibi ilkelerin de dikkate alınması gerektiği kuşkusuzdur.
Dairemizin 25/09/2018 tarihli ara kararı ile davalı idareden, ihalenin iptaline gerekçe olarak gösterilen, yatırım önceliklerinde meydana gelen değişikliklerin ve ortaya çıkan ivedi yatırım önceliklerinin neler olduğu, mevcut olan akaryakıt istasyonunda ihtiyaçların karşılanmasına yönelik ne gibi tedbirlerin alındığı, ihale konusu iş ile ilgili olarak davacı firma ile herhangi bir sözleşme imzalanıp imzalanmadığı, iptal edilen ihale konusu iş için yeniden ihaleye çıkılıp çıkılmadığı sorulmuş; ihale konusu işin 2017 yılı yatırım programından çıkarıldığına dair bilgi ve belgeler ile yeni ihale yapılmış ise bu konudaki bilgi ve belgeler talep edilmiştir.
Davalı idare tarafından ara kararına verilen cevapta, 2017 yılı içerisinde kurulan sıcak asfalt ve yama malzemesi üretim tesisinin faaliyete geçirildiği, akabinde de köy yollarının sıcak asfalt kaplama yapılması için yoğun bir şekilde yol altyapısı çalışmalarına başlandığı, ayrıca içme suyu, kanalizasyon, tarımsal sulama tesisleri yapımına geçildiği, bu çalışmalar nedeniyle artan araç ve iş makinalarının bakım ve onarım giderlerinin ve akaryakıt harcamalarının öngörülenden fazla gerçekleştiği, kendi personelinin çalışması neticesinde mevcut akaryakıt istasyonunun yeraltı ve yerüstü tankerlerinin bakım ve onarımının yapıldığı, iptal edilen ihale için yeniden ihaleye çıkılmadığı, 2018 yılı mali bütçesine de iptal edilen işle ilgili olarak bütçe ödeneği ayrılmadığı ifade edilmiştir.
Dava dosyasındaki bilgiler ile davalı idarenin, Dairemizin ara kararına verdiği cevap birlikte değerlendirildiğinde; idarenin ihaleyi iptal edebilmesi için takdir yetkisi çerçevesinde makûl sebeplerin oluştuğu, 4734 sayılı Kanun uyarınca ihaleyi yapan idarenin, Kanun’un 5. maddesinde belirtilen rekabet, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ile kaynakların verimli kullanılması ilkelerini gözetmek zorunda olduğu, idarenin takdir yetkisini kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında subjektif ve keyfi amaçlar doğrultusunda kullandığına ilişkin olarak dosya içeriğinde herhangi bir somut bilgi ve belge de bulunmadığı dikkate alındığında, ihalenin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece ve …-TL temyiz yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Kullanılmayan …-TL ilk derece ve …-TL temyiz aşamasındaki yürütmeyi durdurma harçlarının davacıya iadesine,
6. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarların taraflara iadesine,
8. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
9. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
10. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 02/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.