Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2018/1788 E.  ,  2020/3317 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2018/1788
Karar No : 2020/3317

DAVACI : … Elektrik Üretim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
VEKİLİ :Av. …
2. Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU :
25/04/2016 tarih ve 29694 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 21/04/2016 tarih ve 6234 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının davacı şirketin tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin kısmının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
TEİAŞ’ın tarife önerisinin herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmadan onaylandığı, Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği’nin 22. maddesinde “yıllık üretim miktarı”nın değişken bileşen olarak yer almadığı, iletim tarifesinin gelir düzenlemesine ilişkin parametreler dikkate alınmadan hesaplandığı, enflasyon oranına dayalı artış yapılması gerekirken mevzuata aykırı olarak fahiş oranda artış gerçekleştiği, şirketin görüş ve önerisi alınmadan yürürlüğe giren tarifenin hukukî yönden eksik düzenlendiği, bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği ileri sürülmüştür.

DAVALILARIN SAVUNMALARI :
Öncelikle, usule ilişkin olarak, davanın süresinde açılmadığından dolayı reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Esasa ilişkin olarak ise, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından, iletim tarifelerinde gerçekleşen artışın nedeninin TEİAŞ’ın 2016 yılı gelir tavanında Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde yapılan değişiklik çerçevesinde ortaya çıkan artış ihtiyacından kaynaklandığı, Yönetmelik değişikliğiyle sistemde varolan daima öngörülemeyen dengesizliğin giderilmesinin hedeflendiği, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 8. maddesinin dolaylı olarak iletim kayıplarının satın alınmasını TEİAŞ’ın sorumluluğuna verdiği, Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarının (SBDT) da iletim sisteminin işletilmesi TEİAŞ’ın görevi olduğundan tarifenin bir unsuru olarak öngörüldüğü, mevcut durumda SBDT’nın Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) tarafından hesaplanıp TEİAŞ’a fatura edilmesi neticesinde TEİAŞ tarafından ödendiği, 2015 yılı öncesinde iletim sistem kayıplarının tamamı üreticiler üzerinde kalırken 5991 sayılı Kurul kararıyla bu oranın %1,2’ye düşürüldüğü, SBDT daha önce yalnızca tedarikçilere yansıtılmaktayken mevcut durumda üreticilere %40 oranında yansıtıldığı, tarife bedellerinin nasıl uygulanacağı belirlenirken maliyetlerin sabit ya da değişken olup olmadığının, rekabete iletim tarifelerinin etkisinin, TEİAŞ’ın nakit akışının, diğer maliyetlerin, iletim kısıtlarının ve benzeri hususların dikkate alındığı savunulmuştur.
TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından, iletim tarifelerinin enflasyon oranına endeksli olmayıp, işletme ve yatırım harcamaları doğrultusunda değişkenlik gösterdiği, EPDK tarafından onaylanan gelir tavanını sağlayacak iletim tarifelerinin hesaplandığı, Yönetmelik değişikliğiyle 2016 yılında iletim sistem kayıplarının sistem kullanım, SBDT’nın ise sistem işletim gelir tavanına eklendiği, zira İletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in 12. maddesinin iletim sistem kayıplarının satın alınması ile Yönetmelik kapsamında doğan giderlerin farklı bir düzenleme bulunmadığı sürece gelir düzenlemeleri yoluyla karşılanmasının esas olduğunu kurala bağladığı, dava konusu Kurul kararıyla sistem işletim tarifelerinin 14 bölge bazında üreticiler ve tüketiciler açısından güç üzerinden sabit, sisteme verilen ve sistemden çekilen enerji miktarı üzerinden değişken bileşenli olarak revize edildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …’UN DÜŞÜNCESİ : Dava; 25/04/2016 tarih ve 29694 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, 21/04/2016 tarih ve 6234 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının ve anılan kararla düzenlenen davacı şirketin Kütahya ilinde üretim tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin iletim tarifesinin iptali istemi ile açılmış, dava dilekçesinde ileri sürülen iddialarla sınırlı olarak işin gereği düşünülmüştür.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “İletim Faaliyeti” başlıklı 8. maddesinin “TEİAŞ’ın görev ve yükümlülükleri” alt başlıklı ikinci fıkrasının (b) bendinde; “Bu Kanun kapsamında yürüttüğü faaliyetlere ilişkin tarife tekliflerini Kurumun belirlediği ilke ve standartlar çerçevesinde hazırlamak ve Kurumun onayına sunmak” hükmü yer almaktadır.
Elektrik Piyasasında düzenlemeye tabi tarifelerin Tarifeler Yönetmeliği uyarınca gelir düzenlemesine tabi lisans sahibi tüzel kişiler tarafından gelir ve tarife düzenlemesi çerçevesinde yapılacak hesaplamalara ilişkin usul ve esaslar, Elektrik Piyasasında Gelir ve Tarife Düzenlenmesi Kapsamında Düzenlemeye Tabi Unsurlar ve Raporlamaya İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ ile düzenlenmekte ve Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliğinin 8. maddesi gereği TEİAŞ’ın iletim sistemi tarifesine esas alınacak gelir tavanına ilişkin usul ve esaslar da, İletim Sistemi Gelirlerinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ ile belirlenmektedir.
30/12/2015 tarih ve 29578 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in 9. maddesinde, gelir tavanının hesaplanması şekli gösterilmiş; 12. maddesinde de, diğer giderlerin yer aldığı, işletim fiyatına ilişkin tarifeye esas alınacak işletim gelir tavanına ait usul ve esasların da İletim Sistemi İşletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ ile tespit edildiği, iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifelerinin belirlenmesinde izlenen yöntemin TEİAŞ tarafından hazırlanarak Kurul’un onayına sunulan TEİAŞ İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi’nde açıklandığı, TEİAŞ’ın yıllık gelir tavanının her uygulama dönemi başında belirlenmiş referans geliri dikkate alınarak davalı Kurum tarafından onaylandığı, dördüncü uygulama döneminin, 01/01/2015-31/12/2017 tarihleri arasında olduğu görülmüştür.
25/04/2016 tarih ve 29694 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 21/04/2016 tarih ve 6234 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı ile TEİAŞ iletim sistemi, sistem kullanım ve işletim tarifelerinin 14 bölge bazında üreticiler ve tüketiciler için Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi çerçevesinde ne şekilde hesaplanacağı belirlenmiş, 01/05/2016 tarihinden itibaren de uygulanmıştır.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde 28/03/2015 tarih ve 29309 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklikte “Sıfır Bakiye Düzeltme Tutarı” başlıklı Geçici 26. maddesi ile “İletim Kayıplarının TEİAŞ tarafından satın alınması” başlıklı Geçici 27. maddesinin eklendiği, sıfır bakiye düzeltme tutarının 01/01/2016 tarihinden itibaren TEİAŞ’a bırakıldığı için tarifenin bir unsuru olarak öngörüldüğü, yapılan düzenleme gereğince sıfır bakiye düzeltme tutarının TEİAŞ’ın yük almalarından oluşan gideri ile yük atmaları ve enerji dengesizliklerinden elde edilen gelir arasındaki fark olarak tespit edildiği, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu gereğince de bu iletim sistemi kısıtlarından da, gerekli yatırımı yapmak ve işletmekle yükümlü kılınmış TEİAŞ’ın sorumlu bulunduğu anlaşılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; TEİAŞ’ın iletim şebeke yatırımı ile işletim ve bakım sabit ve/veya değişken maliyetlerini karşılayacak gelirlerini, iletim sisteminden faydalanan kullanıcılardan düzenlemeye tabi tarifeleri yoluyla karşılayacağı, TEİAŞ’ın gelirlerini sistem kullanım ve sistem işletim tarifelerinin oluşturduğu, iletim faaliyetlerinden elde edeceği gelir tavanının Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği ve ilgili Tebliğler ile TEİAŞ’ın iletim lisansı çerçevesinde EPDK tarafından belirlendiği, işletme ve yatırım harcamaları doğrultusunda gelir tavanı ve gelir tavanına dayanılarak hazırlanan iletim tarifelerinin yatırım ve işletme harcamalarını karşılayacağı, sistem işletim ve sistem kullanım tarifelerinin de bu her iki tarifeye ait gelir tavanları esas alınmak suretiyle yıllık olarak TEİAŞ tarafından hesaplandığı, 2015-2017 yılları arasındaki dördüncü uygulama dönemi için bölgesel tarifelerin tespit edilmesi sürecinde iletim tarifelerinin trafo merkezleri bazında bölgesel olarak belirlendiği, İletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in, “Diğer Giderler” başlıklı 12. maddesindeki iletim sistemi kayıplarının gelir düzenlemeleri yoluyla karşılandığı, iletim kayıplarından kaynaklanan bu maliyetin, piyasada işletim lisansı sahibi EPİAŞ faaliyete başladıktan sonra 2015 yılında piyasa katılımcılarına sistemden çekişleri ile orantılı olarak yansıtıldığı, EPİAŞ tarafından hesaplanıp TEİAŞ’a fatura edildiği, daha önce iletim sistemine bağlı üreticilerin, iletim kayıplarını da hesaba katarak üretim yaptığı ve şebekeye fazla enerji verilmesi yoluyla karşıladığı, böylece kendilerinden kaynaklanmayan dengesizlik maliyetini karşıladığı, iletim kayıpları maliyetlerinin üreticiler üzerinde kaldığı, Yönetmelik değişikliği sonrasında ise iletim sistemi kayıplarına ilişkin elektriğin TEİAŞ tarafından satın alınması yoluna gidildiği, iletim kayıpları ile iletim sisteminin yönetilmesine ilişkin hizmet maliyetlerinin iletim tarifesine dâhil edildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu Kurul kararında da, TEİAŞ iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifelerinin; 14 bölge bazında üreticiler ve tüketiciler yönünden EK-1’de yer alan 01/05/2016 tarihinden itibaren iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifelerine esas olacak Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi çerçevesinde uygulanmasına karar verilmiş ve bu Yöntem Bildirimindeki düzenlemeler uyarınca TEİAŞ’ın gelir tavanına ulaşabilmek amacıyla iletim sistemi kullanıcılarının TEİAŞ ile imzalanan sistem kullanım anlaşmasındaki “tahsis edilen üretim/tüketim kapasite (MW) değerleri” dikkate alınarak iletim sistemi kullanım tarifeleri belirlenmiş ve her bir sistem kullanım fiyatlandırma noktasında geçerli olan sistem kullanım tarifesine esas miktar (MW) baz alınmış, 1 MW enerjinin 1 km taşınmasının maliyeti hesaplanmış, iletim kayıpları sistem kullanım, sıfır bakiye düzeltme tutarı ise sistem işletim gelir tavanına eklenmiş ve bu gelir tavanına ulaşılabilmesi amacıyla dava konusu tarifeler onaylanmıştır.
Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama ve Uygulama Yöntem Bildirimi uyarınca üretim sistemi kullanım tarifelerinin iletim sistemine ürettikleri enerjiyi veren tüm kullanıcıların lisans gücü ve/veya maksimum enerji veriş kapasitesi, tüketim sistem kullanım tarifelerinin de maksimum enerjiyi alış kapasitesi esas alınarak tespit edildiği, böylece tarifelerin MW başına (maksimum enerji veriş/maksimum enerji alış kapasitesi) yıllık olarak uygulandığı görülmekte olup, tüketim sistem kullanım bedellerini ve/veya üretim sistem kullanım bedellerini ödemekle yükümlü olan tüm kullanıcılar, sistem işletim bedellerini de ödemekle yükümlü kılınmıştır.
Sistem işletim bedellerine ait işletim tarifesini oluşturan maliyetlerin ise iki grup bileşenden oluştuğu, TEİAŞ’ın kontrolü altında olan maliyetler ile doğrudan kontrolü altında olmayıp sistem işletim gereksinimleri doğrultusunda kullanıcılarla yapılan yan hizmetler anlaşmalarına göre belirlenen ve kalite hizmet bedeli olarak adlandırılan maliyetler olduğu, kontrol edilemeyen bu maliyetlerin ayrıca iletim sistemi üzerindeki enerji akışı kısıtlarının giderilmesi için alınan hizmetlerden kaynaklanan maliyetleri de içerdiği, gerçekleştiği miktarda tamamıyla tüm kullanıcılara yansıtıldığı, sistem işletim tarifesinin kontrol edilebilen bileşenin, EPDK tarafından onaylanan gelir tavanı dikkate alınarak hesaplandığı, bu her iki bileşenin MW başına alındığı, bölgelere göre değişiklik göstermediği, iletim sistemi kullanımı için alış ve veriş kapasitelerinin aynı zamanda sistem işletim bedelinin hesaplanmasında da kullanıldığı anlaşılmıştır.
İletim sistemi kullanıcıları için sistem kullanım bedellerinin, sistem kullanım anlaşmasında tahsis edilmiş alış ve/veya veriş kapasiteleri esas alınarak hesaplandığı, nitekim iletim sistemi kullanım tarifelerinin iletim sistemine ürettikleri enerjiyi veren tüm kullanıcıların lisans gücü ve/veya maksimum enerji veriş kapasitesi, tüketim sistem kullanım tarifelerinin de maksimum enerjiyi alış kapasitesi esas alınarak belirlendiği açıktır.
Diğer taraftan; iletim sisteminden bizzat alınan/verilen enerji (Mwh) miktarlarının da TEİAŞ’ın her iki tarifesine ait gelir tavanlarını etkileyecek nitelikte işletme ve yatırım harcamalarının karşılığı olduğu, dolayısıyla iletim sistemini kullandıkları ölçüde ve tesis bazında üretilen ve/veya tüketilen elektrik enerjisinin de (MWH) dikkate alınması suretiyle fiyatlandırılması gerektiği, aksi bir uygulamanın iletim sistemini kullananlara uygulanacak tarifeler yönünden eşitsizliğe yol açacak ve hakkaniyete aykırı sonuçlar doğuracak nitelikte olduğu düşüncesine varılmıştır.
Bu nedenle; dava konusu edilen Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararında ve anılan kararla düzenlenen davacı şirketin Kütahya ilinde üretim tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin iletim tarifesinde hukukî isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, 25/04/2016 tarih ve 29694 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, 21/04/2016 tarih ve 6234 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının ve anılan kararla düzenlenen davacı şirketin Kütahya ilinde üretim tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin iletim tarifesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce duruşma için taraflara önceden bildirilen 24/11/2020 tarihinde, davacı vekili Av. …’ın; davalı idarelerden EPDK vekili Av. …’un ve TEİAŞ Genel Müdürlüğü vekili Hukuk Müşaviri …’in geldikleri, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idareler tarafından, davanın süresinde açılmadığından dolayı reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Davalı idarelerin usule yönelik itirazı ile davacının bilirkişi incelemesi yaptırılmasına ilişkin talebi yerinde görülmemiştir.
Öte yandan, dava dilekçesinde 6234 sayılı Kurul kararının da iptali istenilmiş ise de, dilekçe içeriği ve ileri sürülen hukuka aykırılık sebepleri davacı şirketin tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin olduğu dikkate alındığında, iptal isteminin anılan Kurul kararının 5. bölgeye ilişkin kısmıyla sınırlı olarak incelenmesi gerektiğine karar verilmiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne 28/03/2015 tarihinde eklenen Geçici 27. maddeyle iletim kayıplarının TEİAŞ tarafından satın alınacağı kurala bağlanmış, anılan Yönetmelik değişikliğiyle birlikte iletim kayıpları sistem kullanım, SBDT sistem işletim tarifesinin bir unsuru olarak öngörülmüş, iletim sistemi kullanıcılarına tahsis edilen üretim/tüketim kapasite (MW) değerleri esas alınarak 5991 sayılı Kurul kararıyla 01/01/2016 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak olan TEİAŞ iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifeleri ile Yöntem Bildirimi belirlenmiştir.
Daha sonra 5991 sayılı Kurul kararına yapılan itirazların değerlendirilmesi neticesinde, üreticiler ve tüketiciler için güç üzerinden sabit ve sisteme verilen veya sistemden çekilen enerji miktarına göre değişken bileşenli olarak 01/05/2016 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayacak olan TEİAŞ iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifeleri ile Yöntem Bildirimine ilişkin 6234 sayılı Kurul kararının tesis edildiği ve bu işlemin davacı şirketin tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 8. maddesinin birinci fıkrasında, elektrik enerjisi iletim faaliyetinin, lisansı kapsamında münhasıran TEİAŞ tarafından yürütüleceği, TEİAŞ’ın, bu Kanunla belirlenen faaliyetler dışında bir faaliyetle iştigal edemeyeceği, iletim faaliyetiyle birlikte yürütülmesi verimlilik artışı sağlayacak nitelikteki piyasa dışı bir faaliyetin yürütülmesinin Kurumun iznine tâbi olduğu, iletim sistemi teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak amacıyla ve yan hizmetler piyasası kapsamında elektrik enerjisi veya kapasitesi satın alınması veya kiralanması ile iletim sistemi teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak için sözleşmeye bağlanan enerjinin, gerçekleşmeler nedeniyle fazlasının satışının bu hükmün istisnası olduğu; ikinci fıkrasında, TEİAŞ’ın, şebeke, dengeleme ve uzlaştırma ve yan hizmetler hakkındaki yönetmeliklerin uygulanmasını gözetmekle, piyasa işletim lisansı kapsamında yan hizmetler piyasasını ve dengeleme güç piyasasını işletmekle, gerçek zamanlı sistem güvenilirliğini izlemekle, sistem güvenilirliğini ve elektrik enerjisinin öngörülen kalite koşullarında sunulmasını sağlamak üzere gerekli yan hizmetleri belirlemek ve bu hizmetleri ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda sağlamakla görevli ve yükümlü olduğu; 17. maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendinde, TEİAŞ tarafından hazırlanacak olan iletim tarifesinin; üretilen, ithal veya ihraç edilen elektrik enerjisinin iletim sistemi üzerinden naklinden yararlanan tüm kullanıcılara eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin uygulanacak fiyatları, hükümleri ve şartları içerdiği, TEİAŞ’ın yapacağı şebeke yatırımlarının ve iletim ek ücretlerinin iletim tarifesinde yer aldığı kurala bağlanmıştır.
Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği’nin 4. maddesinin birinci fıkrasının (n) bendinde, iletim sistemi işletim bedelinin, TEİAŞ bünyesindeki Milli Yük Tevzi Merkezi tarafından sunulan hizmet maliyetleri, yatırım maliyetleri, yan hizmetlere ilişkin maliyetler dikkate alınarak hesaplanan bedeli; (o) bendinde, iletim sistemi kullanım bedelinin, iletim hizmetinin sunulması sırasında oluşan maliyetlerden mevzuat kapsamında uygun görülenler dikkate alınarak hesaplanan bedeli; (ö) bendinde, ilgili mevzuatın, elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, lisans, tebliğ, genelge ve Kurul kararlarını ifade ettiği; 7. maddesinde, iletim tarifesinin, iletim sistemi kullanım bedeli, iletim sistemi işletim bedeli ile tarifenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslardan oluştuğu, iletim tarifesi içerisinde yer alan bedellerin iletim şirketinin ilgili faaliyetleri yürütebilmesi için gerekli olan maliyetlerden hareketle belirleneceği, iletim ek ücretinin iletim tarifesinde yer aldığı, iletim sistemi kullanım bedeli ve iletim sistemi işletim bedelinin, 11/08/2002 tarihli ve 24843 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İletim Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ hükümleri esas alınarak hesaplandığı; 16. maddesinde, her bir tarife türüne ilişkin parametreler ile bu parametrelerin tespitinde dikkate alınacak ve alınmayacak harcamalar, gelirler ve diğer unsurların, bu Yönetmeliğe dayanılarak çıkarılan Tebliğler ile ilgili mevzuattaki diğer hükümlere uygun olarak belirlendiği; 22. maddesinin birinci fıkrasında, tarife önerisindeki fiyat yapısının sabit ve/veya değişken bileşenlerden oluşabileceği; üçüncü fıkrasında, tarife önerisi kapsamındaki fiyatların;
a) Bölgesel özellikler,
b) Gerilim ve güç seviyeleri,
c) Gün içi ve yıl içi dönemler, dikkate alınarak düzenlenebileceği kuralı yer almıştır.
İletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in 5. maddesinin birinci fıkrasında, “İletim bedelleri, TEİAŞ’ın iletim sistem kullanım faaliyetini yürütebilmesi için gerekli olan maliyetlerden hareketle belirlenir.”; ikinci fıkrasında, “İletim bedelleri; iletim sistem kullanım bedelleri, sistem işletim bedelleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde oluşabilecek diğer bedellerden oluşur. Bu kalemlerin kapsamı ve her bir kullanıcı grubuna bu kalemlerden hangisi/hangilerinin uygulanacağı yöntem bildiriminde belirlenir. Yöntem bildirimi, TEİAŞ tarafından hazırlanarak Kuruma sunulur. Kurul yöntem bildirimini aynen veya değiştirerek onaylar.”; 12. maddesinin birinci fıkrasında, “İletim sistemi kayıplarının TEİAŞ tarafından karşılanacak şekilde satın alınması ve/veya 14/04/2009 tarihli ve 27200 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ve diğer ilgili mevzuat kapsamında yürütülen faaliyetler sonucu doğan giderlerin, mevzuatta farklı bir düzenleme bulunmadığı durumda, gelir düzenlemeleri yoluyla karşılanması esastır.”; ikinci fıkrasında, “Birinci fıkra kapsamındaki giderlerden Kurumca uygun bulunanlar işletme giderleri içerisinde dikkate alınır. Bu giderlerden işletme giderlerine dâhil edilmeyenler gelirleri maliyetlerini karşılayacak şekilde gelir tavanına ilave edilerek iletim bedelleri yoluyla karşılanabilir veya usul ve esasları yöntem bildiriminde düzenlenmek şartıyla ilgililere ayrıca yansıtılabilir. Bu giderlerden gelir tavanına dâhil edilenlerin öngörülen değerleri ile gerçekleşmeleri arasında oluşacak farklar, gelir farkı düzeltme bileşeni yoluyla tarifelerde dikkate alınır.”; 14. maddesinin ikinci fıkrasında, “11/08/2002 tarihli ve 24843 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İletim Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğe yapılan atıflar bu Tebliğe yapılmış sayılır.”; üçüncü fıkrasında, “11/08/2002 tarihli ve 24843 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İletim Sistemi İşletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğe yapılan atıflar bu Tebliğe yapılmış sayılır.” kuralına yer verilmiştir.
DAVA KONUSU KURUL KARARININ İNCELENMESİ:
6446 sayılı Kanun’un 1. maddesinde hedeflenen rekabete dayalı elektrik piyasasının kurulması maksadıyla üretim ve tüketim noktaları arasında enerji akışının gerçekleştiği elektrik iletim sistemleri, serbest üreticilerin elektrik piyasalarında rekabet edebilmelerine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmak zorundadır. İletim sistem kullanım maliyetinin hesaplanma yöntemlerinden biri olan Yatırım Maliyetine Dayalı Fiyatlandırma Yöntemi (YMDFY), iletim sistemi üzerindeki her bir şebeke noktasındaki tüketimin ya da üretimin artması sonucunda iletim sisteminde yapılması gerekecek yatırımların marjinal maliyetlerini dikkate alır.
Ülkemizde YMDFY ile iletim sistemi sistem kullanım tarifeleri 22 bölge bazında ilk kez 2003 yılında hesaplanmıştır. Bu yöntemde, verilen hizmetler, bu hizmetlerin verilmesine ilişkin artan maliyetleri yansıtacak şekilde fiyatlandırıldığında, kullanıcılara etkin ekonomik sinyaller sağlanabilmektedir. Sistem kullanım fiyatları, iletim sisteminin farklı yerlerindeki kullanıcılarının sistem kullanım miktarlarını marjinal olarak artırmaları ya da azaltmalarının TEİAŞ’ın maliyetlerine olan etkilerini yansıtacak şekilde tasarlanmıştır.
2015-2017 4. Uygulama Döneminde, Yönetmelik değişikliğiyle birlikte iletim kayıpları ve SBDT kalemleri TEİAŞ’ın iletim tarifesinin birer unsuru olarak yer almıştır. Her iki kalem, 14 tarife bölgesinde üreticilere ve tüketicilere tahsis edilen kapasite miktarı üzerinden sabit bileşenli olarak belirlenmişken, 01/05/2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere dava konusu Kurul kararıyla, iletim tarifesinin tahsis edilen kapasite miktarı üzerinden sabit ve sisteme verilen veya sistemden çekilen enerji miktarı uyarınca değişken bileşenli olarak uygulanmasına karar verilmiştir.
Dairemizin 2016/2776 esasında kayıtlı dosyada verilen 09/02/2017 tarihli ara kararıyla, davalı EPDK’dan, dava konusu Kurul kararına istinaden yürürlüğe giren TEİAŞ iletim sistemi sistem kullanım ve sistem işletim tarifelerinin belirlenmesine ilişkin tüm kalemler (alt başlıklar hâlinde) 5991 sayılı Kurul kararında yer alan iletim tarifesinin hesaplanmasında dikkate alınan kalemlerle karşılaştırma yapılmak suretiyle tablo şeklinde ayrıntılı olarak; 5991 sayılı Kurul kararında iletim tarifesi kurulu güç (sisteme verilen güç) üzerinden hesaplanmaktayken anılan tarifenin revize edilmesinin ve dava konusu Kurul kararıyla kurulu güç (sisteme verilen güç) ve üretim/tüketim (MW başına) miktarı üzerinden iletim tarifesinin hesaplanmasının gerekçelerinin açıklanması istenilmiştir.
Ara kararına istinaden alınan cevabi yazıda, TEİAŞ’ın 2016 yılına ilişkin toplam gelir tavanının 5.528 milyon TL olduğu, iletim kayıplarının ve SBDT’nın 2016 yılı gelir tavanına eklendiği, her iki kalem için ayrı ayrı 1.200 milyon TL öngörüldüğü belirtilmiştir.
Diğer taraftan, aynı ara kararıyla, davalı TEİAŞ’dan, İletim Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in 5. maddesinde düzenlenen iletim sistem kullanım faaliyetinin yürütülebilmesi için gerekli olan maliyet kalemlerinden dava konusu tarife kapsamında dikkate alınan unsurlar (alt başlıklar hâlinde) 5991 sayılı Kurul kararıyla karşılaştırma yapılmak suretiyle tablo şeklinde ayrıntılı olarak istenilmiştir.
TEİAŞ tarafından ara kararına istinaden verilen cevabi yazıda, iletim tarifesinin artış göstermesinin, bu tarifeler belirlenirken temel alınan gelir tavanlarının artmasından kaynaklandığı, iletim kayıpları için öngörülen 1.200 milyon TL’ye karşılık 983.26 milyon TL, SBDT için öngörülen 1.200 milyon TL’ye karşılık ise 1.409 milyon TL harcama yapıldığı, sistem kullanım ve sistem işletim gelir tavanının işletme giderleri ile yatırım harcamalarının yanı sıra 2016 yılından itibaren iletim kayıplarının satın alınması ve Yönetmelik ve diğer ilgili mevzuat kapsamında yürütülen faaliyetler sonucu doğan giderleri de kapsadığı, iletim tarifesinin iletim sistemi kullanıcılarına emre amade tutulan kapasite esas alınarak hazırlandığı belirtilmiştir.
Bununla birlikte, Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği’nde hangi maliyet kalemlerinin sabit veya değişken bileşen olduğu belirtilmediği gibi, fiyatların güç seviyesi dikkate alınarak da düzenlenebileceği öngörülmüştür. Kaldı ki, tarifede yer alan veya alacak maliyet unsurlarının yapısının zaman içerisinde değişkenlik göstermesi böyle bir belirlemenin zorluğunu ortaya koymaktadır.
Dava konusu Kurul kararıyla sistem kullanım ve işletim tarifelerinin, güç üzerinden sabit ve sisteme verilen veya sistemden çekilen enerji miktarına göre değişken bileşenli olarak tespit edildiği, üretilen ve/veya tüketilen enerji miktarı da kullanılmak suretiyle Mwh başına hesaplandığı, sistem kullanım tarifesinin %50 sabit, %50 değişken bileşenden, sistem işletim tarifesinin de %100 değişken bileşenden oluştuğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, 6446 sayılı Kanun’un amacı ile iletim kayıpları ve SBDT’nın kapasite miktarı üzerinden tüm piyasa katılımcılarına yansıtılması arasında mâkul denge kurulmaya çalışıldığı anlaşıldığından, dava konusu Kurul kararının davacı şirketin tesisinin bulunduğu 5. bölgeye ilişkin kısmında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 25/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi