Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2018/1243 E. , 2023/2356 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/1243
Karar No:2023/2356
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLLERİ : Av. …
Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: “…Köyü, …Mevkii, Merkez/KÜTAHYA” adresinde …tarih ve …numaralı istasyonlu bayilik lisansı ile faaliyet gösteren akaryakıt istasyonunda 13/05/2014 tarihinde yapılan denetimde, Kurumca belirlenen tavan fiyatın üzerinde fiyatla akaryakıt satışı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 19. maddesinin 7. fıkrası uyarınca 72.751,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesi’nce verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; davacıya ait akaryakıt istasyonunda 13/05/2014 tarihinde yapılan denetimde iş yeri çalışanı tarafından da imzalanan tutanakla tavan fiyat uygulamasına aykırı şekilde motorinin litresinin 4,38-TL, benzinin litresinin ise 5,10-TL üzerinden satışının yapıldığının tespit edildiği, Kütahya iline ilişkin olarak 10/05/2014-13/05/2014 tarihleri arası için Kurul tarafından belirlenen motorin tavan satış fiyatının 4,31-TL, benzin tavan satış fiyatının 4,92-TL olduğu;
Bu durumda, davacıya ait akaryakıt istasyonunda tavan fiyatın üzerinde motorin ve benzin satışı yapıldığı sabit olduğundan, 5015 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 1. ve 2. fıkraları uyarınca 72.751,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; davacının tavan fiyat uygulamasına aykırı satış yaptığı açık ise de, davalı idare tarafından idarî para cezasının hangi nedenle üst sınırdan verildiğinin somut bilgi ve belgelerle ortaya konulmadığı, ayrıca bu konuda herhangi bir açıklama da getirilmediği, herhangi bir kriter gözetmeksizin salt takdir yetkisinden hareketle Kanun’da öngörülen üst sınırdan idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi’nin davanın reddi yolundaki kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, harçtan muaf oldukları, davacı şirkete isnat olunan fiillerin sabit olduğu, hukuka ve hakkaniyete aykırı bir durum bulunmadığı, piyasalarda dengeli ve düzenli bir uygulamanın tesis edilmesi, petrol piyasasında cezanın caydırıcılığının sağlanması açısından, tüm piyasa aktörlerine karşı adil ve eşit olmak için Kurul tarafından takdir yetkisinin üst sınırdan kullanıldığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyize konu kararın hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
“…Köyü, …Mevkii, Merkez/KÜTAHYA” adresinde …tarih ve …numaralı istasyonlu bayilik lisansı ile faaliyet gösteren akaryakıt istasyonunda 13/05/2014 tarihinde yapılan denetimde, Kurumca belirlenen tavan fiyatın üzerinde fiyatla akaryakıt satışı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 19. maddesinin 7. fıkrası uyarınca 72.751,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı Kurul kararının iptali istenilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun “Fiyat oluşumu” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında, petrol alım satımında fiyatların en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşacağı, yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden “Piyasa Fiyatı”nın, fiyat olarak kabul edileceği; 14. fıkrasında, petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması hâlinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum’un yetkili olduğu; fiil tarihinde yürürlükte bulunan hâliyle 19. maddesinin 7. fıkrasında ise, maddede belirtilenlerin dışında kalan ancak bu Kanun’un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara bin beş yüz Türk Lirasından yetmiş bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 2. maddesinde, “Kabahat” deyiminin, Kanun’un, karşılığında idarî yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık anlamına geldiği belirtilmiş; 3. maddesinde, bu Kanun’un, idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması hâlinde, diğer genel hükümlerinin, idarî para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanacağı düzenlenmiş; anılan Kanun’un genel hükümleri arasında yer alan “İdari para cezası” başlıklı 17. maddesinin 2. fıkrasında, idari para cezasının, kanunda alt ve üst sınırı gösterilmek suretiyle de belirlenebileceği, bu durumda, idari para cezasının miktarı belirlenirken işlenen kabahatin haksızlık içeriği ile failin kusuru ve ekonomik durumunun birlikte göz önünde bulundurulacağı kurala bağlanmıştır.
5015 sayılı Kanun’a dayanılarak hazırlanan, 14/10/2008 tarih ve 27024 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasası Fiyatlandırma Sistemi Yönetmeliği’nin “Piyasaya müdahale” başlıklı 15. maddesinde de, Kanun’da öngörülen tavan fiyat uygulamasına ilişkin paralel düzenlemelere yer verilmiştir.
Öte yandan, 21/03/2014 tarih ve 28948 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 20/03/2014 tarih ve 4927 sayılı kararıyla, petrol piyasasında iki ay süreyle uygulanacak akaryakıt tavan fiyatlarının belirlendiği görülmüştür.
5015 sayılı Kanun’un “Genel Gerekçe”sinde, yapılan düzenlemeler ile, piyasalarda rekabet ortamının sağlanmasına ve kaliteli ürün sunumuna yönelik tedbirlerin geliştirilmesine çalışılarak haksız rekabetin önlenmesi için tedbirler alındığı, rekabet kurallarına uygun, güvenli ve istikrarlı bir yapının kurulmasının hedeflendiği; 10. madde gerekçesinde ise, fiyatların serbest piyasada oluşumu ile, ülkemizdeki petrol ürünlerinin fiyatlarının her aşamada dış pazarlardaki fiyat dengeleri paralelinde oluşumunu temin amacıyla bu düzenlemenin getirildiği, ancak Kurumun haklı gerekçelere dayanması hâlinde fiyatlara müdahale edebileceğinin de öngörüldüğü belirtilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümleri ile 5015 sayılı Kanun’un gerekçesi dikkate alındığında, petrol fiyatlarının serbest piyasa koşullarına göre oluşmasının temel ilke olarak kabul edildiği, ancak piyasa faaliyetlerinin veya rekabetin engellenmesi, bozulması, kısıtlanması veya bu etkiyi doğurabilecek anlaşma ve eylemlerin tespiti hâlinde Kurumun piyasaya müdahale ederek taban ve/veya tavan fiyat tespiti konusunda yetkili olduğu, bu bağlamda piyasaya yapılan müdahale ile alınan kararların ve yapılan uygulamaların engellenmeye çalışılarak etkisiz hâle getirilmek istendiğinin tespiti hâlinde, bu eylemi gerçekleştiren veya teşebbüste bulunanlara Kanun’da öngörülen idarî para cezası yaptırımının uygulanacağı anlaşılmaktadır.
Davacının, Kurul tarafından belirlenen tavan fiyatın üzerinde satış yaparak mevzuata aykırı şekilde faaliyette bulunduğu sabit olmakla birlikte, Kurul tarafından tavan fiyat belirlemesinin 20/03/2014 tarihinde yapıldığı, idarî para cezasına dayanak denetimin ise 13/05/2014 tarihinde yapıldığı, davacı tarafından işlenen eylemin sınırlı bir süre devam ettiği ve Kurul tarafından belirlenen tavan fiyat ile davacıya ait istasyonda satılan motorinin litre satış fiyatı arasında sadece 0,07-TL, benzinin litre satış fiyatı arasında ise 0,18-TL fark bulunduğu, bu hâliyle davacı tarafından işlenen kabahatin ağırlığı göz önünde bulundurulduğunda, uygulanan idarî para cezasında ölçülülük ilkesine uygunluk bulunmadığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin …tarih ve E:…, K:…sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Davalı idare harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam …-TL harcın istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu gerekçeli onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın …İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 15/05/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.