Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2018/1018 E. , 2018/2629 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/1018
Karar No:2018/2629
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …
VEKİLİ : …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının, … sayılı dağıtıcı lisansı ile faaliyette bulunan davacı şirketin sözleşmeli bayisi olarak … sayılı bayilik lisansı ile faaliyet gösteren … Ltd. Şti.’ye ait akaryakıt istasyonunda stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sistemini kurmadığından bahisle …-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca lisans sahiplerinin bu lisansa sahip olmaktan kaynaklanan her türlü yükümlülüğe uymak zorunda oldukları, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri içeren bir denetim sistemi kurmanın ve uygulamanın dağıtıcı lisansı sahiplerinin yükümlülüklerinden biri olduğu, dağıtıcı lisansı sahiplerinin bu yükümlülüğü yerine getirmeleri için belirlenen en son tarihin 30/06/2011 olduğu; her ne kadar davacı şirket tarafından sözleşmeli bayisinin … sayılı bayilik lisansının iptal edildiği belirtilmiş ise de, anılan bayinin bayilik lisansının 30/06/2011 tarihi itibarıyla devam etmesi, bu tarih itibarıyla davalı idareye ulaştırılmış olan bir fesih bildiriminin bulunmaması ve anılan bayinin bayilik lisansının 04/11/2011 tarihinde iptal edilmiş olması karşısında … TL idari para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, soruşturma zamanaşımı süresinin dolduğu, otomasyon sistemi kurulmadığı ileri sürülen bayinin 13/06/2011 tarihli yazısı üzerine lisansının iptal edildiği, lisans iptalinin idarenin bilgisi dahilinde olduğu ve bu tarihten sonra bayiye ürün tesliminin yapılmadığı, otomasyon sisteminin kurulması için son tarihin 30/09/2011 olduğu, bayinin lisansının bu tarihten önce iptal edildiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : … sayılı dağıtıcı lisansı ile faaliyette bulunan davacı şirketin sözleşmeli bayisi olarak … sayılı bayilik lisansı ile faaliyet gösteren … Ltd. Şti.’ne 30.06.2011 tarihi itibarıyla akaryakıt istasyonunda stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin, elektronik ortamda, günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sisteminin kurulmadığı tespit edildiğinden bahisle Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun … tarih ve … sayılı kararı ile … TL idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.
… Ltd. Şti.’nin davacıya hitaben 13/06/2011 tarihli yazı ile bayilik sözleşmesinin iptalinin talep edildiği; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve …sayılı … Şti.’ne muhatap yazısında ise, anılan şirketin bayilik lisansının iptal talebinin 04/07/2011 tarihinde Kurum kayıtlarına girdiği anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 1. maddesinde, ”Bu Kanunun amacı; yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamaktır. Bu Kanun; petrole ilişkin piyasaların sağlıklı ve düzenli işlemelerinin sağlanmasına ve geliştirilmesine yönelik; düzenleme, yönlendirme, gözetim ve denetim işlemlerini kapsar….”; 2. maddesinde, ”…6) Akaryakıt istasyonu: Dağıtıcı veya bunlarla tek elden satış sözleşmesi yapmış bayilerce ilgili mevzuata uygun (teknik, kalite ve güvenlik) olarak kurulup, bir veya farklı alt başlıktan birer akaryakıt dağıtıcısının tescilli markası altında faaliyette bulunan ve esas itibarıyla araçların akaryakıt, madeni yağ, otogaz LPG, temizlik ve ihtiyarî olarak bakım ile kullanıcıların tüplü LPG hariç diğer asgarî ihtiyaçlarını karşılayacak imkânları sunan yerleri,… 9) Bayi: Bayilik faaliyeti için gerekli donanıma sahip gerçek ve tüzel kişileri, 10) Bayilik: Karşılıklı yükümlülüklerin ekinde fizibilite olan bir sözleşmeye bağlanarak akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından gerçek ve tüzel kişilere akaryakıtın kullanıcılara ikmali yetkisi verilmesi işlemini, 11) Dağıtıcı: Akaryakıt dağıtım yetkisi olan ve lisansına işlenmesi halinde depolama, taşıma, ihrakiye ve madeni yağ üretimi işlemleri yapabilen sermaye şirketini,…27) Lisans: Bu Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilere piyasada faaliyet gösterebilmeleri için Kurul tarafından izin verildiğini gösterir belgeyi,…ifade eder.”; 3. maddesinde, ”… b) Akaryakıt dağıtımı, taşıması ve bayilik faaliyetlerinin yapılması, için lisans alınması zorunludur…”; 4. maddesinde, ” Lisans, sahibine lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını verir. Lisans ile tanınan haklar; bu Kanunun, ilgili diğer mevzuatın ve lisansta yer alan kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılır…”; fiil tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan hâliyle 7. maddesinde, ”…Dağıtıcı lisansı sahipleri, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurar ve uygular…”; yine fiil tarihinde yürürlükte bulunan hâliyle 19. maddesinde ise, ”… Aşağıdaki hallerde, sorumlulara …Türk Lirası idarî para cezası verilir:… 4) 5, 6, 7, 8, 16, 17 ve 18 inci maddelerin ihlali…” hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında alınan 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Kurul kararının yine fiil tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan hâliyle 1. maddesinde, bu kararın, petrol piyasasında faaliyet gösteren dağıtıcı lisansı sahiplerinin tescilli markası altında piyasaya sunulan akaryakıta ilişkin kalite kontrol izlemesinin etkin biçimde yapılması ve bayilerinde kaçak akaryakıt satışının önlenmesini teminen denetim sistemi kurulması ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi için çıkarıldığı belirtilmiş; 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, ”… Bu kapsamda dağıtıcı lisans sahibi: Akaryakıt istasyonlarında stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda, günlük olarak izlenebilmesine yönelik bir otomasyon sistemi kurar. Merkez bağlantısı olan istasyon otomasyon sistemi ile bayilerindeki akaryakıt alım satı hareketlerini izler ve raporlar. Kayıt dışı ikmal ve satış tespit edilmesi halinde Kurumu derhal bilgilendirir.”; 5. maddesinde de, ” Bu kararın 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (ı) bendi 30/06/2011, (c) bendi 01/10/2011, diğer hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.” hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümlerine göre, dağıtıcı lisansı sahipleri, kendi markası altında faaliyet gösteren bayilerinde kaçak petrol satışı yapılmasını önlemek amacıyla teknolojik yöntemleri de içeren denetleme sistemi kurmak ve uygulamakla yükümlüdürler.
Davacının, bayisinin lisansının iptali için kendisine bildirimde bulunduğu ve Kuruma lisansın sona erdirilmesi için başvuruda bulunduğu iddiası ile dosya kapsamında yer alan bilgi ve belgeler bir arada değerlendirildiğinde, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için 05/06/2018 tarihli ara kararı ile davacıdan, davalı idareden ve ….’nden dağıtıcı lisansı sahibi şirketlerin bayilerindeki stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda, günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sistemlerini kurma yükümlülüğünün son günü olan 30/06/2011 … Ltd. Şti.’nin bayilik lisansının sona erdirildiği 04/11/2011 tarihine kadar bayilik faaliyetinin bulunup bulunmadığı sorularak, faaliyette bulunulmuş ise bu hususları tevsik edici (fatura, beyanname vb.) her türlü bilgi ve belgeler ve 30/06/2011 ile 04/11/2011 tarihleri arasında bayisi olan … Ltd. Şti.’ne akaryakıt teslimatı yapılıp yapılmadığı sorularak, yapılmış ise buna ilişkin bilgi ve belgeler istenilmiş, davacı tarafından, belirtilen tarihlerde … sayılı bayilik lisansı ile faaliyet gösteren … Ltd. Şti.’ye akaryakıt teslimatı yapılmadığı bildirilerek, diğer ilgili bilgi ve belgelerin gönderildiği; davalı idare tarafından, belirtilen tarihlerde davacının adı geçen bayie teslimat yaptığını gösterir bilgi ve belgenin sunulmadığı; … Vergi Dairesi’nin göndermiş olduğu faturalar incelendiğinde ise, dağıtıcının … sayılı bayilik lisansı kapsamında değil bir başka adreste … sayılı bayilik lisansı kapsamında faaliyet gösteren … Ltd. Şti.’ne sevkiyat yapıldığının anlaşıldığı, sonuç itibarıyla, davacının … sayılı bayilik lisansı ile faaliyet gösteren …Ltd. Şti.’ne, otomasyon sisteminin kurulması için son tarih olan 30/06/2011 tarihinden sonra akaryakıt sevkiyatı yapıldığı hususuna ilişkin bir bilgi ya da belgenin dosyaya ibraz edilmediği görülmüştür.
Bu durumda, bayilik lisansını sona erdirme iradesini bağlı bulunduğu dağıtıcıya ve davalı Kuruma bildiren … sayılı bayilik lisansı ile faaliyet gösteren bayisine herhangi bir akaryakıt sevkiyatı yaptığı ortaya konamayan dağıtım lisansı sahibi davacının, anılan bayisine ait akaryakıt istasyonunda otomasyon sistemi kurması gerekmemektedir.
Bu itibarla, istasyon otomasyon sisteminin kurulması için son tarih olan 30/06/2011 tarihinden sonra bayilik faaliyetinde bulunduğu yolunda somut bir tespit bulunmayan davacı şirketin … sayılı lisansa sahip sözleşmeli bayisi olan … Şti’ne ait akaryakıt istasyonunda stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda günlük olarak izlenebilmesine yönelik otomasyon sistemi kurulmadığından bahisle …-TL idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/09/2018 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.