Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2017/2181 E. , 2020/3161 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/2181
Karar No:2020/3161
TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Valiliği
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): …
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı tarafından, kantin işletmecisi olduğu … ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan … İmam Hatip Lisesi’nin yemekhane salonunun kiralanmasına ilişkin olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesi uyarınca pazarlık usulüyle gerçekleştirilen 07/09/2016 tarihli ihalenin ve ihalenin iptali istemiyle yapılan başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı Melikgazi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce Dairemizin … tarih ve E: …, K: … sayılı bozma kararına uyularak verilen kararda; davacının, … İmam Hatip Lisesi kantinini 11/08/2014 tarihinden itibaren kiralama sözleşmesi ile işlettiği, Okul Aile Birliği tarafından yapılan 16/08/2016 tarihli toplantıda okulun diğer bir birimi olan yemekhane salonunun ihale ile kiralanması kararının alındığı, 05/09/2016 tarihinde ihaleye ilişkin ilan/şartnamenin okulun resmî internet sitesinde ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nün sitesinde duyurulduğu, 06/09/2016 tarihinde sadece bir kişinin teminat yatırıp ihale için gerekli evrakları komisyona teslim ettiği, bu süreçte kantin işletmecisi olan davacıya herhangi bir teklif götürülmeksizin 07/09/2016 tarihinde ihalenin gerçekleştirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı,
Kamu yararı, hizmet gerekleri ve teknik zorunluluklar bakımından okul içerisinde davacının işlettiği kantinin yanında (kantin tanımı kapsamında yer alan) yemekhane açılması zarureti hasıl olsa da yemekhane açılabilmesi için veya buranın 3. kişilerce işletilmek üzere ihaleye çıkılabilmesi için mevzuatta öngörüldüğü üzere öncelikle kantin işletmecisine söz konusu yeri işletip işletmeyeceği konusunda teklif götürülmesi gerekirken doğrudan ihaleye çıkılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, davacı ile kiracılık ilişkisinin 11 yıl boyunca pazarlık usulü ihalesi ile sürdürüldüğü, davacının ihaleye katılmada hukukî menfaati olduğu gerekçesiyle ihalenin iptalini istemesinin kötü niyetli olduğu, kantin kavramı tüm kavramları kapsar nitelikte olsaydı görüş yazısında yemek hizmetine özel açıklama yapılmayacak olduğu, yemekhane ile kantinin benzerlik göstermediği, yemekhanenin sıcak yemek hizmeti verdiği, kantinin ise böyle bir hizmeti olmadığı, davacının dayandığı görüş yazısının mülga yönetmeliğe göre verildiği, yeni yönetmelikle neredeyse tüm maddelerin değişikliğe uğradığı, ayrıca görüş yazısının okul ile kantin yüklenicisi arasında normal bir işleyiş bulunduğu kabulüyle verildiği, ancak davacının kantin sözleşmesinin sona erdiği ve sözleşmenin tekrar uzatılmaması kararı alındığı, şartları kabul ederek ihaleye giren tek firmanın ihaleyi kazandığı, davacının hiçbir okulda kantin ve yemekhane işletebilecek ehliyete sahip olmadığı, kantinin tahliyesi talep edildikten sonra hukuka aykırı ve suç teşkil eden girişimlerde bulunduğu, kantinin önünde yer alan kamerayı bayan personelin tuvalet kapısının önüne çevirdiği ve bunu yapanın okul müdürü olduğunu söyleyerek suç duyurusunda bulunduğu, bu eylem nedeniyle açılan iftira davasında hapis cezası aldığı ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği , bu eylemlerin tek başına sözleşmenin fesih nedeni olduğu, tahliye davası aleyhine sonuçlanan ve fuzuli şagil durumunda olan davacının kantini tahliye ettiği, ihale yapıldığı sırada kantinci sıfatını haiz olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, dava konusu ihale nedeniyle 7 kişi hakkında ihaleye fesat karıştırma suçundan dolayı kamu davası açıldığı, ihalede birçok usulsüzlük tespit edildiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı, … ili, … ilçesi, … Mahallesinde bulunan … İmam Hatip Lisesi kantininin 2003 yılında beri işletmecisidir.
En son 11/08/2014 tarihinde yapılan sözleşmeyle davacının sözleşmesi 26/05/2015 tarihine kadar uzatılmıştır.
Anılan lisenin yemekhane salonu 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesi uyarınca pazarlık usulüyle 1 yıllığına kiralanmak üzere 01/09/2016 tarihli Kaymakam Olur’uyla ihaleye çıkarılmıştır.
Davacı tarafından 20/09/2016 tarihinde ihalenin iptali istemiyle yapılan başvuru, … tarih ve … sayılı Melikgazi Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü işlemiyle, ihalenin mevzuata uygun bir şekilde yapıldığı, başvuruyla ilgili olarak yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından başvurunun reddine ilişkin işlem ile söz konusu kira ihalesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 16. maddesinde, “Aynı alan içinde birden fazla örgün ve/veya yaygın eğitim kurumunun bir arada bulunması hâlinde eğitim kampüsü kurulabilir ve bunların ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere eğitim kampüsü yönetimi oluşturulabilir. Eğitim kampüsü bünyesindeki ortak açık alan, kantin, salon ve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesi kampüs yönetimince yerine getirilir. Bu şekilde elde edilen gelirler, kampüsün ortak giderlerinde kullanılır. Eğitim kampüslerinin kuruluşu, yönetiminin oluşumu, gelirlerinin harcanması ve denetlenmesi ile bu fıkrada belirtilen diğer hususlar Maliye Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca müştereken hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak için okul ile aile arasında işbirliği sağlanır. Bu amaçla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birlikleri, okulların eğitim ve öğretim hizmetlerine etkinlik ve verimlilik kazandırmak, okulların ve maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak üzere; aynî ve nakdî bağışları kabul edebilir, maddi katkı sağlamak amacıyla sosyal ve kültürel etkinlikler ve kampanyalar düzenleyebilir, okulların bünyesinde bulunan açık alan, kantin, salon ve benzeri yerleri işlettirebilir veya işletebilirler. (…) Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişi, birlik organlarının oluşturulması ve seçim şekilleri, sosyal ve kültürel etkinliklerden sağlanan maddi katkılar, bağışların kabulü, harcanması ve denetlenmesi ile açık alan, kantin, salon ve benzeri yerlerin işlettirilmesi veya işletilmesinden sağlanan gelirlerin dağıtım yerleri ve oranları, harcanması ve denetlenmesine dair usul ve esaslar, Maliye Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca müştereken hazırlanan yönetmelikle düzenlenir.
Milli Eğitim Bakanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, gerekli görülen hâllerde il milli eğitim müdürlükleri; il sınırları içerisinde bulunan bir veya birden fazla eğitim kampüsü yönetiminin veya okul-aile birliğinin işlettirebileceği veya işletebileceği yerlere ilişkin ihaleleri bunlar adına yapmaya yetkilidir. …” kuralına yer verilmiştir.
1739 sayılı Kanun’un 16. maddesine dayanılarak çıkarılan “Milli Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği”nin 20. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, “Birlik; kantin ve benzeri yerleri öncelikle işletmecilere kiralama usulü ile işlettirir veya işletmecinin bulunmadığı durumlarda işletir. Kantin ve benzeri yerlerin kiraya verilmesinde, eğitim ve öğretimin aksatılmaması esastır. Söz konusu yerlerin birlik tarafından kiraya verilmesi 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre pazarlık usulü ile yapılır.”; dokuzuncu fıkrasında, “Kira sözleşme süresi tamamlanmadan işletmecinin tek taraflı olarak sözleşmeyi feshetmesi veya işletmecinin sözleşme hükümlerine uymaması veya fesih nedenlerinden birinin gerçekleşmesi sebebiyle birlikçe feshedilmesi ya da tarafların mutabakatı ile sözleşmenin feshedilmesi hâlinde yeniden ihale yapılır.”;
22. maddesinin ikinci fıkrasında “Kira süresinin sona ermesi veya sözleşmenin feshedilmesi hâlinde kiralanan yer tahliye edilmediği takdirde 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75. maddesi uyarınca tahliye edilir.”;
Geçici 2. maddesinde ise, “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce sözleşmesi sona eren veya devam eden ve sözleşme bitim tarihi itibarıyla sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getiren kantin, yemekhane, kafeterya ve benzeri yerleri işleten kiracıların talep etmeleri hâlinde mevcut kiracılara bu yerler pazarlık usulü ile kiralanır.” kuralı yer almıştır. Yönetmelik ekinde yer alan Tip Sözleşmenin 6. maddesinde ise kiralama süresi belirtilmemiştir.
Öte yandan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 64. maddesinde, kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığı’ndan izin alınmasının şart olduğu, üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, kira bedelinin her yıl şartname ve sözleşmesindeki esaslara göre yeniden tespit edileceği belirtilmiştir.
19/06/2007 tarih ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’in “Kira sözleşmesinin sona ermesi ve feshi” başlıklı 74. maddesinde ise, “1) Kira sözleşmesi, sürenin bitimiyle sona erer. 2) Sözleşme hükümlerine aykırı davranılması, üst üste iki taksidin vadesinde ödenmemesi, taşınmazın sözleşmede öngörülen amaç dışında kullanılması veya kiracı tarafından talep edilmesi hâlinde, sözleşme İdarece feshedilir. …” kuralı yer almıştır.
Maliye Bakanlığı’nca hazırlanan ve 20/10/2005 tarih ve 25972 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 300 Sıra No.lu Milli Emlak Genel Tebliği’nin (Tebliğ) “XVIII. Özellik Arzeden Kiralama İşlemleri” başlıklı bölümünün “B-Milli Eğitim Bakanlığı’na Tahsisli ve Bu Bakanlığa Bağlı Okul ve Kurumlardaki Kantin, Açık Alan, Salon ve Benzeri Yerlerin Kiraya Verilmesi” başlıklı kısmında, 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu kapsamında ilgili kuruluşlara devredilen okullar hariç olmak üzere, Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsisli ve bu Bakanlığa bağlı okul ve kurumlardaki kantin, açık alan, salon ve benzeri yerlerin, Milli Eğitim Bakanlığı’nın gözetim ve denetiminde okul-aile birlikleri tarafından işletilmesinde veya işlettirilmesinde uygulanacak esaslar maddeler hâlinde belirtilerek anılan yerlerin Okul Aile Birlikleri tarafından işletilmesi hâlinde sözleşmelerin 5 yıllık dönemler hâlinde düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Okul-Aile Birliği Yönetmeliğ’nin Geçici 2. maddesine göre, 09/02/2012 tarihinden önce sözleşmesi sona eren veya devam eden kiralama sözleşmelerinin, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getiren kiracılar tarafından süresinin uzatılmasının talep edilmesi hâlinde sözleşmede öngörülen sürenin aşılmaması ve her durumda 5 yılı doldurduktan sonra yeniden ihale yapılmak suretiyle kiralanması gerekmektedir. 5 yıllık kiralama süresi bittikten sonra ihale yapılmaksızın mevcut kiralama sözleşmesinin uzatılması ise hukuken mümkün değildir.
Uyuşmazlıkta, davacının okul kantinini ilk defa 2003 yılında pazarlık usulüyle yapılan ihale sonucunda kiraladığı, kira süresinin 11/08/2014 tarihinde yapılan sözleşmeyle 26/05/2015 tarihine kadar uzatıldığı ve söz konusu tarihte sona erdiği, ilk kiralama tarihi ile son kira sözleşmesi süresi sonunda 5 yıllık sürenin dolduğu görülmektedir.
Bu durumda, 5 yıllık kira süresi sona eren sözleşmenin ihale yapılmaksızın uzatılmasının hukuken mümkün olmadığı, davacının sözleşme süresinin sona erdiği, söz konusu yeri işletip işletmeyeceği hususunda teklif götürülmesine gerek bulunmadığı anlaşıldığından, uyuşmazlığa konu okul yemekhane salonunun kiraya verilmek üzere ihaleye çıkarılmasında ve yapılan ihalede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, ihalenin iptali istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemde ve yapılan ihalede hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen davacı tarafından yapılan toplam …-TL ilk derece ve temyiz yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Davalı idare tarafından yapılan toplam …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Harçtan muaf olan davalı idareden başlangıçta alınmayan … -TL temyiz başvuru harcı ve … -TL temyiz karar harcının davacıdan tahsili için Mahkemece ilgili vergi dairesine müzekkere yazılmasına,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 16/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.