Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2016/4991 E. , 2020/1387 K.f.y
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/4991
Karar No:2020/1387
TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Semt Pazarcılar Odası
VEKİLİ: …
İSTEMİN_KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … ili, … ilçesi, … mahallesinde bulunan … Kapalı Pazar Yerindeki 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 numaralı dükkanların ihalesinin ve buna dayanak kararın iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; pazar yerlerindeki satış yerlerinin tahsis yoluyla, kapalı pazar yerlerinin ise tahsis dışında belirli süreli sınırlı ayni hak tesisi yöntemi kullanılarak sınırlı hak sahibince kiralanmak suretiyle işletilebileceği, dolayısıyla pazar yerlerinde asıl işletim usulünün tahsis olduğu, ancak üzerinde belirli süreli sınırlı aynı hak tesis edilen satış yerlerinin sınırlı ayni hak sahibince kiraya verilebileceği, davaya konu dükkanların … Semt Pazarında pazar yeri içerisinde bulunduğu, dava konusu işlem tarihine kadar da tahsis suretiyle işletildiği, üzerlerinde de belirli süreli sınırlı aynı hak bulunmadığı, ayrıca pazar yerlerindeki işyerlerinin faaliyette bulunduğu gün sayısına göre de farklı uygulamalara tâbi olacağına ilişkin bir düzenleme bulunmadığı açık olup, yukarıda belirtilen mevzuat uyarınca üzerinde sınırlı ayni hak bulunmayan satış yerlerinin kiraya verilemeyecek olması karşısında, … Semt Pazarı alanı içinde bulunan dükkanların kiralanmasına yönelik tesis olunan ihale işlemlerinde hukuka uygunluk bulunmadığı, öte yandan, taşınmazların encümen kararı ile ihale şartnamesi uyarınca ihaleye çıkarıldığı, ihale şartnamesinde ise ihale süresinin 5 yıl olduğu, encümenin taşınmazları ancak 3 yıl süreyle kiralama yetkisi bulunduğu dikkate alındığında, encümen tarafından bu süreyi aşacak şekilde kiralamaya yönelik tesis olunan ihale işleminde bu yönüyle de hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, davacının dava açma ehliyetinin olmadığı, Belediyelerin mülkiyetinde olan taşınmazları 2886 sayılı Kanun’a göre ihale ile işletmesi gerektiği, kapalı pazar yeri içinde yer alan dükkanlardan işgaliye alınamayacağı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davaya konu dükkanlarında içinde bulunduğu … Pazar Yeri, Pazarcılar Odası ile davalı idare arasında imzalanan 19/06/2003 tarihli protokol uyarınca inşa ettirilmiştir. Protokole göre pazarın bir bölümünün açık pazar, diğer bölümünün ise dükkanlardan oluşan kapalı pazar şeklinde inşa edileceği, pazar yerinin mülkiyetinin davalı idareye ait olacağı kararlaştırılmıştır.
Davalı idarece yapılan tespitlerde kapalı pazar yerinde bulunan ve balıkçı olarak işletilen 1-2-3-4 no.lu dükkanlar ile kasap olarak işletilen 5 ve 6 no.lu dükkanların pazar yerinde her gün faaliyette bulunduğu, her gün faaliyette bulunan dükkanların işgaliye harcı ile değil 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle işletilmesi gerektiğinden bahisle 26/04/2016 tarih ve 1347 sayılı encümen kararı ile ihaleye çıkarılmasına karar verilmiştir.
Anılan ihalenin ve buna dayanak kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, “Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek” belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 1. maddesinin 1. fıkrasında, bu Kanunun amacının, sebze ve meyveler ile arz ve talep derinliğine göre belirlenecek diğer malların ticaretinin kaliteli, standartlara ve gıda güvenilirliğine uygun olarak serbest rekabet şartları içinde yapılmasını, malların etkin şekilde tedarikini, dağıtımını ve satışını, üretici ve tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunmasını, meslek mensuplarının faaliyetlerinin düzenlenmesini, toptancı hâlleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir sisteme kavuşturulmasını ve işletilmesini sağlamak olduğu; 2. maddesinin 1. fıkrasının (j) bendinde, bu Kanunun uygulanmasında pazar yerlerinin, belediyelerce tespit edilecek yer ve günlerde kurulan üretici ve semt pazarlarını, aynı fıkranın (m) bendinde, semt pazarının, üreticiler ve pazarcılar tarafından satışa sunulan mallar ile belediyece müsaade edilen diğer gıda ve ihtiyaç maddelerinin doğrudan tüketicilere perakende olarak satıldığı açık veya kapalı pazar yerlerini ifade ettiği; 7. maddesinin 5. fıkrasında, belediyelerin, modern pazar yerleri kurmak, işletmek ya da Bakanlığın belirleyeceği usul ve esaslar dahilinde yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları iştiraklerince kurulmasını ve işletilmesini sağlamak, pazar yerlerinde malların hijyenik şartlarda satışa sunulmasını sağlayıcı uygun çalışma ortamını oluşturmak ve altyapı ile çevre düzenlemelerini yapmak, tüketicinin korunmasına yönelik tedbirleri almak ve gerekli denetimleri yapmakla görevli olduğu; 6. fıkrasında, pazar yerlerinin kurulması ve kapatılmasına, işleyiş, yönetim ve denetimine, üretici ve pazarcılarda aranılacak niteliklere, bunların çalışmalarına, yapacakları satışlara, haklarına, uymakla yükümlü bulundukları kurallara ve faaliyetlerinin yürütülmesine dair diğer hususlara ilişkin usul ve esasların ilgili bakanlıkların uygun görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği; 11. maddesinin 3. fıkrasında, pazar yerlerindeki satış yerlerinin tahsis yoluyla işletileceği, tahsisin, satış yeri bulunmayanlara öncelik verilmek suretiyle belediye encümeni tarafından yapılacağı ve belediye meclisince her yıl belirlenecek tarifeye göre ücret tahsil edileceği, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ile diğer yerlerin, belirli süreli sınırlı ayni hak tesisi yöntemi kullanılarak kiralama yoluyla da işletilebileceği, sınırlı ayni hak tesisi yöntemi ile bir pazar yerinde aynı kişiye en fazla iki satış yeri verilebileceği, sınırlı ayni hak tesisi ile tahsis ve kiralama işlemine ilişkin diğer usul ve esasların yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
12/07/2012 tarih ve 28351 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Pazar Yerleri Hakkında Yönetmeliğin 11. maddesinin 1. fıkrasında, semt ve üretici pazarlarındaki satış yerlerinin tahsis yoluyla işletileceği, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ile diğer yerlerin, belirli süreli sınırlı ayni hak tesisi yöntemi kullanılarak kiralama yoluyla da işletilebileceği, tesis edilen sınırlı ayni hakkın tapu kütüğüne tescil edileceği ve süresinin on yılı geçemeyeceği kural altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Semt pazarlarının kapalı pazar yerinde kurulması hâlinde satış yerlerinin tahsisinin yanı sıra belirli süreli sınırlı ayni hak tesis yöntemi kullanılarak kiralama yoluyla işletilmesinin mümkün olduğu, beldenin müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamakla görevli ve yetkili olan belediyelerin mali, sosyal ve benzeri kriterleri göz önünde bulundurarak kapalı pazar yerinde kurulan semt pazarındaki satış yerlerinin tahsis yoluyla ya da belirli süreli sınırlı ayni hak tesis yöntemi kullanılarak kiralama yoluyla işletilmesinde takdir yetkisine sahip olduğu açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, 5 yıl için yapılan kiralama ihalesinde yetkinin Belediye Meclisi’ne ait olmasına karşılık, Belediye Encümeni tarafından ihalenin gerçekleştirildiği görülmektedir.
Bu durumda, encümen tarafından 5 yıllık kiralamaya yönelik tesis olunan ihale işleminde hukuka uygunluk bulunmadığından, dava konusu işlemlerin iptaline yönelik Mahkeme kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemlerin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 16/06/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.