Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2016/4646 E.  ,  2019/238 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/4646
Karar No:2019/238

TEMYİZ EDEN (DAVALI): Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
VEKİLİ : …

KARŞI TARAF (DAVACI): … Ltd. Şti.
VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin dağıtıcısı haricinde akaryakıt temin ettiğinden bahisle …-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce; Dairemizin 09/03/2015 tarih ve E:2014/1936 ve K:2015/912 sayılı bozma kararına uyularak, davacı şirketin mevzuata aykırı olduğu değerlendirilen fiili nedeniyle, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesi uyarınca, ön araştırma ve soruşturma yapılmasına gerek görülmeyerek konuya ilişkin davacı şirketten yazılı savunma alınması sonucunda idari para cezasının uygulandığı, idari para cezalarının ancak ön araştırma ve soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra ve en geç üç ay içinde karara bağlanacağı yolundaki emredici kurala aykırı şekilde söz konusu prosedür uygulanmadan uyuşmazlık konusu işlemin gerçekleştirildiği anlaşıldığından, dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Dairemizin bozma kararının gerekçesine uygun olarak karar verilmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Uyuşmazlığa konu olayda, davacı şirketin mevzuata aykırı olduğu değerlendirilen fiilleri nedeniyle, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesi uyarınca, ön araştırma ve soruşturma yapılmasına gerek görülmeyerek konuya ilişkin olarak davacı şirketten yazılı savunma alınmasına karar verilmiş ve süresi içerisinde herhangi bir savunma yapılmadığından bahisle dava konusu … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla idari para cezası uygulanmıştır. Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olduğu şekliyle 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun “İdari para cezaları” başlıklı 19. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde; Kanun’un 5., 6., 7., 8., 16., 17. ve 18. maddelerinin ihlâli halinde sorumlulara altıyüzbin Türk Lirası idari para cezası verileceği, 8. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde; bayilerin, bayisi oldukları dağıtıcı haricinde diğer dağıtıcı ve onların bayilerinden akaryakıt ikmali yapmamayla yükümlü oldukları kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un “İdari yaptırımlar” başlıklı 20. maddesinde ise, “Lisans sahibi kişiler hakkında, bu Kanuna, bu Kanuna göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere, Kurumun yazılı talimatlarına veya lisanslarına kayıtlı hususların herhangi birine riayet edilmediği takdirde, Kurum tarafından ön araştırma veya soruşturma başlatılır. Ayrıca, ilgiliye onbeş gün içerisinde aykırılıkların giderilmesi, aksi hâlde bahse konu piyasa faaliyetlerinin geçici bir süre için durdurulabileceği veya doğrudan doğruya iptal yaptırımının uygulanacağı ihbar edilir. Bu ihbara rağmen onbeş günlük sürenin bitiminde aykırılıklar giderilmezse, Kurum piyasa faaliyetini otuz günden az, yüzseksen günden çok olmamak üzere geçici olarak durdurur. Geçici durdurma süresince, tehlikeli eylemin veya kötüniyetin veya ürünlerde zarar oluşmasının önlenmesi ile faaliyetin durdurulmasına neden olan durumun ortadan kaldırılmasına ilişkin faaliyetler dışında hiçbir piyasa faaliyeti yapılamaz. Lisans iptalleri Kurumca yapılacak soruşturma neticesine göre karara bağlanır. Kaçak veya menşei belli olmayan ürün ikmal edenlerin lisansı iptal edilir…” kuralına yer verildikten sonra; “Ön araştırma, soruşturma ve dava hakkı” başlıklı 21. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, Kurul’un, kendiliğinden veya kendisine ulaşan ihbar veya yakınmalar üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar vereceği belirtilmiş, ön araştırma ve soruşturmada izlenecek usul ve esasları düzenlemeye Kurul yetkili kılınmıştır.
Anılan yetkiye dayanılarak hazırlanan ve 06/01/2005 tarih ve 25692 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 19-24. maddelerinde, ön araştırma ve soruşturma süreci düzenlendikten sonra, 25. maddesinin birinci fıkrasında, petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma ve soruşturma sürecine gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, daire başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunmasının alınacağı; daire başkanının, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunacağı, Başkanın, konuyu Kurul gündemine öncelikle alacağı; ikinci fıkrasında ise, Kurul’un, yazılı savunma ve konuya ilişkin daire başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını vereceği, ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın Kurul tarafından sabit görülmesi hâlinde, ilgili kanunlarda öngörülen ceza ve yaptırımların uygulanmasını kararlaştıracağı ifade edilmiştir.
28/03/2013 tarih ve 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 44. maddesiyle yeniden düzenlenen ve işlem tarihinde yürürlükte olan 5015 sayılı Kanun’un 19. maddesinin dördüncü fıkrasında, idari para cezalarının, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç üç ay içinde karara bağlanacağı kuralı getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Hukukumuzda idari yaptırım türleri, idari para cezaları ve idari tedbirler olarak sınıflandırılmaktadır. Nitekim, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 16. maddesinde, idari para cezalarının yanı sıra idari tedbirler de idari yaptırım olarak kabul edilmiş, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili yasalarda yer alan diğer tedbirler, idari tedbir olarak tanımlanmıştır.
5015 sayılı Kanun’un “Cezalar, İdari Yaptırımlar, Dava Hakkı, … ” başlıklı İkinci Kısım Birinci Bölümü’nün 19. maddesinde “idari para cezaları”; “İdari yaptırımlar” başlıklı 20. maddesinde ise “lisans iptali” düzenlenmiştir. Gerek idari para cezasının, gerek lisans iptalinin bir idari yaptırım olduğunda tereddüt bulunmamaktadır. Ancak, 5015 sayılı Kanun’da idari para cezaları ile lisans iptali farklı usul ve esaslara bağlanmıştır. Bu bağlamda, 5015 sayılı Kanun’un idari para cezaları dışındaki idari yaptırımları (idari tedbirleri) düzenleyen 20. maddesinde, lisans iptali için soruşturma yapılması zorunlu görülmüş olmasına rağmen, idari para cezalarını düzenleyen 19. maddesinde, lisans sahibi olan ve olmayanlar yönünden herhangi bir ayrıma gidilmeden, soruşturma yapılması idari para cezası verilebilmesinin ön koşulu olarak belirtilmemiştir. Bununla birlikte, idari para cezalarının uygulanabilmesi için soruşturmanın zorunlu olmamasına karşılık, gerektiğinde soruşturma yapılabileceği de kuşkusuzdur.
Öte yandan, her ne kadar Kanun’un 19. maddesinde, ön araştırma ve soruşturma usulüyle ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiş ise de, 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 44. maddesiyle yeniden düzenlenen maddenin 4. fıkrasında, idari para cezalarının, ön araştırma veya soruşturma aşamasının tamamlanmasından sonra Kurul tarafından en geç üç ay içinde karara bağlanacağı kuralı getirilmiş, ancak dava konusu Kurul kararının söz konusu Kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 11/04/2013 tarihinden önce tesis edildiği dikkate alındığında, tesis edildiği tarih itibarıyla usule uygun olan Kurul kararının sonraki düzenlemeyle hukuka aykırı hâle gelmeyeceği açıktır.
Bu durumda, Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 25. maddesi uyarınca davacı şirketten yazılı savunma alınmasına karar verilen ve süresi içerisinde herhangi bir savunma yapılmaması sonucunda tesis edilen işlemin hukuka uygun olup olmadığı hakkında işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken, ön araştırma ve soruşturma prosedürü uygulanmadığından bahisle işlemin iptali yönünde verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 05/02/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.