Danıştay Kararı 13. Daire 2016/2176 E. 2020/3101 K. 11.11.2020 T.

Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2016/2176 E.  ,  2020/3101 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2016/2176
Karar No:2020/3101

TTEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü

VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri …
Hukuk Müşaviri …
Hukuk Müşaviri …, Av. ..
Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Enerji Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 880.979,78-TL hidroelektrik kaynak katkı payı istenilmesine ilişkin dava konusu işlemin 174.027,74-TL’lik kısmının iptaline, davacının ödediği 174.027,74-TL’nin davalı idarece davacıya ödenmesine ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket ile … Genel Müdürlüğü arasında imzalanan …Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanımı Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşma’nın (Anlaşma) ”Hidroelektrik Kaynak Katkı Payının esasları, hesaplama şekli ve ödenmesi” başlıklı 36. maddesi uyarınca 2012 yılı üretimi için 880.979,78-TL olarak hesaplanan hidroelektrik kaynak katkı payı tutarının en geç 31/01/2013 tarihine kadar ödenmesi istemine ilişkin … Genel Müdürlüğü Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığı’nın 30/01/2013 tarih ve 56806 sayılı işleminin iptali ile ihtirazi kayıtla yatırılan 880.979,78-TL hidroelektrik kaynak katkı payının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; Dairemizin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile Mahkemelerinin davanın görev yönünden reddi kararının bozulması üzerine bozma kararına uyularak, davacı şirket tarafından ileri sürülen, Anlaşma uyarınca verilmesi gereken miktarda su verilmediği için hidroelektrik kaynak katkı payı talep edilemeyeceği iddiası açısından; Anlaşma hükümlerine göre idarenin belli tarihte ve belli miktarda su verme taahhüdü ve yükümlülüğü altına girmediği, su verilememesi veya az verilmesi durumunda sorumluluğun davacı şirkete ait olduğunun taraflar arasında kararlaştırıldığı, Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı ödenmesine ilişkin anlaşma maddesinden ödenecek katkı payının üretilmesi taahhüt edilen değil üretilen elektrik üzerinden hesaplanacağının anlaşıldığı, maddede suyun verilmemesi veya az verilmesi durumunda Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı ödenmeyeceği yönünde bir hükmün yer almadığı görüldüğünden, davacının bu husustaki iddiasının yerinde olmadığı,
Dava konusu işlemle talep edilen Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarının hesaplanmasına açısından ise davalı idarece Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı hesaplanırken Anlaşmanın 36. maddesinde, “K1 = Ödemeye esas üretim yılındaki EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı” olarak belirlenen verinin 15,44 Krş/kWh olarak alındığı, bu tutarın 25/12/2012 tarih ve 28508 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 18/12/2012 tarih ve 4185 sayılı EPDK kararı ile 2013 yılında geçerli olmak üzere belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı olduğunun görüldüğü, uyuşmazlıkta; her ne kadar davalı idarece, hesaplamada kullanılan Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatının EPDK tarafından bir önceki yıl verileri ile hesaplandığı ve izleyen yıl geçerli olmak üzere belirlendiği, dava konusu işlemde hesaplamaya esas alınan Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı değerinin 2012 yılı verileri esas alınarak hesaplanan ve 2013 yılında geçerli olmak üzere açıklanan veri olduğu, üretim yılı 2012 yılı olduğuna göre bu verinin esas alınması gerektiği savunulmuş ise de Anlaşmanın 36. maddesinin açık hükmü gereği ödemeye esas üretim yılı olan 2012 yılı için EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatının hesaplamaya esas alınması gerektiği, bu verinin ise 31/12/2011 tarih ve 28159 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 20/12/2011 tarih ve 3562 sayılı EPDK kararı ile 2012 yılında geçerli olmak üzere belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı olan 12,39 Krş/kWh olması gerektiği, davalı idare uygulamasında ise 2013 yılı için geçerli olan bedelin hesaplamaya esas alındığı ve bu durumun sözleşmeye aykırı olduğu,
Buna göre; Mahkemeleri’nin … tarihli ara kararı ile, davalı idareden, “Davacı şirketin 2012 yılı üretimi için ödeyeceği Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı’na ilişkin olarak, 31/12/2011 tarih ve 28159 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 20/12/2011 tarih ve 3562 sayılı EPDK kararı ile 2012 yılında geçerli olmak üzere belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı olan 12,39 Krş/kWh bedelin esas alınması halinde davacı şirketin 2012 yılı üretimi için ödeyeceği Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarının ne kadar olacağının hesaplanarak bildirilmesinin istenilmesine,” karar verildiği, gelen cevaptan bu suretle yapılan hesaplamaya göre davacı şirketin 2012 yılı üretimi için ödeyeceği Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarının 706.952,04-TL olması gerektiğinin anlaşıldığı, bu durumda; dava konusu işlemin 174.027,74-TL’lik kısmında hukuka uygunluk, 706.952,04-TL’lik kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı, davacının fazladan ödediği 174.027,74-TL’nin davalı idarece davacıya iadesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle 880.979,78-TL hidroelektrik kaynak katkı payı istenilmesine ilişkin dava konusu işlemin 174.027,74-TL’lik kısmının iptaline, davacının ödediği 174.027,74-TL’nin davalı idarece davacıya ödenmesine, işlemin kalan kısmının iptali ve bu kısma isabet eden tutarın iadesi istemine yönelik olarak ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı şirket ile imzalanan …Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanımı Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşma uyarınca idarenin davacıya belli tarihte ve belli miktarda su verme taahhüdünün ve yükümlülüğünün olmadığı, davacının ürettiği birim elektrik başına katkı payı alındığı, üretilmeyen elektrik için katkı payı alınmasının söz konusu olmadığı, hesaplamada kullanılan Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatının Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) tarafından bir önceki yıl gerçekleşen veriler dikkate alınarak hesaplandığı, Mahkeme tarafından hesaplamada kullanılan 20/12/2011 tarih ve 3562 sayılı Kurul kararı ile belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı değerinin 2011 yılının ortalama, 2012 yılının ise referans fiyatı olduğu, ödemeye esas ödeme yılı 2012 yılı olduğundan K1 değerinin 2012 yılıdna Kurul tarafından belirlenen 15,44 Krş/kWh değerinin kullanılması gerektiği, yapılan hesaplamanın doğru olduğu ileri sürülerek Mahkeme kararının 880.979,78-TL hidroelektrik kaynak katkı payı istenilmesine ilişkin dava konusu işlemin 174.027,74-TL’lik kısmının iptaline, davacının ödediği 174.027,74-TL’nin davalı idarece davacıya ödenmesine ilişkin kısmı temyiz edilmiştir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirket ile … Genel Müdürlüğü arasında 22/05/2009 tarihinde … Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanımı Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşma (Anlaşma) imzalanmıştır.
Anlaşma’nın ”Hidroelektrik Kaynak Katkı Payının esasları, hesaplama şekli ve ödenmesi” başlıklı 36. maddesinde; ” (…) DSİ’ye ödenmesi taahhüt edilen birim elektrik kilowat/saat (kW/H) başına 4,11 (rakam ile) dörtvirgülonbir (yazı ile) yeni kuruşun yıllık enerji üretimi ile çarpılması sonucu Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarı belirlenir. Tesisin yıllık enerji üretimi bir sonraki yılın 15 Ocak tarihine kadar Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) veya ilgili dağıtım şirketi tarafından bildirilir. Belirlenen Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarının teklif yılından ödemeye esas üretim yılına kadar EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatının artışı oranında güncelleştirilerek EPDK’ca verilen lisans süresince, takip eden ayın Ocak ayı sonuna kadar gelir kaydedilmek üzere şirket tarafından DSİ’ye ödenmesi gerekmektedir. Hesap edilen tutarın zamanında ödenmemesi halinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı tutarının hesaplanması için aşağıdaki formül uygulanır: (…) K1 = Ödemeye esas üretim yılındaki EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı (…)” kuralı yer almaktadır.
Hidroelektrik Kaynak Katkı Payı hesaplanırken Anlaşmanın 36. maddesinde “K1 = Ödemeye esas üretim yılındaki EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı” olarak tanımlanan katsayı, 25/12/2012 tarih ve 28508 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 18/12/2012 tarih ve 4185 sayılı Kurul kararı ile belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı olarak 15,44 Krş/kWh alınmış, yapılan hesaplama sonucunda 2012 yılı üretimi için 880.979,78-TL hidroelektrik kaynak katkı payı belirlenmiştir.
Bu tutarının en geç 31/01/2013 tarihine kadar ödenmesi istemine ilişkin … Genel Müdürlüğü Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığı’nın 30/01/2013 tarih ve 56806 sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektirik Piyasası Kanunu’nun “Hidrolik kaynaklara başvuruların değerlendirilmesi” başlıklı 29. maddesinde, “(1) Hidrolik kaynaklar için üretim lisansı almak maksadı ile su kullanım hakkı anlaşması imzalamak üzere yapılan başvurularda, su kullanım hakkı anlaşması imzalanacak tüzel kişiyi belirlemeye DSİ yetkilidir. Aynı kaynak için DSİ’ye birden fazla başvuru yapılmış olması hâlinde; fizibilitesi kabul edilebilir bulunanlar arasından her yıl için birim megavat başına en yüksek oranda hidroelektrik kaynak katkı payı vermeyi teklif eden tüzel kişi, anlaşma imzalanmak üzere belirlenir ve Kuruma bildirilir. (2) Hidroelektrik kaynak katkı payı bedeli her yıl ocak ayı sonuna kadar DSİ bütçesine gelir kaydedilmek üzere ödenir. (3) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar DSİ’nin bağlı olduğu bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” kuralı yer almaktadır.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un “Tanımlar ve kısaltmalar” başlıklı 3. maddesinin 12 no.lu bendinde Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatının “yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalamasını” ifade ettiği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, 2012 yılı elektrik üretimi için hidroelektrik katkı payı hesaplanırken güncelleme katsayısının bileşeni olan “K1” değerinin hangi değer olduğuna ilişkindir.
Taraflar arasında imzalanan Anlaşma’nın 36. maddesinde, “K1” değeri ödemeye esas üretim yılındaki EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı (TORETOSAF) olarak tanımlanmış olup, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için anlaşmanın 36. maddesindeki tanımda yer verilen “ödemeye esas üretim yılındaki” ifadesinden, ödemeye esas üretim yılı olan 2012 yılı için referans olacak TORETOSAF değerinin mi, yoksa 2012 yılında gerçekleşen değeri ifade eden TORETOSAF değerinin mi anlaşılması gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Uyuşmazlığa konu Sözleşme’nin imzalandığı tarih itibarıyla elektrik piyasasında hidroelektrik katkı payının güncellenmesinde katsayı olarak kullanılması dışında, TORETOSAF’ın iki önemli işlevi bulunmaktaydı. Bunlardan ilki, 5346 sayılı Kanun’un 6. maddesinin (c) bendinde 29/12/2010 tarih ve 6094 sayılı Kanun’un 3. maddesi ile yapılan değişiklik öncesinde, “Bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her yıl için, EPDK’nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır.” kuralı gereği 5346 sayılı Kanun kapsamında satın alınan elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat olmasıdır. İkinci olarak ise mülga 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Lisans genel esasları ve lisans türleri” başlıklı 3. maddesinin dağıtım lisansına ilişkin ilgili kısmında “Özel sektör dağıtım şirketleri, dağıtım veya perakende satış faaliyeti dışında, üretim lisansı almak ve hesapları ayrı tutulmak kaydıyla üretim tesisi kurabilir ve sahibi olduğu veya iştirak ilişkisinde bulunduğu üretim şirketi veya şirketlerinden ülke ortalama elektrik toptan satış fiyatını geçmeyecek fiyattan elektrik enerjisi satın alabilir.” kuralı gereği dağıtım şirketlerinin iştiraki olan elektrik üretim şirketlerinden satın alabilecekleri elektrik enerjisi fiyatlarının üst sınırını oluşturmasıdır.
Görüldüğü üzere, TORETOSAF yalnızca hidroelektrik katkı payının güncellenmesinde katsayı olarak kullanılmak üzere değil elektrik piyasasında farklı işlevleri bulunması ve referans değer olarak kabul edilmesi nedeniyle de hesaplanmıştır.
Davalı idare ile davacı arasında imzalanan Anlaşma’da yer verilen “ödemeye esas üretim yılındaki” ifadesinden, kullanılacak TORETOSAF değerinin gerçekleşen değer mi, yoksa referans değeri mi olduğu açık olarak anlaşılamamaktadır. Bu nedenle, Anlaşma’da yer verilen kuralın yorumlanmasında 5346 sayılı Kanun’da TORETOSAF için yapılan tanım, taraflar arasındaki Anlaşma hükümleri ve taraflar arasındaki Anlaşma’ya konu iş göz önüne alınarak bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.
TORETOSAF, 5346 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 12 no.lu bendinde, “Yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalaması” olarak tanımlanmaktadır. Kanun’da yer alan tanım incelendiğinde, “yılı içerisinde uygulanan toptan satış fiyatlarının ortalaması” ifadesinden, TORETOSAF’ın belirlendiği dönemden ileriye doğru gerçekleşmesi muhtemel tahminî bir değer olmadığı, yıl içerisinde gerçekleşen bir değeri ifade ettiği, ancak Kanun’da kimi durumlarda bu değerin sonraki yıl için referans değeri olarak kullanılacağının öngörüldüğü görülmektedir.
Taraflar arasındaki Anlaşma ve Anlaşma konusu işin niteliği incelendiğinde ise uyuşmazlığın özünün, belirli bir yıl içinde üretilen elektrik miktarına göre belirlenerek ödenen hidroelektrik kaynak katkı payının güncellenmesi olduğu ve katkı payının belirli bir yıl içinde yapılan üretime bağlı olarak sonraki yıl Ocak ayının sonuna kadar ödenmesi gerektiği göz önüne alındığında, yıl içinde gerçekleşen fiyatlar üzerinden gelir elde eden şirketin ödeyeceği hidroelektrik kaynak katkı payının da “o yıl” için gerçekleşen ortalama elektrik fiyatları uyarınca günceleme yapılarak belirlenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu nedenle, ödemeye esas üretim yılındaki EPDK tarafından belirlenen Türkiye Ortalama Elektrik Toptan Satış Fiyatı ifadesinden, 2012 yılı için referans olacak değer değil, 2012 yılında gerçekleşen değerin anlaşılması gerektiği, 25/12/2012 tarih ve 28508 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 18/12/2012 tarih ve 4185 sayılı Kurul kararında belirtilen “2013 yılı için geçerli” ifadesinin Kurul kararının yayımlandığı tarih dikkate alındığında 2012 yılında gerçekleşen TORETOSAF değerinin, 2013 yılı için referans değerine işaret edildiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin 174.027,74-TL’lik kısmında hukuka aykırılık, işlemin bu kısmı yönünden iptali ve 174.027,74-TL’nin davacıya ödenmesi yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının …-TL hidroelektrik kaynak katkı payı istenilmesine ilişkin dava konusu işlemin …-TL’lik kısmının iptaline, davacının ödediği …-TL’nin davalı idarece davacıya ödenmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 11/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.