Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2015/3844 E. , 2018/2678 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/3844
Karar No:2018/2678
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … ili, … mahallesi, … ada, … numaralı parsel üzerinde kâin olan 92 adet iş yerinin (birleştirme sonucu 32 adet) satışına dair 25/05/2010 tarihli ihalenin bozulmasına ilişkin 09/10/2014 tarih ve … sayılı … Belediye Encümeni kararının, 32 adet iş yerinin yeniden ihale ile satılması ve satış için belediye encümenine yetki verilmesine ilişkin 13/10/2014 tarih ve … sayılı … Belediye Meclisi kararının ve ihalenin feshedildiğinden bahisle, davacı tarafından kullanılmakta olan taşınmazların 15 gün içinde idareye teslim edilerek, davacı tarafından tahsil edilen kira bedellerinin idare hesabına ödenmesi, ihale dolayısıyla davacının ödediği meblağın davacıya iadesi için hesap numarası bildirilmesine ilişkin 17/10/2014 tarih ve … sayılı … Belediye Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce;
… tarih ve … sayılı encümen kararı ve … tarih ve … sayılı meclis kararına ilişkin olarak; satış ihalesine dair “idari şartname”nin 7. maddesinde, “ihaleyi alan isteklinin, ihale kararının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde 500.000,00-TL’si peşin, kalan miktarı 500.000,00-TL tutarında 2 ayda bir ödemeli eşit taksitler hâlinde 9 taksit, artan miktarı da son taksit olarak toplam 10 taksitte ödeyecektir. Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde protesto çekmeye ve hüküm altına almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve geçici teminat belediyeye irat kaydedilir.” kuralına, 8. maddesinde, “Bu şartnamenin 7. maddesinde belirtilen şartlar dahilinde yapılacak ilk ödemenin ardından tapu devir işlemi tamamlanmakla beraber tapu sicilinde söz konusu 92 adet işyeri üzerinde … Belediyesi lehine 20 ay süreli geri kalan alacak kadar ipotek tesis edilir.” kuralına, 9. maddesinde ise; “İhaleyi alan istekli eğer isterse teklif ettiği ihale bedelini peşin ve defaten KDV dahil tutarını yatırmak suretiyle yerin devrini alabilir.” kuralına yer verildiği;
25/05/2010 tarihli ihale sonrasında, idari şartnamenin 7. maddesi gereği, davacı şirketin ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeye başladığı, 17/06/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 16/08/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 15/10/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 15/12/2010 tarihinde 500.000,00-TL olmak üzere toplam 2.000.000,00-TL ödeme yaptığı, ilk ödemenin ardından taşınmazların tapu sicilinde devrine dair ne idare tarafından ne de davacı tarafından herhangi bir girişimde bulunulmadığı, bir müddet sonra ise ödemelerin davacı tarafından durdurulduğu, satış ihalesi dolayısıyla taşınmazların bedeline karşılık olarak ödenen meblağın davalı idarece kabul edildiği, dolayısıyla sözleşmenin kurulduğu, sözleşmenin kurulmuş ve ayakta olması nedeniyle davacının edimlerini yerine getirmediğinden bahisle doğrudan ihalenin feshi yoluna gidilemeyeceği, öncelikle davacının edimlerini yerine getirmediğinden bahisle sözleşmenin feshi yoluna gidilmesinin gerektiği, şayet sözleşme feshedilir ise fesih sonrasında ihalenin bozulması yönünde işlem tesis edilebileceği, belirtilen usul izlenmeden tesis edilen dava konusu işlemlerin hukuka aykırı olduğu;
17/10/2014 tarih ve … sayılı Belediye Başkanlığı işlemine gelince; dava konusu işlemin, taşınmazların 15 gün içerisinde idareye teslim edilerek, davacının taşınmazlar dolayısıyla elde ettiği kira bedellerinin idare hesabına ödenmesi “ihtarını” içerdiği, sözleşmenin kurulması safhasından sonraki sürece ilişkin olduğu, anılan işlem dolayısıyla hukuk mahkemeleri nezdinde uyuşmazlık çıkarılabileceği gerekçeleriyle; 09/10/2014 tarih ve … sayılı encümen kararının ve 13/10/2014 tarih ve … sayılı meclis kararının iptaline; 17/10/2014 tarih ve … sayılı belediye başkanlığı işleminin iptali istemi bakımından ise davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı şirketin yükümlülüklerini yerine getirmediği, ihale tarihinden bugüne kadar işleyen faizlerin ödenmesinin, aksi takdirde ihalenin iptal edileceğinin ihtarname ile davacıya bildirildiği, davacı şirketin, 16/09/2014 tarihinde 1.915.000,00-TL daha ödeme yaparak ihaleden kaynaklanan ve son ödeme tarihi Şubat 2011 tarihinde bitmesi gereken 5.315.000,00-TL KDV dahil tutarı ödediği, ancak bu ödemenin faizden düşüldüğü, davacı şirketin anapara ve faiz borcunun hâlen bitmediği, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun müteahhit veya müşterinin sözleşmenin bozulmasına neden olması başlıklı 62. maddesi uyarınca ihalenin bozulmasına karar verildiği, dava konusu işlemlerin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz aşamasında davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davalı idareye ait iş yerlerinin satışına dair ihale … tarih ve … sayılı encümen kararı ve 4.505.000,00-TL (KDV Hariç) bedelle davacı şirketin uhdesinde kalmıştır.
Satış ihalesine dair idari şartnamenin 7. maddesinde, ihaleyi alan isteklinin, ihale kararının kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde 500.000,00-TL’si peşin, kalan miktarı 500.000,00-TL tutarında 2 ayda bir ödemeli eşit taksitler halinde 9 taksit, artan miktarı da son taksit olarak toplam 10 taksitte ödeneceği, bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde protesto çekmeye ve hüküm altına almaya gerek kalmaksızın ihalenin feshedileceği ve geçici teminatın belediyeye irat kaydedileceği kuralına yer verilmiştir.
İhale sonrasında taraflarca herhangi bir sözleşmenin imzalanmamış, idari şartname gereği davacı şirketi 17/06/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 16/08/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 15/10/2010 tarihinde 500.000,00-TL, 15/12/2010 tarihinde 500.000,00-TL olmak üzere toplam 2.000.000,00-TL ödeme yapmış, ancak daha sonra ödeme durdurulmuştur.
Tapu sicilinde davacı şirket adına tescilli olduğu anlaşılan zemin kat 17 – 19 – 21 – 23 – 26 – 28 – 29 – 31 ve 32, birinci kat 33 – 35 – 36 – 37 – 39 – 40 – 41 – 42 – 44 – 45 – 46 – 47 – 49 ve 50 no.lu bağımsız bölümlerde davalı idare lehine 23.12.2012 tarihinde ipotek tesis edilmiş, davacı şirket tarafından, 22/05/2014 tarihinde satış ihalesi borcuna mahsuben 700.000,00-TL ödeme yapıldıktan sonra, aynı gün davacı şirkete ait olan bağımsız bölümler üzerinde davalı idare lehine 23.12.2012 tarihinde tesis edilen ipotekler kaldırılmıştır.
Davacı şirketin satış ihalesine dair borcu dolayısıyla, 21/08/2014 tarihinde 200.000,00-TL, 03/09/2014 tarihinde 500.000,00-TL olmak üzere toplam 1.400.000,00-TL ödeme daha gerçekleştirilmiştir.
Davalı idarenin … tarih ve … sayılı ihtarnamesinde, ihale sonrasında herhangi bir sözleşmenin düzenlenmediği, idari şartnamenin sözleşme yerine geçtiği, ancak davacının idari şartnamede belirtilen edimleri yerine getirmediği, bu nedenle davacının borçlarını vadesinde ödememesi nedeniyle oluştuğu belirtilen faiz miktarının ve ana paradan kalan bakiyenin (faiz kısmı + ana para kısmı toplamı 3.945.229,17-TL’nin) 10 gün içinde ödenmesi gerektiği, bu ödemenin ardından taşınmazların mülkiyetinin devredileceği, borcun ödenmemesi hâlinde ihalenin feshedileceği bildirilmiştir.
İhtarnamenin 16/09/2014 tarihinde davacıya tebliği sonrasında davacı şirket tarafından, 26/09/2014 tarihinde 1.915.000,00-TL daha ödeme yapılmıştır.
09/10/2014 tarih ve 1449 sayılı … Belediye Encümeni kararı ile; taşınmazların satışına ilişkin olarak gerçekleştirilen ihale sonrasında, davacı şirket ile herhangi bir sözleşmenin imzalanmadığı, ihale kapsamında davacıdan kesin teminat alınmadığı, idari şartnamedeki kanuni gereklerin ve taahhütlerin şirket tarafından yerine getirilmediği belirtilerek, 25/05/2010 tarihli ihalenin feshine karar verilmiş, sonrasında 13/10/2014 tarih ve 447 sayılı Belediye Meclisi Kararı ile “32 adet bağımsız bölümün ihale sureti ile satılmasına, satış işlemlerinin encümen tarafından yürütülmesi maksadıyla encümene yetki verilmesine” karar verilmiştir.
… Belediye Başkanlığı’nın 17/10/2014 tarih ve … sayılı işlemi ile 25/05/2010 tarihli ihalenin feshedildiğinin davacıya bildirildiği ve ihale konusu taşınmazların boşaltılarak 15 gün içerisinde Belediyeye teslim edilmesi, taşınmazlar dolayısıyla tahsil edilmiş bulunan kira bedellerinin belediye hesabına ödenmesi, ihale bedeline mahsuben davacı şirket tarafından Belediyeye ödenen tutarın şirket hesabına iade edileceğinin davacıya tebliğ edilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun ”Kapsam” başlıklı 1. maddesinde, ”(…) belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.(…)”; “İhale kararlarının onayı veya iptal edilmesi” başlıklı 31. maddesinde, “İhale komisyonları tarafından alınan ihale kararları, ita amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanır veya iptal edilir. İta amirince karar iptal edilirse ihale hükümsüz sayılır.”; “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 32. maddesinde, “İta amirince onaylanan ihale kararları, onaylandığı günden itibaren en geç 5 iş günü içinde, üzerine ihale yapılana veya vekiline, imzası alınmak suretiyle bildirilir veya iadeli taahhütlü mektupla tebligat adresine postalanır…” kuralına yer verilmiştir.
2886 sayılı Kanun’un “İhalenin sözleşmeye bağlanması” başlıklı 53. maddesinde, ”Bütün İhaleler bir sözleşmeye bağlanır. Sözleşme, idare adına ita amiri tarafından imzalanır. Bu Kanunda belirtilen özel hallerde sözleşme yapılması zorunlu değildir.” ; “Kesin teminat” başlıklı 54. maddesinde, “Taahhüdün, sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşme yapılmasından önce müteahhit veya müşteriden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle %6 oranında kesin teminat alınır. Tasfiye idaresince yapılan taşınır mal satışlarında kesin teminat, ihale bedelinin % 6’sından az olamaz.
Müteahhit veya müşterinin bu zorunluluğa uymaması halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminatı gelir kaydedilir (…)”; “Sözleşme yapılmasında müteahhit veya müşterinin görev ve sorumluluğu” başlıklı 57. maddesinde, “Sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müteahhit veya müşteri 31. maddeye göre onaylanan ihale kararının veya Maliye Bakanlığının vizesi gereken hallerde bu vizenin yapıldığının bildirilmesini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi, idareye vermek zorundadır.
Satışlara ilişkin ihalelerde müşterinin aynı süre içinde ihale bedelini ve müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları yatırması, diğer giderleri ödemesi gerekir.
Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale bozulur ve varsa geçici teminat gelir kaydedilir.”; “Taşınmaz malların müşteri tarafından adına tescil ettirilmesi” başlıklı 58. maddesinde, “Bedeli, vergi, resim, harç ve diğer masrafları ödemiş olmak şartıyla, müşteri, şartnamede yazılı süre içinde taşınmaz malları namına tescil ettirmeye mecburdur. Aksi takdirde müşteri, vukua gelecek hasar, zarar, fuzuli işgal ve diğer sebeplerle idareden bir talepte bulunamaz.”; “İdarenin görev ve sorumluluğu” başlıklı 60. maddesinde, “İdare 57. maddede yazılı süre içinde sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevleri yapmak ve taşınmaz malların satımında, ferağa ait işlemleri tamamlamak, şartnamede belirtilen sınır ve evsafa göre satılan malları müşteriye teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde, müteahhit veya müşteri, sürenin bitmesinden itibaren en çok 15 gün içinde, 10 gün müddetli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu takdirde teminat geri verilir. Müteahhit veya müşteri, ihaleye girmek ve teminat vermek için yaptığı masrafları istemeye hak kazanır.(…)” kuralı yer almıştır.
Anılan Kanun’un “Sözleşme yapılması ve kesin teminat alınması zorunlu olmayan haller” başlıklı 61. maddesinde, “57. maddede yazılı süre içinde taahhüdün şartname hükümlerine göre yerine getirilmesi ve bunun idarece uygun bulunması halinde, sözleşme yapılması ve kesin teminat alınması zorunlu değildir.”; “Müteahhit veya müşterinin sözleşmenin bozulmasına neden olması” başlıklı 62. maddesinde, ”Sözleşme yapıldıktan sonra 63. maddede yazılı hükümler dışında müteahhit veya müşterinin taahhüdünden vazgeçmesi veya taahhüdünü, şartname ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi üzerine, idarenin en az 10 gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatı gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.
Gelir kaydedilen kesin teminat, müteahhit veya müşterinin borcuna mahsup edilemez.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na dayanılarak, sözleşme aşamasına kadar idarece alınan kararlar ve yapılan işlemler idari niteliktedir. İhale kararı alınması, ihale şartlarının tespiti, şartnamenin hazırlanması, tahmini bedel tayini, ihale komisyonun teşkili, ihalenin ilanı, tekliflerin değerlendirilmesi, ihale kararı, komisyonun ihaleyi yapıp yapmamakta serbest olması, ihale kararının onayı ve iptali gibi işlemler, idarenin, kanunun verdiği yetkiye dayanarak gerçekleştirdiği tek yanlı ve buyurucu nitelikte bir dizi işlemlerdir. Bu nedenle, bu tür işlemlere karşı açılacak davalar idari yargının görevinde olup, sözleşmenin imzalanmasından sonra sözleşme hükümlerinin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklar ise adli yargının görevine girecektir.
Bakılan davada, taşınmaz satış ihalesinin davacı şirketin uhdesinde kaldığı, davacı şirket tarafından taşınmaz satış bedelinin taksitler hâlinde ödenmeye başlandığı, bilahare davacı şirketin ödemeleri durdurduğundan bahisle dava konusu işlemlerin tesis edildiği dikkate alındığında, uyuşmazlığın, ihale aşamasındaki iş ve işlemlere ilişkin değil, ihaleden sonra taahhüdün gereği gibi ve zamanında yerine getirilip getirilmediğine ilişkin olduğu açıktır.
Dava konusu taşınmaz satış ihalesine ilişkin idari şartnamenin 8. maddesi gereğince, yapılacak ilk ödemenin ardından, bakiye alacağın güvenceye alınması amacıyla idare lehine ipotek konulmak suretiyle tapuda devir işleminin yapılması gerektiği, bu nedenle Kanun’un 61. maddesi uyarınca ayrıca sözleşme yapılmasının ve kesin teminat alınmasının zorunlu olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, temyize konu idare mahkemesi kararının; 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanıp yürürlüğe konulan Gayrimenkul Satış Şartnamesinin 15. ve 18. maddeleri çerçevesinde sözleşme imzalanmadığından bahsedilemeyeceği, zira taahhüdün davacı şirketçe yerine getirilmeye başlandığı an “Gayrimenkul Satış Şartnamesi’nin” artık sözleşme yerine geçeceği yönündeki gerekçesinde isabet görülmemiştir.
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde; Gayrimenkul Satış Şartnamesinin 15. maddesinde ödeme şartlarının açıkça belirlendiği, buna istinaden sözleşme imzalanmayarak ihale bedelinin davacı tarafından ödenmeye başlandığı, yapılan ödemelerin davalı idarece kabul edildiği, uyuşmazlığın ise, söz konusu ihalenin ita amirince onaylanarak kesinleşmesinden sonraki dönemde ortaya çıkan ve davacının ihale sonucu yüklendiği taahhüdünü zamanında yerine getirip getirmediğinden kaynaklandığı göz önünde bulundurulduğunda, öncelikle davacının ihale sonucu yüklendiği taahhüdünü zamanında yerine getirip getirmediği hususunun adli yargı mercilerince incelenerek karara bağlanması, davalı idare tarafından da adli yargı yerince verilen karar dikkate alınarak işlem tesis edilmesi gerektiğinden, bu süreç işletilmeksizin tesis edilen ihalenin feshi ve yeniden ihaleye çıkılması yönündeki dava konusu işlemlerin iptali yolundaki temyize konu Mahkeme kararında, sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu kısmında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, Mahkeme kararının anılan kısmının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 03/10/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.