Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2014/1649 E. , 2019/3032 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2014/1649
Karar No:2019/3032
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …
VEKİLİ : …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin de aralarında bulunduğu şarap üreticileri tarafından düzenlenen ürün tanıtım etkinliğinde on sekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığının tespit edildiği ve bu fiilin 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’na aykırı olduğundan bahisle, 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 8. maddesinin altıncı fıkrası uyarınca uyarı yaptırımı uygulanmasına ilişkin 17/12/2012 tarih ve … sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (Kurum) Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; uyuşmazlıkta, davacı şirketin … Turizm Danışmanlık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. ile stant kiralama sözleşmesi imzaladığı, … Turizm Danışmanlık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’nin … Alışveriş Merkezi’nde üretim ve satış belgesini haiz bulunan şarap üreticilerinin katılımıyla 14-15-16 Aralık 2012 tarihlerinde düzenlenen “Şarap Tadım Günleri” adlı etkinlik için Kurum’dan izin aldığı, etkinlik sonrasında yazılı ve görsel basında yer alan haberlerden söz konusu etkinlikte on sekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığından bahisle davalı idare tarafından davacı şirketin yazılı olarak uyarılmasına karar verildiği, etkinliğe ait video kayıtlarının izlenmesi sonucu etkinlikte on sekiz yaşından küçüklere içki servisi yapılmak suretiyle davacı şirketin de aralarında bulunduğu alkollü içki üreticilerince mevzuata aykırı olarak yaş sınırlamasına uyulmaksızın alkollü içki sunumu yapıldığının anlaşıldığı, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, usul yönünden, dava konusu uyarı yaptırım kararının Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınması gerekirken Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’nca tesis edilen işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı; esas bakımından ise yaptırıma konu eylemin şirketlerince gerçekleştirildiğine dair tek bir delil bulunmadan, varsayımlara dayalı olarak işlem tesis edilmesinin idarî işlemi sebep ve konu unsurları bakımından sakatladığı, on sekiz yaşından küçüklere alkollü içki tadım veya ikramı yapıldığının ispatlanmadığı, olaya ilişkin İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nca açılan soruşturmanın sonucunun beklenilmesi gerektiği, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, on sekiz yaşından küçüklere içki servisi yapılmak suretiyle davacı şirketin de aralarında bulunduğu alkollü içki üreticilerince yaş sınırlamasına uyulmaksızın alkollü içki sunumu yapıldığı hususunun sabit olduğu, dolayısıyla dava konusu işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ :Uyuşmazlığa konu idari yaptırım kararının Kurum’un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiğinden, Başkanlık Makamı tarafından tesis edilen dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmamakta olup; öte yandan, davalı idarece, mevzuata aykırı davranışı somut olarak tespit edilmeksizin anılan etkinlikte 18 yaşından küçüklere içki sunumu yapıldığından bahisle etkinliğe katılan tüm firmaların sorumlu tutulması suretiyle davacı şirketin uyarılması yolunda tesis edilen işlem hukuka aykırı olduğundan temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
24/12/2017 tarih ve 30280 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 81. maddesi ile 4733 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 7. maddede, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatıldığı, Kurum’un taraf olduğu davalarda devir durumuna göre ilgili idarenin kendiliğinden taraf sıfatını kazanacağı, 78. maddesinde ise, tütün ve alkol piyasasına ilişkin görevlerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.
09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı (3. Mükerrer) Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 27. maddesinde, “03/06/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.”, Geçici 1. maddesinin 19. fıkrasında ise, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatılan veya bünyesinde bulunduğu bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşu değiştirilen birimlerin görevlerinden dolayı yapılan işlem ya da taraf olunan sözleşmelerde bu birimlerin veya görevlerinin devredildiği bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları taraf olur. Söz konusu birimlerin bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının leh ve aleyhlerine açılmış olan davalar, başlatılmış olan takipler ile başvurulan alternatif uyuşmazlık çözüm yollarında devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları kendiliğinden taraf sıfatını kazanır. Söz konusu görevlere ilişkin olarak bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce anılan birimler veya bunların bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılmış iş ve işlemler sebebiyle açılacak davalar devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yöneltilir.” kuralına yer verilmiş, 10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 410. maddesinde, ‘nın görev ve yetkileri sayılmış, (g) bendinde, kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmanın anılan Bakanlığın görev ve yetkilerinden biri olduğu belirtilmiş, 412. maddesinin (l) bendinde ise, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı anılan Bakanlığın hizmet birimleri arasında sayılmıştır.
Bu düzenlemelere göre, kapatılan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun yerine ‘nın davalı sıfatıyla taraf olduğu görülerek esasın incelenmesine geçildi.
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
… Alışveriş Merkezi’nde üretim ve satış belgesine sahip şarap üreticilerinin katılımıyla 14-16 Aralık 2012 tarihlerinde düzenlenen etkinlikte alkollü içki sunumuna yönelik istemin davalı idarece uygun bulunduğu, aralarında davacının da yer aldığı 23 firmanın anılan etkinliğe katıldığı, söz konusu etkinlikte on sekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığına ilişkin yazılı ve görsel medyada çıkan haberler üzerine etkinliğe katılan fırmalara yazılı uyarı yaptırımı uygulanmasına ilişkin dava konusu işlemin tesis edildiği ve bu işlemin davacıya ilişkin olan kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan hâliyle 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 2. maddesinde, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’nun, Kurum’un karar organı olduğu belirtilmiş; 3. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak ve bunlarla ilgili kararları almak Kurul’un görev ve yetkileri arasında sayılmış; 8. maddesinin altıncı fıkrasında, yukarıda sayılan fiiller dışında, bu Kanun ile 4250 sayılı Kanuna veya bu kanunlara göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere ya da Kurumca verilen belgelerde yer alan şartlara uyulmadığının tespiti hâlinde, ilgili gerçek ve tüzel kişilerin uyarılacağı ve aykırılığın giderilmesi için uygun bir süre verileceği, her işlem için verilecek sürenin Kurumca belirleneceği, verilen süre sonunda aykırılığın devam etmesi hâlinde veya aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hâllerde süre verilmeksizin Kurumca verilen belgelerin iptal edileceği kurala bağlanmıştır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan hâliyle 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun “İspirto ve İspirtolu İçkilerle Diğer Maddelerin Satışı” başlıklı 19. maddesinin dördüncü fıkrasında, “Alkol, bira ve şarap dâhil her çeşit alkollü içkinin televizyon, kablolu yayın, radyo ve kamu yayın araçlarıyla reklamının yapılması, ayrıca, içki satış yerleri ile tüm ticarî ve kamuya açık yerlerde, tüketilmek veya beraberinde götürülmek üzere onsekiz yaşından küçüklere alkollü içecek satılması veya sunulması yasaktır. Ruhsatlı bayiler, tüketici talepleri doğrultusunda alkollü içki bulundurur ve bunlara satış mahallinde adil teşhir imkânı sağlarlar.” kuralına yer verilmiştir.
07/01/2011 tarih ve 27808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan hâliyle “İşyerlerine ilişkin ortak hükümler” başlıklı 6. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, “İşyerinde; onsekiz yaşını doldurmamış kişilere tütün mamulleri ve alkollü içkiler satılamaz veya sunum suretiyle tüketimlerine arz edilemez. Yaş konusunda tereddüde düşülmesi hâlinde satıcı, talepte bulunan tüketiciden kimlik belgesi istemek suretiyle, onsekiz yaşından büyük olduğu bilgisine ulaşarak satışı veya sunumu gerçekleştirir.”; 26. maddesinin ikinci fıkrasında, “3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin beşinci fıkrasında sayılan kabahat fiilleri ile suç kapsamında olan fiiller dışında; 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Kanun ve 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı Kanuna veya bu kanunlara göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere ya da Kurumca verilen belgelerde yer alan şartlara uyulmadığının tespiti halinde;
a) İlgili gerçek ve tüzel kişiler yazılı olarak uyarılır ve aykırılığın giderilmesi için uygun bir süre verilir. Bu Yönetmelikte süresi belirlenmeyen işlemler için verilebilecek süre Kurumca belirlenir.
b) Verilen süre sonunda aykırılığın devam etmesi hâlinde veya aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hâllerde süre verilmeksizin Kurumca, gerçek ve tüzel kişilerin aykırılığa konu işyerine verilmiş bulunan satış belgesi iptal edilir.
c) Bu fıkra uyarınca satış belgesi iptal edilen gerçek ve tüzel kişilerin, iptale konu işyerine ilişkin yeni belge başvuruları otuz günden önce değerlendirmeye alınmaz.” kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat kurallarının birlikte değerlendirilmesinden, ilgililerin mevzuata aykırı davranışlarının tespiti hâlinde, eylemin ağırlığı ve somut olayın özelliğine göre çeşitli idarî yaptırımların uygulanmasının mümkün olduğu; ancak yaptırım kararını uygulayacak merciye yönelik olarak herhangi bir belirleme yapılmamış olmakla birlikte, alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyici niteliği bulunan idarî yaptırım kararlarının Kurum’un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, on sekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığından bahisle, davacı şirketin yazılı olarak uyarılmasına ilişkin tesis edilen dava konusu Başkanlık işleminde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 11/10/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.