Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2014/146 E.  ,  2017/1180 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2014/146
Karar No : 2017/1180

Davacı :
Vekilleri :
Davalı :
Vekilleri :
Davalı Yanında Müdahil : ….
Vekilleri : …
Davanın Özeti : Davacı şirketin, Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılmasına İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesi’nin … A.Ş.’ye devri yönünde karar alınmışsa iptal edilmesi ve söz konusu sözleşmenin devredilmemesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 03.10.2013 tarih ve 8849 sayılı işlem ile 23.400 metrekare boji değiştirme istasyon alanının tarafından Samsun Limanı özelleştirme ihalesini kazanan …A.Ş.’ye devrine ilişkin davalı idare işleminin; Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi Genel Müdürlüğü ile 20.07.2007 tarihinde “Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesi”nin imzalandığı, uluslararası sözleşmenin ifasına dair yükümlülüğü gerektiren bu sözleşmenin ihaleyi kazanan firmaya devrinin mümkün olmadığı, İmtiyaz Sözleşmesi’nin hatalı düzenlenmesiyle 3. kişi lehine haksız kazanç oluşturulduğu, Özel Hizmet Sözleşmesi sona erse bile TCDD tarafından boji değiştirme sahasının teslim alınması ve gerekirse başka firma ile çalışarak uluslararası anlaşmanın ifasının yerine getirilmesi gerektiği, TCDD’nin ilgili dairelerinden ve Genel Müdürden görüş alınmadan dava konusu alanın devredildiği, İhale Şartları Belgesi’nde uluslararası sözleşme yükümlülüğünün ihaleyi kazan firmaya devredileceğine ilişkin bir hüküm bulunmadığı, sözleşmenin devri ile sözleşmenin yenilenmesinde tanınacak öncelik hakkının yok edildiği, değer tespitinin 23.400 m2 hariç bırakılarak yapıldığı, ihale bedeli belirlenirken nazara alınmayan bu alanın ihaleyi kazanan firmaya bedelsiz devredildiği, bu alana 2007 yılında … milyon TL yatırım yapıldığı, sözleşmenin devri ile Rusya’ya olan ihracatın düşebileceği ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Davalı İdarenin Savunmasının Özeti : Davacının dava açma ehliyeti olmadığı, güncel ve korunmaya değer herhangi bir hak ve menfaatinin ihlâl edilmediği, İmtiyaz Sözleşmesi’nin imzalandığının davacı tarafından bilindiği, süreyi canlandırmak amacıyla dilekçe verildiği, dava konusu işlemin hukuka aykırılığına ilişkin herhangi bir sebep ileri sürülemediği, davacının Özel Hizmet Sözleşmesi süresi boyunca sözleşmenin tarafı olacağı, sözleşmeden doğan tüm hak ve yükümlülüklerinin korunacağı, Özel Hizmet Sözleşmesi’nde, TCDD ile davacı arasında sözleşmenin uzatılacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığı, 2004 yılında özelleştirme programına alınan Samsun Limanına ait sanayi rıhtımının ihale kapsamı dışında tutulmadığı, liman değerlemesi yapılırken sanayi rıhtımının da değerlemeye konu edildiği, davacı ile TCDD arasında imzalanan sözleşmenin, İmtiyaz Sözleşmesi Ek 9.5’te yer alan devredilecek sözleşmeler arasında yer aldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı İdare Yanında Müdahilin Savunmasının Özeti: Sanayi rıhtımı ile limanın 31.03.2010 tarihinde devralındığının davacı tarafından bilindiği, TCDD Limanlar Dairesi Başkanlığı’nın 07.03.2013 tarihli yazısıyla sözleşmenin devrinin de davacıya bildirildiği, davanın süresinde açılmadığı, İmtiyaz Sözleşmesi Ek 9.5. gereği sözleşmenin devrinin gerçekleştiği, İmtiyaz Sözleşmesi’nin 9.11.1. maddesi ile işleticinin limanda yapılacak her türlü faaliyetin gerçekleşmesine olanak sağlayacağı, bu konuda yapılmış veya yapılacak uluslararası anlaşmalara bağlı kalınacağının işletici tarafından taahhüt edildiği, davacı ile TCDD arasında imzalanan sözleşmenin kira veya alan tahsisi sözleşmesi olmayıp hizmet sözleşmesi olduğu, hizmetin davacının tekelinde olmadığı, sözleşme süresi sonunda sadece davacı tarafın hizmet verme yükümlülüğünün sona ereceği, bu hizmetin uluslararası sözleşmenin tarafı devletlerce sona erdirilmesine kadar TCDD ve şirketleri tarafından devam ettirileceği belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hâkimi …’nın Düşüncesi : Davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı …’nın Düşüncesi : Davacı şirketin Samsun Limanı sanayi rıhtımında feribot bağlantılı demiryolu taşımacılığı yapılmasına ilişkin özel hizmet sözleşmesinin … A.Ş’ne devri yönünde karar alınmış ise iptal edilmesi ve sözleşmenin devredilmemesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 3.10.2013 tarihli 8849 sayılı davalı idare işlemi ile boji değiştirme istasyon alanının tarafından Samsun Limanı özelleştirme ihalesini kazanan … firmasına devrine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir. Davalı yanın ehliyete ve süre aşımına yönelik iddiaları yerinde görülmediğinden, işin esasına geçilmiştir.
Dosyadaki mevcut belge ve bilgilerden, Samsun Limanının işletme hakkı verilmesi suretiyle özelleştirilmesine ilişkin 2.6.2005 tarih ve 2005/54 sayılı ÖYK kararı alındığı, 16.5.2008 tarihinde yapılan ihale sonucunda 36 yıl süre ile işletme hakkının … A.Ş’ye verildiği, 31.3.2010 tarihinde davalı idare ve TCDD arasında İşletme Hakkının Devrine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin imzalandığı, işletme hakkının … tarafından kurulan … A.Ş’ne devredildiği ve aynı tarihte işleticisine devir ve teslim edildiği anlaşılmıştır.
Özelleştirme ihalesinden önce davacı şirketin Samsun Limanında, Türkiye-Rusya demiryolu feribot hattı taşıma projesi kapsamında liman sahasında yükleme, boşaltma, vagon depolama ve boji değiştirme istasyonu yapımı amacıyla tahsis talep ettiği, TCDD tarafından ‘ndan istenen görüş üzerine davacı şirket tarafından gerçekleştirilecek bu projenin uygulanmasında özelleştirme uygulamaları yönünden sakınca doğurmayacağının 14.9.2005 tarihli işlemde belirtildiği, ‘nın 16.4.2007 tarih ve 2456 sayılı yazısında da; Samsun Limanının özelleştirme çalışmalarında boji değişim istasyonundaki faaliyetlere ilişkin olarak pilotaj ve römorkaj hizmetleri ile gemi yükleme-boşaltma hizmetlerinin özelleştirme sonrasında yeni işletici tarafından, boji değiştirme istasyonu içindeki hizmetlerin ise TCDD tarafından yerine getirileceğine yönelik düzenlemelere yer verileceğinin belirtildiği, 20.7.2007 tarihinde de davacı şirket ile TCDD arasında inşaat süresi hariç 5 yıl süre ile Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılmasına İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesi imzalandığı görülmüştür.
Davacı şirket tarafından da, 20.7.2007 tarihli bu özel hizmet sözleşmesi kapsamında sanayi rıhtımında bulunan 23.400 m2’lik alanda faaliyet gösterildiği, bu sahanın TCDD tarafından özelleştirme kapsamı dışında bırakılarak kendilerine tahsis edildiği, proje ile ilgili olarak Rusya Federasyonu ile Türkiye arasında uluslar arası bir sözleşme imzalandığı, boji değiştirme sahasının da özelleştirme sonrasında ihaleyi kazanan şirkete devredilmesi suretiyle uluslararası nitelikteki sözleşmenin ifasının engellendiği, Türkiye Cumhuriyetinin yükümlülüğünü gerektirir bir sözleşme ifasının, 3. kişi olan işleticiye devrinin hukuken mümkün olmadığı, ihale şartnamesinde bu konuda açık bir hüküm bulunmadığı, 2007 yılından bu yana yatırım yapıldığı, limanın özelleştirilmesi için rayiç bedel tespit edilirken … m2’lik alanın değer tespitinde dikkate alınmadığı ve bedelsiz olarak işleticiye devredildiği iddiasıyla özel hizmet sözleşmesinin uygulanması sürecinde TCDD ile imzaladıkları bu özel hizmet sözleşmesi de limanın işletme hakkınının devri suretiyle özelleştirilmesi sonrasında … A.Ş’ne devredildiyse devrin iptali istemiyle dava açılmıştır. Davacı şirket ile TCDD arasında imzalanan özel hizmet sözleşmesine istinaden boji tesisi imalatı gerçekleştirilmiş, 5.11.2012 tarihinde kesin kabul işlemi yapılarak onaylanmış ve işin inşaat süreci tamamlanmıştır.
Özelleştirme sonucunda işletme hakkını 31.3.2010 tarihinde devralan işletici tarafından da, 2.1.2013 tarihinde davacı şirket ile imzalanan özel hizmet sözleşmesinin, imtiyaz sözleşmesi uyarınca devrini talep etmesi üzerine ‘nın 15.1.2013 tarih ve 455 sayılı yazısı ve TCDD’nın 11.3.2013 tarih ve 25324254-578-99 sayılı işlemi ile özel hizmet sözleşmesinin işleticiye devri uygun bulunmuştur.
İmtiyaz Sözleşmesinin 8.2.4 maddesinde; EK 9.5’in limana ilişkin olarak TCDD ile üçüncü kişiler arasında akdedilen ve imtiyaz sözleşmesi ile hukuki veya ekonomik olarak işleticiye devredilecek sözleşmelerin listesini teşkil ettiği, “Yürürlükteki Sözleşmeler” başlıklı 9.5.1 maddede, Liman’a ilişkin olarak TCDD’nın imtiyaz sözleşmesinin imza tarihi öncesinde üçüncü kişilerle yaptığı sözleşmelerin listesinin EK 9.5 olarak eklendiği, ekteki sözleşmelerin süreleri sonuna kadar yürürlükte kalmaya devam edeceği, süreleri sonunda sözleşmeyi yenileyip yenilememe hususunda işleticinin serbest olacağı, 9.5.2 maddesinde; TCDD ve işleticinin EK 9.5’te yer alan sözleşmelerden devri mümkün olan bütün sözleşmelerin işleticiye devrini amaçladıkları ve bu doğrultuda TCDD’den işleticiye devir edilmelerini temin etmek amacıyla sözleşmelerin diğer tarafını oluşturan üçüncü kişiler ile görüşmeler yürüteceğini kabul ve beyan ettiği hükmüne yer verilmiştir.
Olayda, İmtiyaz Sözleşmesinin 9.5 maddesinde, TCDD’nin sözleşmenin imza tarihinden önce üçüncü kişilerle imzalamış olduğu sözleşmelerin listesinin sözleşmeye eklendiği ve bu listede davacı şirket ile Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesine de yer verildiği görülmekle birlikte İmtiyaz Sözleşmesinin 9.5.2 maddesinde açıkça düzenlendiği gibi Ek 9.5’te yer alan sözleşmelerden, ancak devri mümkün olan sözleşmelerin işleticiye devredilmesi amaçlanmıştır.
Bu nedenle, uyuşmazlığın çözümü, TCDD ile davacı şirket arasında imzalanan Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesinin, özelleştirme sonucu işletici ile imzalanmış İmtiyaz Sözleşmesinin 9.5.1 madde kapsamında işleticiye devri mümkün olan sözleşmelerden olup olmadığının tespitine ilişkindir.
İncelenen davada, Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesinin Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında mevcut feribot yanaşma rampasının mendirek tarafına, yeni bir feribot rampası ve eklentileri ile demiryolu araçlarının feribotlardan indirilip bindirilmesi, boji değiştirme terminaline götürülüp getirilmesi amacıyla boji değiştirme istasyonunun davacı şirket tarafından yapılması ve imalattan sonra da beş yıl süre ile yük taşımaya ilişkin hizmet vermek amacıyla işletilmesi için TCDD ile imzalandığı, sözleşmenin konusunu da, Samsun Limanı sanayi rıhtımındaki mevcut feribot yanaşma rampasının mendirek tarafına, avan projesi TCDD tarafından hazırlanan yeni bir feribot rampası ve eklentileri ile demiryolu araçlarının febirotlardan indirilip bindirilmesi, boji değiştirme terminaline getirilip götürülmesi ve bojilerinin değiştirilmesi amacıyla 1520-1435mm hat açıklığındaki yolların, 1520 metre hat açıklığına sahip gare hatları, manevra yolları ve makaslardan oluşan boji değiştirme terminalinin, sözleşmede belirtilen şartlarla yapılması ve TCDD’nin de yeni yapılacak bu feribot rampası ile boji değiştirme terminalinde 5 yıl süre ile sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan TCDD liman hizmetleri ve gümrüklü ambarlar tarifeleri kapsamında hizmet vermesiyle ilgili hususların oluşturduğu, bu sözleşmenin 18.9 maddesinde, TCDD Samsun Limanının özelleştirilmesi halinde davacı şirketin bu sözleşme kapsamındaki haklarının işbu sözleşme süresince aynen devam edeceği, 20. maddesinde de, inşaat süresi hariç sözleşme süresinin 5 yıl olduğu, sözleşme bitim tarihine bir ay kala şirketin benzer şekilde yük taahhüdü talebiyle tesisten yararlanmak istemesi ve bu talebin TCDD tarafından uygun görülmesi halinde yeni sözleşme yapılabileceği kuralının getirildiği ve sözleşmenin yürürlükte olduğu görülmüştür.
Samsun Limanının işletme hakkı verilmesi suretiyle özelleştirilmesinden sonra TCDD ile işletici arasında imzalanan Samsun Limanının İşletme Hakkının Devrine İlişkin İmtiyaz Sözleşmesinin “İşletme Hakkı” başlıklı 4. maddesinde, işleticinin uluslar arası limanlarda verilen hizmet ve faaliyetler arasında yer alan her türlü hizmeti sunma hakkına sahip olacağı, 4.2 maddesinde, işletme hakkının devrinin 5.2 ve 5.3 maddelerinde tarif edilen taşınır ve taşınmaz mallara ilişkin kullanım hakkını kapsadığı,”Taşınmaz mallar” başlıklı 5.2.1 maddesinde, imtiyaz sözleşmesinin 9.11 maddesi hükümlerinin saklı olduğu belirtilmiştir. 9.11 maddesinde, tesislerin kullanılmasına ilişkin kısıtlamalar sayılmış, bu kısıtlamalar arasında da (9.11.iii maddesinde), Türkiye-Rusya Demiryolu Feribot Hattı Taşıma Projesi kapsamında sanayi rıhtımında TCDD tarafından feribot yanaşma rampası, geniş ray açıklıklı demiryolu hatları, yükleme boşaltma ve vagon depolama sahası ile boji değiştirme istasyonu kurulacağı, işleticinin bu kapsamda limanda yapılacak her türlü faaliyetin gerçekleşmesine olanak sağlayacağı, işleticinin bu konuda yapılmış ve yapılacak olan uluslar arası anlaşmalara bağlı kalacağını kabul ve taahhüt ettiği belirtilmiş ve aynı düzenlemeye özelleştirmeye ilişkin ihale şartnamesinin “işleticinin yükümlülükleri” başlıklı 22/z maddesinde de yer verilmiştir.
Dosyadaki mevcut belge ve bilgilerden görüleceği üzere, özelleştirme öncesinde Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında boji tesisi ve demiryolu bağlantıları için yapılan yer tahsisinin özelleştirme sırasında dikkate alınacağının ve boji değiştirme istasyonu içindeki hizmetlerin TCDD tarafından yerine getirileceğine ilişkin düzenlemelere yer verileceğinin 16.4.2007 tarih ve 2456 sayılı davalı idare işlemi ile bildirildiği, TCDD’ye proje dahilinde işlem yapma hakkının tanındığı, özelleştirme sonrasında da imtiyaz sözleşmesinin 9.5.2 maddesinde yer aldığı gibi Ek 9.5’te yer alan sözleşmelerden, yalnızca devri mümkün olan sözleşmelerin işleticiye devrinin amaçlandığı, işleticinin de uluslar arası projelere bağlı kalacağı, tesisin kullanılmasına ilişkin kısıtlamalar arasında sayılmak suretiyle imtiyaz sözleşmesinin 9.11.(iii) maddesinde düzenlenmiştir.
Diğer yandan, İmtiyaz Sözleşmesinin 9.5.4 maddesinde, TCDD’nin, limanın işleticiye teslim tarihinden itibaren 180 gün içinde devri mümkün olmamış sözleşmelerin tarafı olarak kalmaya devam edeceği belirtilmiştir. Maddenin devamında devri mümkün olmayan sözleşmeler nedeniyle TCDD’nin tüm hak ve borçlarını İşleticinin talimatı doğrultusunda işleticinin nam ve hesabına kullanacağı ve ifa edeceği, bu sözleşmelerde TCDD’nin diğer tarafa taahhüt ettiği hususların işletici tarafından yerine getirileceği yolundaki bu düzenlemeler ise, devri mümkün olmayan sözleşmelerin, özelleştirme sonrasında da ifasına yöneliktir. TCDD’nin devri mümkün olmayan sözleşmeler itibariyle sözleşmenin tarafı olarak kalmaya devam etmesini engeller nitelikte olmadığı gibi, bu nitelikteki sözleşmelerin süresinin bitiminde yenilenip yenilenmeyeceği hususunun da TCDD’ye ait olacağı şüphesizdir.
Bu bağlamda, davacı şirket ile TCDD arasında imzalanan özel hizmet sözleşmesinin de, Türkiye-Rusya demiryolu feribot hattı taşıma projesi kapsamında bulunduğu, Türkiye-Rusya demiryolu feribot hattı taşıma projesi kapsamında 10.3.2011 tarihli ve 6199 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Samsun Limanı ve Kavkaz Limanı Üzerinden Demiryolu Feribotu ile Uluslar arası Karma Taşımacılığın Organize Edilmesi Hakkında Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Hükümeti arasındaki uluslar arası anlaşmanın da, 11.6.2011 tarih ve 27961 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdiği, dolayısıyla Türkiye-Rusya demiryolu feribot hattı taşıma projesi kapsamındaki davacı şirket ile TCDD arasında imzalanmış özel hizmet sözleşmesine konu işin uluslar arası taşıma projesinin bir parçası olduğu, uluslar arası projenin yürütülebilmesine yönelik sınırlamanın İmtiyaz Sözleşmesinin 9.11.1.(iii) maddesinde düzenlendiği, İhale Şartlarının 22/z maddesinde de işleticinin bu uluslar arası proje ile ilgili sınırlamalara tabi olacağı, yapılmış uluslar arası anlaşmalara bağlı kalacağını kabul ve taahhüt ettiği görülmüştür.
Özetle; işletici ile TCDD arasında imzalanmış imtiyaz sözleşmesi hükümlerinin, özelleştirmeden önce TCDD ile üçüncü kişiler arasında akdedilen sözleşmelerin doğrudan devrini zorunlu kılmadığı, EK 9.5’te yer alan sözleşmelerden devri mümkün olan sözleşmelerin işleticiye devrinin amaçlandığı, uluslar arası taşıma projesinin bir parçası niteliğindeki Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesinin işleticiye devri mümkün olan sözleşme niteliğini taşımadığı, işleticinin, uluslar arası nitelikteki Türkiye-Rusya demiryolu feribot hattı taşıma projesi ile ilgili sınırlamalara tabi olacağı ve TCDD ile davacı şirket arasındaki özel hizmet sözleşmesinin de imzalayan tarafları bağladığı anlaşılmıştır.
Kaldı ki, davacı ile TCDD arasında imzalanmış özel hizmet sözleşmesinin 18.9 maddesinde; Samsun Limanının özelleştirilmesi halinde davacının sözleşme kapsamındaki haklarının sözleşme süresince aynen devam edeceği belirtilmiş, ancak bu sözleşmenin üçüncü kişiye devrine imkan tanıyan bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Aynı hüküm uyarınca işleticinin de yalnızca gemiye ilişkin pilotaj, romörkaj ve yine gemiye ilişkin diğer hizmetlerin tarifelerindeki ücretler ile yükleme-boşaltma için belirtilen vagon başına 25 ABD Doları ücretten yararlanacağı, geri kalan hizmetlerin sözleşme süresi boyunca davacı şirket ile TCDD arasında imzalanmış özel hizmet sözleşmesi hükümleri uyarınca verilmesi gerektiği dikkate alındığında, işleticiye devrinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacı şirketin Samsun Limanı sanayi rıhtımında feribot bağlantılı demiryolu taşımacılığı yapılmasına ilişkin özel hizmet sözleşmesinin … A.Ş’ne devri yönünde karar alınmış ise iptal edilmesi ve sözleşmenin devredilmemesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 3.10.2013 tarihli 8849 sayılı davalı idare işlemi ile boji değiştirme istasyon alanının tarafından Samsun Limanı özelleştirme ihalesini kazanan … firmasına devrine ilişkin işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, davacı şirketin Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılmasına İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesi’nin …A.Ş.’ye devri yönünde karar alınmışsa iptal edilmesi ve söz konusu sözleşmenin devredilmemesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 03.10.2013 tarih ve 8849 sayılı işlem ile …. metrekare boji değiştirme istasyon alanının tarafından Samsun Limanı özelleştirme ihalesini kazanan … A.Ş.’ye devrine ilişkin davalı idare işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idare ve müdahilin usule yönelik itirazları geçerli görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirketin 10.05.2005 tarihli yazıyla, Samsun Limanı’nda Rus demiryolu hattı, yükleme boşaltma, vagon depolama sahası ve boji değiştirme istasyonunu inşaa edip işletme talebiyle Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İşletmesi Genel Müdürlüğü Limanlar Dairesi’ne başvurması üzerine, Samsun Limanı’nın Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 30.12.2004 tarih ve 2004/128 sayılı kararıyla özelleştirme kapsamına alınması sebebiyle TCDD Genel Müdürlüğü Limanlar Dairesi Başkanlığı’nın 26.07.2005 tarih ve 5197 sayılı yazısı ile …’ndan davacı tarafından gerçekleştirilmek istenen projenin değerlendirmeye alınabilmesi için görüş talep edildiği, ‘nın 14.09.2005 tarih ve 11422 sayılı yazısıyla söz konusu projenin uygulanmasında özelleştirme uygulamaları açısından herhangi bir sakınca olmadığının anılan idareye bildirildiği, TCDD Genel Müdürlüğü Limanlar Dairesi Başkanlığı tarafından 04.04.2007 tarih ve 5327 sayılı yazıyla, bildirilen projenin liman altyapı projesi olmaktan ziyade demiryolu altyapı projesi olduğundan bahisle, Samsun Limanı sanayi rıhtımında belirtilen alanın Samsun Limanı özelleştirme çalışmaları kapsamı dışında tutulmasının talep edilmesi üzerine, …’nın 16.04.2007 tarih ve 2456 sayılı yazısıyla, Samsun Limanı’nın özelleştirme çalışmalarında; boji değişim istasyonundaki faaliyetlere ilişkin olarak pilotaj ve römorkaj hizmetleri ile gemi yükleme-boşaltma hizmetlerinin özelleştirme sonrası yeni işletici tarafından, boji değiştirme istasyonu içerisindeki hizmetlerin ise TCDD tarafından yerine getirileceğine yönelik düzenlemelere yer verileceğinin ve 20.07.2007 tarihli yazısıyla da, pilotaj ve römorkaj hizmetleri ile gemi yükleme-boşaltma hizmetlerinin özelleştirme sonrası yeni işletici tarafından yerine getirilmesi ve rampa gelirleri de dahil bu gelirlerin yeni işleticiye ait olması kaydıyla, özelleştirme açısından bir sakınca olmadığının bildirildiği, bunun üzerine TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü ile davacı şirket arasında 20.07.2017 tarihinde Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılması İşine İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesi (Özel Hizmet Sözleşmesi)’nin imzalandığı anlaşılmıştır.
Özel Hizmet Sözleşmesi’nin “Sorumluluk” başlıklı 6. maddesinde, “6.2. TCDD, proje kapsamında inşaa ve imal edilecek tesis veya tesisleri 5 (beş) süreyle feribot işletmeciliğine açık tutacak ve talep eden tüm müşterilere TCDD Liman Hizmetleri ile TCDD Gümrüklü Ambarlar tarifesi hükümlerine göre bu tesiste hizmet verecektir.”; “Genel hükümler” başlıklı 18. maddesinde, “18.9. TCDD Samsun Limanının özelleştirilmesi halinde, şirketin bu sözleşme kapsamındaki hakları iş bu sözleşme süresince aynen devam edecektir. Bu durumda, gemiye ilişkin pilotaj – romorkaj ve yine gemiye ilişkin diğer hizmetlerin tariflerindeki ücretleri ile madde 8.1.’de yükleme – boşaltma için belirtilen vagon başına 25 ABD doları ücret, şirketçe yeni özel liman işleticisine ödenecektir.”; “Sözleşmenin yürürlük süresi” başlıklı 20. maddesinde, “İşbu sözleşme imza tarihinde yürürlüğe girer ancak, inşaat süresi hariç sözleşme süresi 5 yıldır. Sözleşme bitim tarihine 1 (bir) ay kala şirketin benzer şekilde yük taahhüdü talebiyle tesisten yararlanması ve bu talebin TCDD tarafından uygun görülmesi halinde yeni sözleşme yapılabilecektir.” düzenlemelerine yer verilmiştir.
Türk-Rus Ortak Ulaştırma Komisyonu VIII. Dönem Toplantısı 23-24 Şubat 2016, Ankara Protokolü “Demiryolu Ulaştırması” başlıklı 3. maddesinde, 16-17 Ocak 2001 tarihlerinde Moskova’da yapılan Türk-Rus Ortak Ulaştırma Komisyonu VI. Dönem Toplantısı sonunda imzalanan protokol uyarınca, kombine çalışma grubu tarafından, Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu hükümetleri tarafından imzalanacak olan Samsun-Kavraz Limanları arasında uluslararası tren feri hattının oluşturulması ile ilgili anlaşma taslağının hazırlanmasına yönelik çalışma yapıldığı belirtilmiş, bunu müteakiben yapılan Samsun Limanı (Türkiye Cumhuriyeti) Kavraz Limanı (Rusya Fedarasyonu) Üzerinden Demiryolu Feribotu İle Uluslararası Karma Taşımacılığın Organize Edilmesi Hakkında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 29.03.2011 tarih ve 27889 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Samsun Limanı (Türkiye Cumhuriyeti) Kavraz Limanı (Rusya Fedarasyonu) Üzerinden Demiryolu Feribotu İle Uluslararası Karma Taşımacılığın Organize Edilmesi Hakkında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Anlaşma’nın 2. maddesinde, Türkiye tarafının demiryolu yük taşımacısı olarak TCDD’nin olduğu, Demiryolu feribotlarının ve feribot iskelelerinin operatörleri olarak ise, ilgili tarafın ulusal mevzuatına uygun olarak kurulan ve tescil edilen, kendisine ait veya kiralanmış demiryolu feribotu veya feribot iskelesini diğer yasal dayanaklara istinaden işleten tüzel veya gerçek kişiler olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, Samsun Limanı’nın Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK)’nun 30.12.2004 tarih ve 2004/128 sayılı kararıyla özelleştirme kapsamına alınmasıyla yapılan özelleştirme ihalesinde ÖYK’nın 19.09.2008 tarih ve 2008/59 sayılı kararı ile Samsun Limanı’nın 36 yıl süreyle işletme hakkının …A.Ş.’ye devredildiği, bunun üzerine 31.10.2010 tarihinde TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü, ile … A.Ş. tarafından kurulan … Anonim Şirketi arasında, TCDD Samsun Limanının 36 yıl süre ile işletme hakkının devrine ilişkin İmtiyaz Sözleşmesi’nin (İmtiyaz sözleşmesi) imzalandığı, TCDD Samsun Liman İşletmesi Kontrol Müdürlüğü tarafından 18.12.2012 tarih ve 409 sayılı yazıyla, Özel Hizmet Sözleşmesi kapsamında Samsun Limanı sanayi rıhtımında davacı şirket tarafından yapımı gerçekleştirilen tesisin kesin kabulünün 23.10.2012 tarihinde yapılarak, kesin kabul tutanağının Genel Müdürlük oluru ile onaylandığının müdahil firmaya bildirilmesi üzerine, müdahil firma tarafından 02.01.2013 tarih ve 926 sayılı yazı ile İmtiyaz Sözleşmesi’nin 8.2.4. maddesi uyarınca Ek 9.5’te belirtilen Özel hizmet Sözleşmesi’nin taraflarına devredilmesinin TCDD Genel Müdürlüğü’nden istenildiği, ‘nın 15.01.2013 tarih ve 455 sayılı yazısıyla sözleşmenin devrinde bir sakınca görülmediğinin TCDD’ye bildirilmesi üzerine de TCDD Genel Müdürlüğü Samsun Liman İşletmesi Kontrol Müdürlüğü’nün 11.03.2013 tarih ve 99 sayılı yazısıyla sözleşmenin devrinin uygun görüldüğünün müdahil firmaya bildirildiği anlaşılmıştır.
Samsun Limanı özelleştirilmesine ilişkin İhale Şartları Belgesi’nin “İşleticinin Sorumlulukları” başlıklı 22. maddesinin (i) bendinde,”… Liman dahilindeki sanayi rıhtımının işletme hakkının, işletici tarafından, idarenin yazılı ön onayını almak koşulu ile … ve sözleşmenin süresini aşmamak şartı ile 3. kişilere devri mümkündür…”; (z) bendinde, “Türkiye – Rusya Demiryolu Feribot Hattı Taşıma Projesi kapsamında sanayi rıhtımında TCDD tarafından feribot yanaşma rampası, geniş ray açıklıklı demiryolu hatları, yükleme boşaltma ve vagon depolama sahası ile boji değiştirme istasyonu kurulacaktır. İşletici bu kapsamda limanda yapılacak her türlü faaliyetin gerçekleşmesine olanak sağlayacaktır. İşletici, bu konuda yapılmış veya yapılacak olan uluslararası anlaşmalara bağlı kalacağını kabul ve taahhüt etmektedir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
İmtiyaz Sözleşmesi’nin “İdare ve/veya TCDD’nin Beyan ve Taahhütleri” başlıklı 8.2.4. maddesinde, “Ek 9.5, Liman’a ilişkin olarak TCDD ile üçüncü kişiler arasında akdedilen ve sözleşme ile hukuki veya ekonomik olarak işleticiye devredilecek sözleşmelerin tam bir listesini teşkil etmektedir.”; “Yürürlükteki Sözleşmeler” başlıklı 9.5.1. maddesinde, “Limana ilişkin olarak TCDD’nin sözleşme imza tarihi öncesinde üçüncü kişilerle imzalamış olduğu sözleşmelerin listesi Ek 9.5 olarak sözleşmeye eklenmiştir. İşletici, Ek 9.5’te yer alan sözleşmelerin, sürelerinin sonuna kadar yürürlükte kalmaya devam edeceklerini, ancak süreleri sonunda bu sözleşmeleri yenileyip yenilememe konusunda serbest olacağını kabul etmiştir.”; 9.5.2. maddesinde, “TCDD ve işletici, Ek 9.5’te yer alan sözleşmelerden devri mümkün olan bütün sözleşmelerin işletici’ye devrini amaçladıklarını ve bu doğrultuda TCDD’den işleticiye devir edilmelerini temin etmek amacıyla, sözleşmelerin diğer tarafını oluşturan üçüncü kişiler ile görüşmeler yürüteceklerini kabul ve beyan ederler. Bu bağlamda işletici, Ek 9.5’te yer alan sözleşmelerle ilgili olarak daha ağır şartları veya uzun süreleri kabul etmeye zorlanamaz.”; “Tesislerin Kullanılmasına İlişkin Kısıtlamalar” başlıklı 9.11.maddesinin (iii) bendinde, “Türkiye – Rusya Demiryolu Feribot Hattı Projesi kapsamında Sanayi Rıhtımı’nda TCDD tarafından feribot yanaşma rampası, geniş ray açıklıklı demiryolu hatları, yükleme boşaltma ve vagon depolama sahası ile boji değiştirme istasyonu kurulacaktır. İşletici bu kapsamda Liman’da yapılacak her türlü faaliyetin gerçekleşmesine olanak sağlayacaktır. İşletici, bu konuda yapılmış ve yapılacak olan uluslararası anlaşmalara bağlı kalacağını kabul ve taahhüt etmektedir.”; “Devir Yasağının Genel İstisnaları” başlıklı 13.2.1. maddesinde, “… Liman dahilindeki Sanayi Rıhtımı’nın işletme hakkının, işletici tarafından, İdare’nin yazılı ön onayını almak koşulu ile… İş bu sözleşme’nin süresini aşmamak şartı ile üçüncü kişilere TCDD’nin onayı alınmak kaydıyla devri mümkündür…”; düzenlemesine yer verilmiştir.
Ayrıca, İmtiyaz Sözleşmesi Ek 9.5’te TCDD tarafından imzalanmış bulunan halen yürürlükteki sözleşmeler listesinde, davacı ile TCDD arasında imzalanan Özel Hizmet Sözleşmesi’nin de yer aldığı, 31.03.2010 tarihli ve 1 Nolu Ek olarak düzenlenen, yer teslim tutanağı ile Türkiye – Rusya Demiryolu Feribot Hattı Taşıma Projesi kapsamında Sanayi Rıhtımında feribot yanaşma rampası, geniş ray açıklıklı demiryolu hatları, yükleme boşaltma ve vagon depolama sahası ile boji değiştirme istasyonu inşaatının devam etmekte olduğu belirtilerek, natamam şekilde bu bölümdeki imalat ile ilgili işleticiye herhangi bir sorumluluk yüklememek üzere sanayi rıhtımının müdahil firmaya teslim ve tesellümünün yapıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, davacı ile TCDD arasında imzalanan Özel Hizmet Sözleşmesi’ne İmtiyaz Sözleşmesi Ek 9.5’te belirtilen sözleşmeler arasında yer verilmesi nedeniyle, Özel Hizmet Sözleşmesi’nin, İmtiyaz Sözleşmesi’nin 8.2.4. maddesi uyarınca liman işleticisine devredilmesi gereken sözleşmelerden olduğu, Samsun Limanı İhale Şartları Belgesi’nde ve İmtiyaz Sözleşmesi’nde yer alan düzenlemeler uyarınca, davacı ile TCDD arasında imzalanan Özel Hizmet Sözleşmesi’nin, sözleşmede belirlenen sürenin sonuna kadar yürürlükte kalmaya devam edeceği, müdahil firma tarafından, İmtiyaz Sözleşmesi kapsamında, Türkiye – Rusya Demiryolu Feribot Hattı Projesi kapsamında Sanayi Rıhtımı’nda TCDD tarafından feribot yanaşma rampası, geniş ray açıklıklı demiryolu hatları, yükleme boşaltma ve vagon depolama sahası ile boji değiştirme istasyonu kurulması kapsamında Liman’da yapılacak her türlü faaliyetin gerçekleşmesine olanak sağlanacağının ve bu konuda yapılmış ve yapılacak olan uluslararası anlaşmalara bağlı kalınacağının kabul ve taahhüt edildiği, davalı idare tarafından TCDD’ye gönderilen yazılarda davacının iddia ettiği şekilde sanayi rıhtımı özelleştirme kapsamı dışında tutulmayarak, bu alanda gerçekleştirilen hizmetlerin kim tarafından ve nasıl gerçekleştirileceğinin belirtildiği, İhale Şartları Belgesi ile İmtiyaz Sözleşmesi’nde müdahil firmaya, sanayi rıhtımının işletme hakkının 3. kişilere devrinin mümkün kılındığı, Samsun Limanı özelleştirme ihalesi kapsamında …. A.Ş. tarafından hazırlanan 12.12.2007 tarihli Değerleme Raporu’nun, “Mevcut Durum Tespiti” ve “Değerleme Sonucu” başlıklı bölümlerinde Samsun Limanı – Rusya Kombine Taşımacılık Projesi’ne, davacı tarafından sanayi rıhtımında yapılacak tesise ilişkin değerlendirmelere de yer verilerek Samsun Limanı’nın 36 yıl süre ile işletilmesine ilişkin değer tespitinin yapıldığı, Türk-Rus Ortak Ulaştırma Komisyonu Protokolü’nde ve bu kapsamda yapılan Uluslararası Anlaşma’da Özel Hizmet Sözleşmesi’ne ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği dikkate alındığında, Samsun Limanı Sanayi Rıhtımında Feribot Bağlantılı Demiryolu Taşımacılığı Yapılmasına İlişkin Özel Hizmet Sözleşmesinin …A.Ş.’ne devri yönünde karar alınmışsa iptal edilmesi ve söz konusu sözleşmenin devredilmemesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 03.10.2013 tarih ve 8849 sayılı işlemde ve 23.400 metrekare boji değiştirme istasyon alanının tarafından Samsun Limanı özelleştirme ihalesini kazanan … A.Ş.’ye devrine ilişkin davalı idare işleminde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …..-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, müdahil tarafından yapılan toplam …..-TL yargılama giderinin davacıdan alınarak müdahile verilmesine, posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya ve müdahile ayrı ayrı iadesine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …..-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 27.04.2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.