Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2014/1264 E. , 2019/3687 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2014/1264
Karar No:2019/3687
TEMYİZ EDENLER: 1. …
VEKİLİ : …
2. (DAVACI) :…
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından 25/03/2011 tarihine kadar asgari ödenmiş sermaye şartı yükümlülüğü yerine getirilmediğinden bahisle hakkında, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 19. maddesinin 3. fıkrası uyarınca …-TL idarî para cezası uygulanmasına ilişkin 14/06/2012 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; uyuşmazlıkta, herhangi bir faaliyette bulunulmamış olsa dâhi lisansın yürürlükte olduğu sürece lisanstan doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesinin zorunlu olduğu, davacı şirketin asgari ödenmiş sermaye şartı yükümlülüğünü 25/03/2011 tarihine kadar yerine getirmediğinin sabit olduğu, öte yandan, işlemin tesis edildiği tarihten sonra 5015 sayılı Kanun’un 19. maddesi; “Bu Kanuna göre idarî para cezalarının veya idarî yaptırımların uygulanması, bu Kanunun diğer hükümlerinin uygulanmasına engel oluşturmaz. Bu Kanuna göre verilen ceza ve tedbirler diğer kanunlar gereği yapılacak işlemleri engellemez. Bu Kanuna göre;…. Yukarıda belirtilenlerin dışında kalan ancak bu Kanunun getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca … Türk Lirasından … Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Tesisler, lisans alınıncaya veya bu Kanuna göre lisans gerektirmeyen faaliyet gösterecek hâle getirilinceye kadar mühürlenir.” şeklinde değiştirildiğinden idarî para cezalarının verilmesinde esas alınan kuralın yürürlükten kaldırılması veya lehe düzenleme yapılması yoluyla ortaya çıkan yeni hukukî durumun dikkate alınması gerektiği sonucuna ulaşıldığından, ihlâlin gerçekleştiği tarih esas alınarak idarî para cezası uygulanması gerekmekte ise de, işlem tarihindeki veya cezanın tahsil tarihindeki ceza miktarındaki lehe düzenlemelerin de göz önünde bulundurulması gerektiği, bu durumda, her ne kadar davacı şirketin Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik ile öngörülen asgari ödenmiş sermaye şartı yükümlülüğünü 25/03/2011 tarihine kadar yerine getirmediği hususu sabit ise de, davalı idare tarafından mevzuat uyarınca davacı şirketin kusuru ile işlenen fiilin ağırlığı ve niteliği de gözetilerek yeniden bir değerlendirme yapılmak suretiyle Kanun değişikliği ile belirtilen …-TL – …-TL arasında bir cezanın verilmesi gerektiğinden (aleyhe ceza verilmemek suretiyle), dava konusu …-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin 14/06/2012 tarih ve … sayılı Kurul kararında bu yönüyle hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu idarî para cezasının miktar olarak üst sınırdan verilmesinde takdir yetkisinin bulunduğu, işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla mevzuata uygun olduğu; davacı tarafından, Mahkeme’nin sadece yeniden değerleme oranı bakımından değerlendirme yaptığı, oysa ki tüm hukuka aykırılık nedenlerinin tek tek tespit edilmesinin gerektiği, sermaye artırımını süresi içerisinde yerine getirdiği, ancak piyasa koşulları yüzünden sermaye borcunu ödeyemediği, dava konusu idarî para cezasının tarafına tebliğ edilmediği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, üst sınırdan ceza uygulanmasının hukuka aykırı olduğu, dolayısıyla davalı idarenin temyiz iddialarının yerinde olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur. Davalı idare tarafından savunma dilekçesi verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Mahkeme kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
İhrakiye teslimi lisansı sahibi olan davacı şirketin, asgari ödenmiş sermaye şartını Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde öngörülen süre içerisinde yerine getirmediğinin anlaşılması üzerine 14/07/2011 tarih ve … sayılı Kurul kararıyla,” şirketten yazılı savunma alınmasına, mevzuata aykırılığın on beş günlük süre içerisinde giderilmesine, aksi hâlde bahse konu piyasa faaliyetlerinin geçici bir süre için durdurulabileceği veya doğrudan doğruya iptal yaptırımının uygulanacağının ihbar edilmesine” karar verildiği; davacı şirketin yazılı savunmasında ileri sürdüğü iddiaların yerinde görülmemesi üzerine dava konusu Kurul kararıyla, davacı şirketin 25/03/2011 tarihine kadar asgari ödenmiş sermaye şartı yükümlülüğünü yerine getirmeyerek 5015 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 2. fıkrasına ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 7. maddesinin 6. fıkrasının (a) bendine aykırı hareket ettiğinden bahisle, anılan Kanun’un 19. maddesinin 3. fıkrası uyarınca …-TL idarî para cezası ile cezalandırılmasına ve 20. maddesi gereğince şirkete ait 23/06/2005 tarih ve…. sayılı ihrakiye teslimi lisansının iptaline karar verildiği, davacı şirket tarafından idarî para cezası verilmesine ilişkin kısım yönünden 14/06/2012 tarih ve … sayılı Kurul kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 1. maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanun’un amacının, yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamak olduğu belirtilmiştir.
Aynı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasında, lisansın, sahibine lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını verdiği; ikinci fıkrasında, lisans ile tanınan hakların; bu Kanun’un, ilgili diğer mevzuatın ve lisansta yer alan kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılacağı kurala bağlanmış; işlem tarihinde yürürlükte bulunan 19. maddesinin 3. fıkrasında, “Yukarıda belirtilenlerin dışında kalan ancak Kanun’un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca bin Türk Lirasından ellibin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.” kuralı yer almıştır.
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin “Lisans Başvurusu” başlıklı 7. maddesinde, lisans başvurularının nasıl yapılacağı açıklanmış, başvuru sırasında hangi evrakın isteneceği sayılmış, işlem tarihinde yürürlükte bulunan altıncı fıkrasının (a) bendinde, diğer şartlara ek olarak, “Rafinerici, iletim, depolama, işleme, dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisansları için; başvuru sahibi tüzel kişinin; 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması ve asgari ödenmiş sermayesinin rafinerici lisansı için 50.000.000-TL, iletici lisansı için 1.000.000-TL, depolama lisansı için 1.000.000-TL, işleme lisansı için 500.000-TL, dağıtıcı lisansı için 10.000.000-TL ve ihrakiye teslimi lisansı için 2.500.000-TL olması” gerektiği belirtilmiş; Geçici 9. maddesinde ise, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte rafinerici, iletim, depolama, işleme, dağıtıcı ve ihrakiye teslimi lisansı sahibi olan kişiler, asgari ödenmiş sermayelerinin yönetmelikte yer alan tutarın altında olması hâlinde durumlarını 25/03/2011 tarihine kadar bu Yönetmeliğin 7. maddesine uygun hâle getirir.” kuralına yer verilmiştir.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “Kanunîlik ilkesi” başlıklı 4. maddesinde, “Hangi fiillerin kabahat oluşturduğu, kanunda açıkça tanımlanabileceği gibi; kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilir. Kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarı ancak kanunla belirlenebilir.” denilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
5326 sayılı Kanun’un aktarılan hükmüne göre, kanunda veya idarenin genel ve düzenleyici işlemlerinde tanımlanabilen kabahatin karşılığı olan idarî yaptırımın ve miktarının mutlaka ilgili kanununda belirtilmiş olması, ilgilisine de bu kabahatinin karşılığı olan idarî yaptırımın uygulanması gerekmektedir. Dolayısıyla, idarî yaptırım uygulamaya yetkili idareler tarafından, yaptırım kararı alınmadan önce mevzuata aykırı eylemin ne olduğu ve kanunun hangi maddesinin ihlâl edildiği hiçbir tereddüde yer vermeyecek şekilde belirlenmeli ve bundan sonra eylemin karşılığı olan kanunda belirtilen idarî yaptırımın uygulanmasına karar verilmelidir. Başka bir deyişle, eylem ile uygulanan idarî yaptırım örtüşmeli ve ilgilisine kanunda karşılığı olmayan veya eylem ile örtüşmeyen bir idarî yaptırım uygulanmamalıdır.
5015 sayılı Kanun’un 4. maddesindeki düzenlemenin, lisans sahiplerinin genel nitelikli hak, kısıtlama ve yükümlülüklerine ilişkin olduğu, anılan maddenin birinci ve ikinci fıkralarının, lisans sahiplerine, lisans hangi faaliyete (rafinerici, taşıma, iletim, bayilik v.b) ilişkin olarak verilmişse, sadece buna ilişkin alanda piyasa faaliyetinde bulunabileceklerini ve bu hakkın lisansta kayıtlı hususlar dâhilinde kullanılabileceğine ilişkin koşulları düzenlediği görülmektedir.
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde düzenlenen ve lisans verilmesi için aranılan şartlara yönelik getirilen kurallar tüm piyasa aktörleri için geçerlidir. Davacı şirketin lisans aldığı tarih itibarıyla mevzuatta asgari ödenmiş sermaye şartına ilişkin düzenleme bulunmamakla birlikte, yönetmeliğin geçici maddesiyle tüm lisans sahiplerinin durumlarını mevzuata uygun hâle getirmeleri için 25/03/2011 tarihine kadar süre tanınmıştır. Bu itibarla, belirtilen süre içerisinde durumlarını mevzuata uygun hâle getirmeyen lisans sahiplerinin faaliyetlerine son verilmesi hususunda idarenin yetkisinin bulunduğu açıktır. Nitekim, davalı idarece, davacı şirketin ihrakiye teslimi lisansının iptaline karar verildiği görülmektedir. Ancak, yukarıda belirtilen şartı yerine getirmeyen lisans sahiplerine başkaca bir yaptırım uygulanabileceğine ilişkin yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Serbest piyasa şartlarına göre faaliyet yürüten lisans sahiplerinin, asgari ödenmiş sermayelerini artırmaları hususunda idarece zorlanamayacakları açıktır. Belirtilen şartı yerine getiremeyen lisans sahiplerinin, piyasa faaliyetlerine son verme yönünde tercihte bulunmalarına da bir engel bulunmamaktadır.
Bu durumda, davacı şirketin, usulüne uygun şekilde edindiği lisans belgesine istinaden faaliyet yürüttüğü, mevzuatta sonradan yapılan değişiklikle asgari ödenmiş sermaye şartı getirildiği, şirketin bu şartı sağlayamamasının 5015 sayılı Kanun’un 4. maddesinde belirtilen “ilgili diğer mevzuat”a aykırılık şeklinde değerlendirilemeyeceği, fiilin, Kanun’un 4. maddesinde tanımlanan fiil ile örtüşmediği, bu bağlamda, “…Kanun’un getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca bin Türk Lirasından ellibin Türk Lirasına kadar idarî para cezası…” verileceği yönündeki Kanun’un 19. maddesinin üçüncü fıkrasının davacı şirket hakkında uygulanmasına imkân bulunmadığı açıktır.
Bu itibarla, davacı şirkete, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde belirtilen asgari ödenmiş sermaye şartına ilişkin yükümlüğünü yerine getirmediği ve bu fiilin 5015 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ihlâli niteliğinde olduğundan bahisle, Kanun’un 19. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idarî para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 19/11/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.