Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2014/1141 E. , 2019/2782 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2014/1141
Karar No:2019/2782
TEMYİZ EDEN (DAVALI): … Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Eğitim Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU: …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacının işlettiği … ili, …ilçesi … Üniversitesi … Fakültesi derslik bloğunda bulunan kantin yerinin pazarlık usulüyle ihaleye çıkarılmasına ilişkin davalı idare işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davalı Gazi Üniversitesi Rektörlüğü’nün mülkiyetinde bulunan … İli, … İlçesi …Üniversitesi … Fakültesi derslik bloğundaki kantin yerinin işletilmesine ilişkin ihalenin pazarlık usulüyle yapılarak sonuçlandırıldığı, ihaleye çıkarılan taşınmazın, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olmadığı ve Üniversitenin özel mülkiyetinde bulunduğu, ihale konusu kantin yerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulüyle ihaleye çıkarılmasına yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, davacının kira sözleşmesinin sona ermesi üzerine uyuşmazlığa konu yerin ihalesinin 2886 sayılı Kanun’un 51/g maddesine göre başka bir yükleniciye yapıldığı, mülkiyetin üniversiteye ait olduğu bu itibarla işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, ihaleye çıkarılan taşınmazın, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olmadığı ve Üniversitenin özel mülkiyetinde bulunduğu, ihale konusu kantin yerinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51. maddesinin (g) bendi uyarınca pazarlık usulüyle ihaleye çıkarılmasına yönelik dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 27/09/2019 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :
Dosyanın incelenmesinden, davalı …Üniversitesi Rektörlüğü’nün mülkiyetinde bulunan… İli … İlçesi … Üniversitesi … Fakültesi derslik bloğundaki kantin yerinin pazarlık usulüyle kiraya verilmesi üzerine eski kiracı olan davacı tarafından bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
10/09/1983 tarih ve 18161 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi” kuralı yer almakta olup, uyuşmazlığın çözümü için, anılan madde de yer alan “Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar” kavramının kapsamının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ilişkin düzenlemeler bulunmakla birlikte Devlet mallarına ilişkin sistematik ve genel bir yasal düzenleme bulunmadığından, Devlet mallarının hukuksal durumunu nitelemede bilimsel öğreti ve yargı içtihatlarından yararlanılmaktadır.
Bilimsel öğretide, Devlet malları kamu malları ve devletin özel malları olmak üzere ikili bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadır. Buna göre, Kamu Malları: Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler, orta malları ve hizmet malları şeklinde sınıflandırılmakta, Devletin Özel Malları ise; kamu hizmetlerinin görülmesine, kamu malları gibi doğrudan doğruya değil de sağladıkları gelirle dolaylı yoldan katkı sağlayan mallardır şeklinde tanımlanmakta, kamu kurum ve kuruluşlarının tamamının sahip oldukları malların Devletin özel malı olduğu kabul edilmektedir.
Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar kavramı ise, Devletin özel malları kavramından daha dar kapsamlı olarak genel bütçeli kuruluşların sahip olduğu malları ifade etmek üzere kullanılmaktadır.
Devlet İhale Kanunu bütün olarak incelendiğinde;
“Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin” yer aldığı, “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; “İdare: İhaleyi yapan daire, kurum ve kuruluşları” tanımının yapıldığı, “Pazarlık usulüyle yapılacak işler” başlıklı 51’inci maddesinin birinci fıkrasında “Aşağıda yazılı işlerin ihalesi, pazarlık usulüyle yapılabilir” denildiği, aynı fıkranın (g) bendinde; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,” kuralının, (h) bendinde ise; “Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki baraj, dalyan, voli yerleri, göller, havuzlar, nehirler ve nehir ağızlarındaki av yerleri ile deniz ve iç sularda belirlenmiş yerlerdeki su ürünleri üretim hakkının, 22.3.1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununa göre il özel idarelerince kiraya verilmesi” kuralının, İhale Usullerine Tabi Olmayan İşler kısmınında yer alan “Tarihi ve bedii değeri olmayan taşınmaz mallarla ilgili işlemler” başlıklı 74’üncü maddesinde; “Tarihi ve bedii değeri olanlar hariç Hazinenin özel mülkiyetindeki yerlerin satışı, kiraya verilmesi, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiraya verilmesi, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi esasları Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.” kuralının yer aldığı görülmektedir.
Anılan düzenlemelerden, kanunun tüm hükümlerinin kanun kapsamındaki tüm idareleri kapsadığı, Kanun koyucunun “Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar” kavramını yukarıda açıklandığı şekilde geniş anlamda kullandığı, nitekim 51. maddenin (h) bendinde açıkça “Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde” kavramının, 74’üncü maddesinde, “Hazinenin özel mülkiyetindeki” kavramının kullanıldığı, yani özensiz bir yazım ihtimalinden söz edilemeyeceği, aksine bilinçli bir şekilde münhasıran Hazinenin mülkiyetindeki yerlere ilişkin hükümlerde “Hazinenin mülkiyetindeki” kavramının, genel bir hüküm olan 51/g maddesinde ise, daha geniş anlama sahip olan “Devletin özel mülkiyetindeki” kavramının kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, 51. maddenin (g) bendinin yalnızca Hazinenin mülkiyetindeki malları kapsadığı şeklinde yorumlanamayacağı, ayrıca (g) bendindeki “idarelere yararlı olması” ibaresinden de bu bendin kanun kapsamındaki tüm idarelerin mallarını kapsadığı; kaldı ki amaçsal bir yorum yapıldığında da “Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar” kavramının geniş yorumlanmasının kanun koyucunun amacına daha uygun düşeceği, aksi bir yorum için herhangi bir neden de bulunmadığı değerlendirilmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 2886 sayılı Kanun kapsamında olduğu tartışmasız olan Gazi Üniversitesi’ne ait olan taşınmazın, Kanun’un 51’inci maddesinin (g) bendinde belirtilen “Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz mallar” niteliğinde olduğu ve davalı Üniversitenin, Kanunun 51’inci maddesinin (g) bendine göre ihaleye çıkmasında bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Mahkeme kararının anılan gerekçeyle bozulması ve davanın reddine karar verilmesi gerektiği oyu ile karara katılmıyorum.