Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2013/3104 E. , 2019/961 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2013/3104
Karar No:2019/961
TEMYİZ EDEN (DAVALI): …
VEKİLİ: …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Ltd. Şti.
VEKİLİ: …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirketin de aralarında bulunduğu şarap üreticileri tarafından düzenlenen ürün tanıtım etkinliğinde onsekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığının tespit edildiği ve bu fiilin 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnsisarı Kanunu’na aykırı olduğundan bahisle, 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’un 5752 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım ve Satımına, 4046 sayılı Kanunda ve 233 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’la değişik 8. maddesinin altıncı fıkrası uyarınca yazılı uyarı yaptırımı uygulanmasına ilişkin 17/12/2012 tarih ve 1568 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) Başkanlık Olur’unun iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacının onsekiz yaşından küçüklere içki sunumu yaptığı yolundaki iddianın somut olarak ortaya konulamadığı, dava konusu işlemin eksik incelemeye dayalı olarak tesis edildiği, kaldı ki, organizatör şirket, alışveriş merkezi ve katılımcı firmalar aleyhine … Cumhuriyet Başsavcılığı’na yapılan şikâyet üzerine başlatılan soruşturmada … tarih ve … no’lu kararla kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği, öte yandan davalı idarece, davacının ve diğer firmaların etkinlik noktasına dayanışmalı bir şekilde birlikte gitmek üzere işbirliği yapmaları ve aralarında anlaşmanın varlığı, bunun yansıması olarak tanıtım koşulları ile ortak hedefin firmalarca birlikte belirlendiği, bu tür etkinliklerde oluşan veya gelişen ve etkinliğin tamamına yansıyan yasadışı ihlâllerin sorumluluklarında olduğu ileri sürülmüş ise de, söz konusu hususların davacıya isnad edilen fiilin işlendiğini açıkça ortaya koyan bir niteliği haiz olmadığı, ceza sorumluluğu bağlamında bu iddiaya itibar edilmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, onsekiz yaşından küçüklere alkollü içki servisi yapılan etkinliğe katılan davacının fiilinin 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’un 8. maddesi kapsamında yaptırım uygulanmasını gerektirdiği, dava dosyasında bulunan CD içeriğinde küçüklere alkollü içki servisi yapıldığının sabit olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, dava konusu yaptırım kararının dayanağı olan olguların somut olarak ortaya konulmadığı, bahse konu kararın eksik incelemeye dayalı olarak alındığı, konuyla ilgili soruşturma dosyasında kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği, esasında dosya kapsamındaki CD içeriğindeki görüntülerde küçüklere alkollü içki servisi yapılmadığının anlaşıldığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlığa konu idarî yaptırım kararının Kurum’un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiğinden, Başkanlık Makamı tarafından tesis edilen dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmamakta olup, temyiz isteminin reddi ile sonucu itibarıyla yerinde görülen Mahkeme kararının gerekçeli onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN:
24/12/2017 tarih ve 30280 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 81. maddesi ile 4733 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 7. maddede, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatıldığı, Kurum’un taraf olduğu davalarda devir durumuna göre ilgili idarenin kendiliğinden taraf sıfatını kazanacağı; 78. maddesinde ise tütün ve alkol piyasasına ilişkin görevlerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütüleceği kurala bağlanmıştır.
09/07/2018 tarih ve 30473 3. Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 27. maddesinde, “3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.”; Geçici 1. maddesinin 19. fıkrasında, “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatılan veya bünyesinde bulunduğu bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşu değiştirilen birimlerin görevlerinden dolayı yapılan işlem ya da taraf olunan sözleşmelerde bu birimlerin veya görevlerinin devredildiği bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları taraf olur. Söz konusu birimlerin bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının leh ve aleyhlerine açılmış olan davalar, başlatılmış olan takipler ile başvurulan alternatif uyuşmazlık çözüm yollarında devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları kendiliğinden taraf sıfatını kazanır. Söz konusu görevlere ilişkin olarak bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce anılan birimler veya bunların bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılmış iş ve işlemler sebebiyle açılacak davalar devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yöneltilir.” kuralına yer verilmiş; 10/07/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 410. maddesinde, nın görev ve yetkileri sayılmış; aynı maddenin (g) bendinde, kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmanın anılan Bakanlığın görev ve yetkilerinden biri olduğu belirtilmiş; 412. maddesinin 1. fıkrasının (k) bendinde ise, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı anılan Bakanlığın hizmet birimleri arasında sayılmıştır.
Bu düzenlemelere göre kapatılan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun yerine ‘nın davalı sıfatıyla taraf olduğu görülerek esasın incelenmesine geçildi.
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden, … Alışveriş Merkezi’nde üretim ve satış belgesine sahip şarap üreticilerinin katılımıyla 14-16 Aralık 2012 tarihlerinde düzenlenen etkinlikte alkollü içki sunumuna yönelik istemin davalı idarece uygun bulunduğu, aralarında davacının da yer aldığı 23 firmanın anılan etkinliğe katıldığı, söz konusu etkinlikte onsekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığına ilişkin yazılı ve görsel medyada çıkan haberler üzerine etkinliğe katılan fırmalara yazılı uyarı yaptırımı uygulanmasına ilişkin dava konusu işlemin tesis edildiği ve bu işlemin davacıya ilişkin olan kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
İşlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan hâliyle 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 2. maddesinde, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’nun, Kurum’un karar organı olduğu belirtilmiş; 3. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak ve bunlarla ilgili kararları almak Kurul’un görev ve yetkileri arasında sayılmış; 8. maddesinin altıncı fıkrasında, yukarıda sayılan fiiller dışında, bu Kanun ile 4250 sayılı Kanuna veya bu kanunlara göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere ya da Kurumca verilen belgelerde yer alan şartlara uyulmadığının tespiti hâlinde, ilgili gerçek ve tüzel kişilerin uyarılıracağı ve aykırılığın giderilmesi için uygun bir süre verileceği, her işlem için verilecek sürenin Kurumca belirleneceği, verilen süre sonunda aykırılığın devam etmesi hâlinde veya aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hâllerde süre verilmeksizin Kurumca verilen belgelerin iptal edileceği kurala bağlanmıştır.
İşlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan hâliyle 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun “İspirto ve İspirtolu İçkilerle Diğer Maddelerin Satışı” başlıklı 19. maddesinin dördüncü fıkrasında, “Alkol, bira ve şarap dâhil her çeşit alkollü içkinin televizyon, kablolu yayın, radyo ve kamu yayın araçlarıyla reklamının yapılması, ayrıca, içki satış yerleri ile tüm ticarî ve kamuya açık yerlerde, tüketilmek veya beraberinde götürülmek üzere onsekiz yaşından küçüklere alkollü içecek satılması veya sunulması yasaktır. Ruhsatlı bayiler, tüketici talepleri doğrultusunda alkollü içki bulundurur ve bunlara satış mahallinde adil teşhir imkânı sağlarlar.” kuralına yer verilmiştir.
07/01/2011 tarih ve 27808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan hâliyle “İşyerlerine ilişkin ortak hükümler” başlıklı 6. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, “İşyerinde; onsekiz yaşını doldurmamış kişilere tütün mamulleri ve alkollü içkiler satılamaz veya sunum suretiyle tüketimlerine arz edilemez. Yaş konusunda tereddüde düşülmesi hâlinde satıcı, talepte bulunan tüketiciden kimlik belgesi istemek suretiyle, onsekiz yaşından büyük olduğu bilgisine ulaşarak satışı veya sunumu gerçekleştirir.”; 26. maddesinin ikinci fıkrasında, “3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin beşinci fıkrasında sayılan kabahat fiilleri ile suç kapsamında olan fiiller dışında; 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Kanun ve 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı Kanuna veya bu kanunlara göre yürürlüğe konulmuş yönetmeliklere ya da Kurumca verilen belgelerde yer alan şartlara uyulmadığının tespiti halinde;
a) İlgili gerçek ve tüzel kişiler yazılı olarak uyarılır ve aykırılığın giderilmesi için uygun bir süre verilir. Bu Yönetmelikte süresi belirlenmeyen işlemler için verilebilecek süre Kurumca belirlenir.
b) Verilen süre sonunda aykırılığın devam etmesi hâlinde veya aykırılığın giderilmesinin mümkün olmadığı hâllerde süre verilmeksizin Kurumca, gerçek ve tüzel kişilerin aykırılığa konu işyerine verilmiş bulunan satış belgesi iptal edilir.
c) Bu fıkra uyarınca satış belgesi iptal edilen gerçek ve tüzel kişilerin, iptale konu işyerine ilişkin yeni belge başvuruları otuz günden önce değerlendirmeye alınmaz.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden, ilgililerin mevzuata aykırı davranışlarının tespiti hâlinde, eylemin ağırlığı ve somut olayın özelliğine göre çeşitli idarî yaptırımların uygulanmasının mümkün olduğu, ancak yaptırım kararını uygulayacak merciye yönelik olarak herhangi bir belirleme yapılmamış olmakla birlikte, alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbi nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyici niteliği bulunan idarî yaptırım kararlarının Kurum’un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, onsekiz yaşından küçüklere alkollü içki sunumu yapıldığından bahisle, davacı şirketin yazılı olarak uyarılmasına ilişkin tesis edilen dava konusu Başkanlık işleminde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolundaki Mahkeme kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 28/03/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.