Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2013/2483 E. , 2019/1773 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2013/2483
Karar No : 2019/1773
DAVACI : …
DAVALI : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
VEKİLİ : …
DAVANIN KONUSU:
Dağıtıcı lisansı sahibi olan davacı şirket tarafından, 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının istasyon otomasyon sistemine ilişkin kısımlarının uygulanması hususunda 5 yıldan az olmamak üzere süre tanınması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan … tarih ve … sayılı Kurul kararının 6. maddesinin iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI:
Lisans verilen bayilerle ilgili Kurum kayıtlarında yer alan bilginin ayrıca dağıtıcıdan talep edilmesinin hukuka aykırı olduğu, bayi ile imzalanan sözleşmede dağıtıcı bakımından otomasyon zorunluluğu öngörülmediği, kanunda ve sözleşmede öngörülmeyen bir yükümlülüğün Kurul kararı ile getirilemeyeceği, otomasyon zorunluluğu getirilmesinin görece küçük dağıtım firmalarının petrol piyasasında tutunmalarını engellediği, … tarih ve … sayılı Kurul kararında yeni kurulan dağıtım şirketleri için istasyon otomasyon sistemine uyum süresinin öngörülmediği, halen faaliyette bulunan dağıtıcıların otomasyon sistemini uzun yıllar sonrasında ancak oturtabildikleri, geçmişten beri faaliyette bulunuyor olmalarına rağmen bu firmalara otomasyon sisteminin kurulması için 2007 yılında beş yıllık süre verildiği, bu bakımdan istasyon otomasyon sisteminin uygulamaya başlaması için yeni kurulan şirketlere de beş yıldan az olmamak üzere süre verilmesi talebinde bulunulduğu ileri sürülmüştür.
DAVALININ SAVUNMASI:
Davanın süresinde açılmadığı, otomasyon yükümlülüğünün 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 7. maddesinin altıncı fıkrasına dayalı olarak usul ve esaslar belirlenmesi şeklinde Kurul kararıyla getirildiği, otomasyon sistemi kurulmasının Kurul’un enerji piyasasının düzenlenmesi, denetlenmesi ve yönlendirilmesine yönelik işlevleriyle uyumlu olduğu, bilhassa kaçak akaryakıt üretim ve satış faaliyetlerini sona erdireceği, bu noktada dağıtım lisansı sahiplerinin bayilerinin kaçak akaryakıt satışı yapmalarını engelleyecek bir sistem kurmakla yükümlü kılındığı, davacının otomasyon için 5 yıllık süre uzatım talebinin reddine ilişkin işlem ile bu işleme dayanak teşkil eden … tarih ve … sayılı Kurul kararının 6. maddesinin iptali isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘NUN DÜŞÜNCESİ:
06/07/2007 tarih ve 26574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında 27/06/2007 tarih ve … sayılı Kurul Kararının otomasyon sistemine geçiş zorunluğu getiren kısımlarının uygulanmasının 5 yıldan az olmamak üzere ertelenmesine yönelik başvurunun reddine ilişkin 05/09/2012 tarih ve …sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işleminin yetki unsuru bakımından hukuka uygunluk bulunmadığından iptaline, bu işlemin dayanağını oluşturan 27/06/2007 tarih ve … sayılı Kurul kararının … maddesinin iptaline ilişkin istemin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI … ‘NUN DÜŞÜNCESİ:
Dava; davacı şirket tarafından, 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınan kararın istasyon otomasyon sistemine ilişkin kısımlarının uygulanması hususunda 5 yıldan az olmamak üzere süre tanınması talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı … tarih ve … sayılı Kurul kararının 6. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarenin usule yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir.
30/03/2013 tarih ve 6446 sayılı Kanun’un 30. maddesi ile “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” olarak başlığı değiştirilen 4628 sayılı Kanun’un “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu” başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasında, “Kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip ve bu Kanun ile kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu kurulmuştur.”; 3. fıkrasında, “Kurum, Kurul kararıyla bu Kanun hükümleri uyarınca çıkaracağı yönetmelikleri, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerini alarak hazırlar.”; 6. fıkrasında ise, “Kurum, bu Kanundan kaynaklanan görevlerini yerine getirirken yetkilerini Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu vasıtasıyla kullanır. Kurumun temsil ve karar organı Kuruldur.” düzenlemesine yer verilmiştir.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun, 5576 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle değişik “Dağıtım” başlıklı 7. maddesinin 6. fıkrasında, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kuracağı ve uygulayacağı düzenlemesine yer verilmiş iken; bu madde 6455 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle yeniden değişikliğe uğramış, önceki düzenlemeye koşut hükümler getirilirken, düzenlemenin kapsamı genişletilmiş, Kanun’un 7. maddesine dayanılarak hazırlanan 06/07/2007 tarih ve 26574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınan 27/06/2007 tarih ve … sayılı karar ile, yukarıda aktarılan yasal düzenleme uyarınca kurulacak sistemin neler içerdiği, bu sistemin çalışma şartları ve dağıtıcılara getirilen yükümlülükler düzenlenmiş; kararın “Yürürlük” başlıklı 6. maddesinde zaman içerisinde yapılan değişikliklerle, bu Kararın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (ı) bendinin 30/06/2011, (c) bendinin 01/10/2011, 5. maddesinin ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci, onaltıncı ve onyedinci fıkralarının 01/06/2012 tarihinde, diğer hükümlerinin ise yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği kurala bağlanmıştır.
5576 sayılı Yasa ile 5015 sayılı Yasanın 7. maddesine eklenen fıkranın genel gerekçesinde; Petrol piyasasında petrol kaçakçılığından kaynaklanan haksız rekabetin önlenerek, adil bir rekabet ortamının ve ürün güvenliğinin sağlanması amacıyla 5015 sayılı Kanunda yapılan değişiklikle kaçak petrolün tanımı yapılarak, petrol kaçakçılığı ile mücadelede karşılaşılan belirsizliğin giderilmesi, dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca belirlenen esaslara göre teknolojik yöntemleri de içeren denetim sistemi kurarak denetlemeleri, dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerini denetlememelerinden kaynaklanan kaçak petrol satışına ilişkin sorunların giderilmesi ve kaçak petrol satanlara yaptırımlar getirilmesi amacıyla düzenleme yapıldığı belirtilmiş, aynı Kanun’un 2. maddesinin gerekçesi ise, petrol piyasasının kurumsallaştırılmasına yönelik olarak ürün ve marka güvenliği kavramının ön plana çıkarılması ve oto kontrol sisteminin yaygınlaştırılması sağlanarak denetimin etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması, bu çerçevede, dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerinde kaçak petrol satışını önleyen bir denetim sistemi kurmaları ve uygulamaları olarak açıklanmıştır.
Dağıtıcıların, bayilerinin alım ve satım hareketleri ile stok hareketlerinin kontrolünün sağlanması amacı ile otomasyon sistemi getirilmesi, bayilerin, dağıtıcılarının markası altında faaliyette bulunmaları, bayisi oldukları dağıtıcının ürünlerini pazarladıklarının belirtilmesi, istasyonda başka dağıtıcının bayisi olduklarını belirten yanıltıcı işaretlerin kaldırılması konusunda kurallar getiren Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 27/06/2007 tarih ve … sayılı kararının dava konusu edilen 6.maddesinde yer alan düzenlemelerde, anılan kamu hizmetinin gereklerine ve hukuka aykırılık saptanmamıştır.
Dava konusu işleme gelince; dosyanın incelenmesinden; davacı şirketin 24/08/2012 tarihinde davalı idareye yaptığı başvuru ile, 06/06/2012 tarihinde dağıtıcı lisansı aldığını belirterek, 27/06/2007 tarih ve … sayılı Kurul kararında yeni kurulan dağıtım şirketleri için istasyon otomasyon sistemine uyum süresinin öngörülmediği, halen faaliyette bulunan dağıtıcıların uzun yıllar sonrasında otomasyon sistemini oturtabildikleri, geçmişten beri faaliyette bulunuyor olmalarına rağmen bu firmalara otomasyon sisteminin kurulması için 2007 yılında beş yıllık süre verildiği, bu bakımdan istasyon otomasyon sisteminin uygulamaya başlaması için yeni kurulan şirketlerine beş yıldan az olmamak üzere süre verilmesinin talep edildiği; bu talebin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın 05/09/2012 tarih ve … sayılı işlemiyle, Kurul kararının 6. maddesinde yürürlük tarihinin düzenlendiği belirtilerek reddedildiği anlaşılmaktadır.
Anılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun, bu Kanundan kaynaklanan görevlerini yerine getirirken yetkilerini Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu vasıtasıyla kullanacağı, Kurul tarafından alınan kararlara yönelik başvuruların da “Yetki Paralelliği” ilkesi uyarınca yine Kurul tarafından değerlendirilerek karara bağlanması gerektiği açık olup; Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınan 27/06/2007 tarih ve … sayılı kararın yürürlük maddesine yönelik olarak davacı şirketin yaptığı başvurunun, Kurul tarafından değerlendirilerek karara bağlanması gerekirken, başvurunun Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nca reddedilmesine ilişkin işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle dava konusu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işleminin iptaline, davanın 27/06/2007 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 6. maddesine yönelik kısmının ise reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
Dosyanın incelenmesinden; davacı şirket tarafından 24/08/2012 tarihinde davalı idareye başvuru yapıldığı, anılan başvuruda … tarih ve … sayılı Kurul kararı yürürlüğe konulduğunda geçmişten beri faaliyette bulunan firmalara otomasyon sisteminin kurulması için 2007 yılından itibaren beş yıllık süre verildiğinin ifade edilerek istasyon otomasyon sisteminin uygulamaya başlaması için yeni kurulan firmalara da beş yıldan az olmamak üzere süre verilmesinin talep edildiği, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemiyle, davacı şirketin talebinin, Kurul kararının 6. maddesinde yürürlük tarihinin düzenlendiği belirtilerek reddedildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Kanun’un 30. maddesi ile “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” olarak başlığı değiştirilen 4628 sayılı Kanun’un “Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu” başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasında, “Kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip ve bu Kanun ile kendisine verilen görevleri yerine getirmek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu kurulmuştur.”; üçüncü fıkrasında, “Kurum, Kurul kararıyla bu Kanun hükümleri uyarınca çıkaracağı yönetmelikleri, piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerini alarak hazırlar.”; altıncı fıkrasında ise, “Kurum, bu Kanundan kaynaklanan görevlerini yerine getirirken yetkilerini Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu vasıtasıyla kullanır. Kurumun temsil ve karar organı Kuruldur.” kuralına yer verilmiştir.
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun, 5576 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle değişik “Dağıtım” başlıklı 7. maddesinin altıncı fıkrasında, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak petrol satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kuracağı ve uygulayacağı düzenlemesine yer verilmiş iken; bu madde 6455 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle yeniden değişikliğe uğramış, önceki düzenlemeye koşut hükümler getirilirken, düzenlemenin kapsamı genişletilmiştir.
5576 sayılı Kanun ile 5015 sayılı Kanun’un 7. maddesine eklenen fıkranın gerekçesinde; 5015 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle, dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca belirlenen esaslara göre teknolojik yöntemleri de içeren denetim sistemi kurarak denetlemeleri, aynı Kanun’un 2. maddesinin gerekçesinde ise, petrol piyasasının kurumsallaştırılmasına yönelik olarak ürün ve marka güvenliği kavramının ön plana çıkarılması ve oto kontrol sisteminin yaygınlaştırılması sağlanarak denetimin etkinliğinin ve verimliliğinin artırılması, bu çerçevede, dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerinde kaçak petrol satışını önleyen bir denetim sistemi kurmalarının amaçlandığı belirtilmiştir.
5015 sayılı Kanun’un 7. maddesine dayanılarak hazırlanan 06/07/2007 tarih ve 26574 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınan 27/06/2007 tarih ve … sayılı karar ile, yukarıda aktarılan hukuki düzenlemeler uyarınca kurulacak sistemin neler içerdiği, bu sistemin çalışma şartları ve dağıtıcılara getirilen yükümlülükler düzenlenmiş; kararın “Yürürlük” başlıklı 6. maddesinde zaman içerisinde yapılan değişikliklerle, bu Kararın 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) ve (ı) bendinin 30/06/2011, (c) bendinin 01/10/2011, 5. maddesinin ikinci, üçüncü, dördüncü, beşinci, onaltıncı ve onyedinci fıkralarının 01/06/2012 tarihinde, diğer hükümlerinin ise yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği kurala bağlanmıştır.
1. 27/06/2007 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 6. maddesinin iptali isteminin incelenmesi
Yukarıda metnine yer verilen hukuki düzenlemeden ve 5015 sayılı Kanun’un 7. maddesine bir fıkra ekleyen 5576 sayılı Kanun’un gerekçesinden de anlaşılacağı üzere, dağıtıcıların, kaçak petrolün önlenmesi için bayiler üzerinde bir denetim sistemi kurmaları, anılan denetim sistemi düzenlenirken kaçak petrol satışını önleyen teknolojik yöntemlerden de yararlanılması, bayilerin, bayisi oldukları dağıtıcının ürünlerini pazarladıklarının açık ve belirli olması öngörülmüştür.
Dava konusu Kurul kararı ile de, bayilerin, dağıtıcılarının markası altında faaliyette bulunmaları, bayisi oldukları dağıtıcının ürünlerini pazarladıklarının belirtilmesi, istasyonda başka dağıtıcının bayisi olduklarını belirten yanıltıcı işaretlerin kaldırılması konusunda kurallar getirildiği, düzenlemede kanuna aykırılık bulunmadığı görülmektedir.
2. Davacı şirketin otomasyon sistemine geçiş süresinin beş yıl uzatılması talebinin reddine ilişkin 05/09/2012 tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işleminin incelenmesi
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun, 4628 sayılı Kanun’dan kaynaklanan görevlerini yerine getirirken yetkilerini Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu vasıtasıyla kullanacağı, Kurul tarafından alınan kararlara yönelik başvuruların da “Yetki Paralelliği” ilkesi uyarınca yine Kurul tarafından değerlendirilerek karara bağlanması gerektiği açıktır.
Bu durumda, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nca alınan 27/06/2007 tarih ve … sayılı kararın yürürlük maddesine yönelik olarak davacı şirketin yaptığı başvurunun, Kurul tarafından değerlendirilerek karara bağlanması gerekirken, Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nca reddedilmesine ilişkin işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın 05/09/2012 tarih ve … sayılı işleminin İPTALİNE,
2. Davanın bu işlemin dayanağı olan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 6. maddesine ilişkin kısmının ise REDDİNE,
3. Dava kısmen iptal, kısmen ret ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin yarısı olan …-TL’nin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kalan …-TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 21/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.