Danıştay 13. Daire Başkanlığı         2012/3641 E.  ,  2018/4166 K.

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2012/3641
Karar No:2018/4166

TEMYİZ EDEN (DAVACI):
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVALI): …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … nolu parselde … Belediyesi’nin 1/2 hissesine sahip olduğu … m2 ark ve yol fazlası taşınmazın 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca pazarlık usulüyle artırma suretiyle satılmasını teminen 07/06/2011 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … 1. İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; … Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile ihaleye konu taşınmazın satışına yönelik olarak karar alındığı, … Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile anılan taşınmazın 3194 sayılı Kanun’un 17. maddesi uyarınca satışının pazarlık usulü ile yapılmasının kararlaştırıldığı, davacı adına hareket eden … ‘in ihale şartnamesini okuduğunu ve kabul ettiğini imzasıyla tasdik ettiği, anılan şartnamede m² birim fiyatının ….-TL (KDV hariç olarak) belirlendiği ve usulüne uygun olarak yapılan açık arttırma sonucu, taşınmazın m² fiyatının ….-TL bedelle davacı üzerinde kaldığı, ihalede yeterli düzeyde şeffaflığın sağlandığı görüldüğünden dava konusu ihale işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihaleye konu taşınmazın m2 birim fiyatının tespit edilip yüzölçümü üzerinden ihale edilecek toplam değerinin belirlenmesi gerekirken sadece m2 birim fiyatının belirlenip bu fiyatın açık artırmaya sunulmasının ihaleyi katılanları aldatıcı nitelikte olduğu, Mahkemece rayiç değer tespiti ile ilgili bir inceleme yapılmadığı, rayiç değer tespitinin ve ihalenin gerçekleştirilme şeklinin mevzuata uygun olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
… Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararı ile, … ili, … ilçesi, … Mahallesi, … ada, … nolu parseldeki … m2 ark ve yol fazlası 1/2 hissesi … Belediyesi’ne, 1/2 hissesi Hazine’ye ait taşınmazın Belediye hissesinin satışının yapılabilmesi için Belediye Encümenine yetki verilmiş; bu yetkiye istinaden … Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile anılan taşınmazın Belediye hissesinin 3194 sayılı Kanun’un 17. maddesi uyarınca satışının yapılmasına karar verilmiştir.
İhale konusu taşınmaza ilişkin İhale Şartnamesi’nin 3. maddesinde, “Bu arsanın m2 başına muhammen bedeli KDV hariç ….-TL (…..-TL) olarak tespit edilmiştir.” bilgisine yer verilmiştir.
İhaleye ilişkin kıymet takdir raporunda taşınmazın m2’si ….-TL olarak tespit edilmiş, Gelir Şefliği’nin 23/12/2010 tarih ve 529 sayılı yazısında da taşınmazın 2010 yılı emlak değerinin m2 birim fiyatının ….-TL’den toplam ….-TL olduğu belirtilmiştir.
… tarih ve … sayılı ihale komisyonu kararına göre, … tarihinde gerçekleştirilen ihaleye aralarında davacının da bulunduğu 3 isteklinin katıldığı, davacı adına teklif veren … tarafından …-TL, diğer istekliler tarafından ….-TL ve …-TL teklif verildiği, ihalenin en yüksek teklifi veren davacı üzerinde bırakılmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Anılan komisyon kararı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 31. maddesi uyarınca ihale yetkilisinin 08/06/2011 tarih ve 598 sayılı Onay’ı ile onaylanmış, … Belediyesi Mali Hizmetler Müdürlüğü’nün 09/06/2011 tarih ve … sayılı yazısı ile davacıdan ihale ve arsa bedeli olan toplam …-TL’nin ödenmesinin talep edilmesi üzerine, davalı idarece … tarihinde gerçekleştirilen ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 17. maddesinde, “Belediye veya valilik, kendi malı olan veya imar planlarının tatbiki sonucu kamulaştırmadan artan parçalarla, istikameti değiştirilen veya kapanan yol ve meydanlarda hasıl olan sahalardan müstakil inşaata elverişli olmayan parçaları, bitişiğindeki arsa veya bina sahibine bedel takdiri suretiyle satmak, gayrimenkul sahiplerinin yola giden yerlerden dolayı tahakkuk eden istihkaklarını bedel takdiri suretiyle değiştirmek ve komşu gayrimenkul sahibi takdir edilen bedelle satın almaktan imtina ederse, şüyulandırıp satmak suretiyle imar planına uygunluğunu temin eder.
Bunlardan müstakil inşaata elverişli olanları, kamu yararı için, belediye veya valilikçe yeri alınan şahısların muvafakatları hâlinde istihkaklarına karşılık olarak bedel takdiri ve icabında denklik temini suretiyle değiştirmeye belediye ve valilik yetkilidir. Ayrıca belediye veya valilikler ile şüyulu olan müstakil inşaat yapmaya müsait bulunan imar parsellerinde, belediye veya valilikler, hisselerini parselin diğer hissedarlarına bedel takdiri suretiyle satmaya, ilgililer satın almaktan imtina ederse, şüyuun izalesi suretiyle sattırmaya yetkilidir.
Bu maddeye göre bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz şekilleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yapılır.” kuralına yer verilmiştir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 11. maddesinde, “15. madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulu, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü,
c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
d) Varsa vergi beyanını,
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelirini.
g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını,
ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit ederler.” kuralı yer almıştır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 4. maddesinde, “Bu Kanunun uygulanmasında: Tahmin edilen bedel: İhale konusu olan işlerin tahmin edilen bedelini ve yapım işlerinde keşif bedelini, Uygun bedel: Artırmalarda, tamin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseğini… İfade eder.” şeklinde tanımlanmış; 7. maddesinde, “İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri idarelerce hazırlanır. Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel olarak aşağıdaki hususların da gösterilmesi zorunludur: … c) Tahmin edilen bedeli, geçici teminat miktarı ve kesin teminata ait şartlar …”; 9. maddesinde, “Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir.”; 11. maddesinde, “İhalesi yapılacak her iş için bir onay belgesi hazırlanır. Onay belgesinde, ihale konusu olan işin nevi, niteliği, miktarı, varsa proje numarası, tahmin edilen bedeli, kullanılabilir ödenek tutarı, avans ve fiyat farkı verilecekse şartları, ihalede uygulanacak usul, yapılacaksa ilanın şekli ve adedi, alınacaksa geçici teminat miktarı belirtilir.”; 17. maddesinde, “İhale konusu olan işler aşağıdaki esas ve usullere göre isteklilere ilan yoluyla duyurulur: “…Tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile belirlenecek miktarı aşan ihale konusu işler… Tahmin edilen bedeli (2) numaralı fıkra uyarınca belirlenecek miktarın üç katını aşan ihale konusu işler…”; 18. maddesinde, “İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur. …d) Varsa tahmin edilen bedel ve geçici teminat miktarı…”; 25. maddesinde, “İsteklilerden, ihale konusu olan işin tahmin edilen bedelinin % 3’ü oranında geçici teminat alınır… Pazarlık usulü ile yapılacak ihalelerde, geçici teminat alıp almamakta idareler serbesttir.” kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için öncelikle tahmin edilen bedelden ne anlaşılması gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Aktarılan mevzuat hükümlerinde, tahmin edilen bedelin, ihale konusu olan işlerin tahmin edilen bedeli olduğu; uygun bedelin, artırmalarda, tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere, teklif edilen bedellerin en yükseği olduğu; ihale şartnamelerinde tahmin edilen bedelin gösterilmesi gerektiği, tahmin edilen bedele göre ihale ilanlarının yapılacağı, geçici teminatın da tahmin edilen bedel üzerinden alınacağı belirtildiğinden, tahmini (muhammen) bedelin ihale konusu işin tamamına ilişkin toplam bedelden oluştuğu sonucuna varılmıştır.
Bu bağlamda, taşınmaz satış ihalelerinde, tahmini bedelin satışa konu taşınmazın tamamı üzerinden ihale ilan ve şartnamesinde belirtilmesi ve taşınmazın da bu bedel üzerinden ihaleye çıkarılması gerektiği açıktır.
Öte yandan, ihale konusu taşınmazın 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca ihaleye çıkarıldığı, anılan maddenin taşınmaz bedel takdirine ilişkin olarak atıf yaptığı 2942 sayılı Kanun’da “Kamulaştırma bedelinin tespiti esasları”na ilişkin 11. maddesinde düzenlenecek rapora dayalı olarak “taşınmaz malın değerinin” tespit edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Dava konusu ihalede ise, kıymet takdir raporunda taşınmazın m2’sinin ….-TL olarak tespit edildiği, ihale şartnamesinde taşınmazın m2 başına muhammen bedelinin KDV hariç …-TL olarak belirtildiği, ihalenin de taşınmazın toplam bedeli üzerinden değil, m2 birim fiyatı üzerinden gerçekleştirildiği, ihaleye katılan üç istekli tarafından verilen …-TL, …-TL ve …-TL tutarındaki nihai teklif bedellerinin ise birbirlerine yakın olduğu görülmüştür.
Bu itibarla, satışa çıkarılan taşınmazın tamamına ilişkin tahmini bedel belirlenmeksizin sadece m2 birim fiyatı üzerinden gerçekleştirilen 07/06/2011 tarihli ihalede hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı ….-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ….-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 19/12/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.