Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2012/35 E. , 2018/2732 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2012/35
Karar No:2018/2732
TEMYİZ EDEN (DAVALI): Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
(Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu)
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Tarım Ürünleri Meşrubat ve Gıda Sanayi İthalat İhracat Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. … – Av. …
İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, şarap üretim tesisine 2008 ve 2009 yıllarında 8 adet tank ve 43 adet meşe fıçı eklenmek suretiyle kapasitesinin arttırıldığı ve bunun için proje tadilat izni almadığından bahisle 57.232,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 25.08.2010 tarih ve 638-5841 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; davacı şirketin … Köyü … adresinde şarap üretimi işi ile iştigal ettiği, aldığı yetki belgesine göre yıllık tesis kapasitesinin 72.720 litre/yıl olarak belirlendiği; ancak daha önceki yıllarda yaptığı üretimi tam olarak tüketememesi sebebi ile artan ürünü stoklamak amacıyla tesise tank ve fıçı eklemesi yapıldığı, idarece yapılan incelemede tesise tank ve fıçı ilave edilmek suretiyle tesisin kapasitesinin arttırıldığı, ancak bunun için Tütün ve Alkol Piyasası Kurumu’ndan (Kurum) proje tadilat izni alınmadığından bahisle davacı şirkete idari para cezası verildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı; dava konusu işlemin, davacı şirketin kapasitesini arttırdığı, kapasite arttırımı için ise proje tadilat izni alınması gerektiği, ancak bu iznin alınmadığından bahisle tesis edilmiş olması nedeniyle arttırıldığı belirtilen “kapasite”den ne anlaşılması gerektiğinin ortaya konulması gerektiği; dosya içerisinde bulunan belgelerin değerlendirilmesinden, davacı şirkete verilen üretim izin belgesinde kapasitenin üretim kapasitesi olarak nitelendirildiği, davacı şirkete yıllık verilen 72.720 litre/yıl kapasitesinin de üretim kapasitesi olduğu, bu şekilde “Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olması Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında” Yönetmelikte proje tadilat izni alınması gerekli olarak görülen kapasite arttırımının üretim kapasitesi arttırımı olarak değerlendirilmesi gerektiği, bu açıdan davacının tesisinde bulunan ürün miktarı 72.720 litreden fazla ise de, davacı şirketin yıllık üretim izni olan 72.720 litreden fazla şarap ürettiğine ilişkin bir iddia ve tespitin bulunmadığı, davacı şirkete ait tesiste bulunan fazla şarabın önceki yıllardan kaldığı, tank ve fıçıların da bu stokları korumak amacı ile alındığı, başka bir deyişle, davacı şirket tarafından proje tadilat izni alınmasını gerektirecek nitelikte bir kapasite artırımının yapılmadığı, bu durumda, davacıya proje tadilat izni almadan kapasite arttırımında bulunduğundan dolayı para cezası verildiği, oysa Yönetmeliğin 19/1. maddesinde belirtilen kapasite ifadesinden üretim kapasitesinin anlaşılması gerektiği, davacının ise üretim kapasitesini arttırmadığı, satılamaması nedeniyle stoklanması gereken mamul fazlalığının muhafazasına yönelik olarak yapılan tank ve fıçı eklenmesinin Yönetmeliğin 19/1. maddesinde belirlenen ve tadilat izni alınması zorunlu olan projelerden olmadığı anlaşıldığından, davacı şirketin para cezası ile cezalandırılmasına yönelik tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, dava konusu işlemin mevzuata uygun olduğu, davacı firmanın … Köyü/… adresinde faaliyet gösteren şarap üretim tesisi üzerinde yapılan inceleme sonucu tanzim edilen 03.08.2010 tarihli tutanakta yer alan tespitler baz alınarak idari para cezası uygulandığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, … Köyü/… adresindeki tesisinde davalı idarenin 24.06.2003 tarih ve 80515 sayılı “Üretim İzin Belgesi” kapsamında fermente alkollü içki kategorisinde şarap üretimi yapıldığı, şimdiye kadar ürettiği şarabın beyan ettiği kapasiteyi geçmediği, üretilmiş olan her yılın şarabının aynı ölçüde tüketilmediği ve üretilen tüm miktarların satılmadığı, satışı gerçekleşmeyenlerin zorunlu olarak stoklarda kaldığı, stokların muhafazası için tanklara gerek duyulduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 81. maddesi ile 4733 sayılı Kanuna eklenen Geçici 7. maddede, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatıldığı, Kurum’un taraf olduğu davalarda devir durumuna göre ilgili idarenin kendiliğinden taraf sıfatını kazanacağı, 78. maddesinde ise tütün ve alkol piyasasına ilişkin görevlerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.
09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı ( 3. Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 27. maddesinde; ” 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.”, Geçici 1. maddesinin 19. fıkrasında “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatılan veya bünyesinde bulunduğu bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşu değiştirilen birimlerin görevlerinden dolayı yapılan işlem ya da taraf olunan sözleşmelerde bu birimlerin veya görevlerinin devredildiği bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları taraf olur. Söz konusu birimlerin bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının leh ve aleyhlerine açılmış olan davalar, başlatılmış olan takipler ile başvurulan alternatif uyuşmazlık çözüm yollarında devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları kendiliğinden taraf sıfatını kazanır. Söz konusu görevlere ilişkin olarak bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce anılan birimler veya bunların bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılmış iş ve işlemler sebebiyle açılacak davalar devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yöneltilir.” kuralına yer verilmiş, 10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 410. maddesinde Tarım ve Orman Bakanlığının görev ve yetkileri sayılmış, (g) bendinde kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmanın anılan Bakanlığın görev ve yetkilerinden biri olduğu belirtilmiş, 412. maddesinin (k) bendinde ise Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı anılan Bakanlığın hizmet birimleri arasında sayılmıştır.
Bu düzenlemelere göre kapatılan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun yerine Tarım ve Orman Bakanlığının davalı sıfatıyla taraf olduğu görülerek esasın incelenmesine geçildi.
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirketin … Köyü / … adresindeki tesisinde davalı idareden aldığı 24.06.2003 tarih ve 80515 sayılı “Üretim İzin Belgesi” kapsamında fermente alkollü içki kategorisinde şarap üretimi yaptığı, 15.07.2010 tarihli dilekçesiyle davalı idareye başvurarak şarap üretim tesisine ilave tank almayı ve kapasite artırımı yapmayı planladıklarını bildirdiği, bu başvuru üzerine yerinde tespitin yapılması amacı ile 03.08.2010 tarihinde tesiste inceleme yapıldığı; inceleme neticesinde tanzim edilen ve davacı şirket temsilcisi ile davalı Kurum yetkilileri tarafından müştereken imza altına alınan tutanakta, “Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olması Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında” Yönetmelik hükümleri uyarınca Kurumdan proje tadilat izni alınması gerekirken bu izin alınmadan tesise 98.865 litre/yıl (109.850 x %90) kapasiteli 8 adet tank ve 43 adet meşe fıçının eklendiği ve kapasitenin 98.865 litre/yıl artırılarak 171.585 litre/yıla (190.650 x %90 ) çıkarıldığının tespit edildiği; bu durumun firma yetkilisinin bu tank ve fıçıların 2008 ve 2009 yıllarında tesise eklendiğine dair beyanı ile de teyit edildiği; tutanakta yer verilen tespitler esas alınarak 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun’un 8. maddesinin 5. fıkrasının (d) bendi uyarınca tesis edilen 25.08.2010 tarih ve 638-5841 sayılı Kurul kararıyla 57.232,00 TL idari para cezası verilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Cezai Hükümler” başlıklı 8. maddesinin 5. fıkrasının (d) bendinde: “Kurumdan izin almaksızın işleme veya üretim tesislerinde proje tadilat kapsamındaki işlemleri yapan, kurulu makinelerini ülke içerisinde kısmen veya tamamen aynı firma tarafından kurulan yeni veya eski bir fabrikaya nakleden, başka bir firmaya devreden ya da ülke dışına çıkaranlara veya bildirimde bulunmaksızın faaliyetini sona erdirenlere ellibin Yeni Türk Lirasından beşyüzbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.” kuralı yer almaktadır.
Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “Tesisin Kapasitesi” başlıklı 9. maddesinde; “Bira ve şarap hariç alkollü içki ve alkol üretim tesisi, satışa hazır ürünler bazında en az 1.000.000 litre/yıl üretim yapmaya yeterli kapasitede projelendirilmelidir. Alkol ve alkollü içki üretim tesislerinde hammadde girişinden ürün çıkışına kadarki tüm aşamalar kütle dengesi açısından kapasiteye uygun olmalıdır.” hükmü yer almış; “Proje Tadilat İzni” başlıklı 19. maddesinde: “Mevcut üretimine aynı kategori içinde bir başka alkollü içki veya yarı mamul ekleyecek veya çıkaracak, mevcut kapasitesini artıracak veya aynı ürünü elde etmek üzere proses değişikliği getiren makine değişimi yapacak firmalar, projelendirdikleri tadilatın niteliğini ve gerekçesini açıklayan bilgi ve belgeler ile, proje tadilat izni almak üzere Kuruma başvururlar. Başvuru, en geç iki ay içinde Kurul tarafından karara bağlanır. Tesisin tamamının veya bira ve şarap tesislerinin bir bölümünün başka yere taşınması, proje tadilat izni kapsamında değerlendirilir. Alkol üretim tesislerinde ürünün, kullanım amacına uygun olarak belirlenen piyasaya arz şekillerinde değişiklik yapılması kapsamında yapılacak proses değişiklikleri, proje tadilat iznine tabidir.” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Alkol ve Alkollü İçki Tesislerinin Haiz Olmaları Gereken Teknik Şartlar, Kurulmaları, İşletilmeleri ve Denetlenmelerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’ndan izin almaksızın işleme veya üretim tesislerinde proje tadilat kapsamındaki işlemleri yapanlara idari para cezası verileceği açıktır.
Bu itibarla, proje tadilat izni almadan üretim kapasitesini tank ve meşe fıçısı eklemek suretiyle artırdığı davacı firma temsilcisi ile davalı Kurum yetkilileri tarafından müştereken imza altına alınan tutanak ve davacı firmanın beyanı ile sabit olduğundan, davacı şirkete 57.232,00 TL idari para cezası verilmesine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık, bu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 08/10/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.