Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2012/236 E. , 2018/2642 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2012/236
Karar No:2018/2642
TEMYİZ EDEN (DAVACI): …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI): Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
(Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu)
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : … ili, … ilçesinde tütün mamulü ve alkollü içki perakende satış faaliyeti ile iştigal eden davacının, yeni şube iş yeri için perakende satış belgesi talebinin incelenmesi aşamasında, mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun’a muhalefet suçundan hüküm giydiğinin adli sicil arşiv kaydından anlaşıldığından bahisle 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 8/8. maddesi uyarınca Tütün Mamulü Alkol ve Alkollü İçki Perakende Satış Belgesinin iptaline ilişkin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’nın 29.01.2010 tarihli ve 119 sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … ili … ilçesinde, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulundan 30.01.2003 tarihinde … sicil numaralı olarak aldığı Tütün Mamulü Alkol ve Alkollü İçki Perakende Satış Belgesine dayanarak tütün mamulü ve alkollü içki perakende satışı yapan davacının, 31.12.2009 tarihinde … Bakkallar ve Bayiler Odası’na yeni şube iş yeri için satış belgesi başvurusunda bulunduğu, yapılan inceleme neticesinde … Cumhuriyet Başsavcılığınca 31.08.2009 tarihinde 129201 sayılı olarak düzenlenen adli sicil kaydından mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun’a muhalefetten 12.12.2002 tarihinde hüküm giymiş olduğunun tespit edildiği, bunun üzerine durumun ilgili Oda tarafından 04.01.2010 tarih ve 2010/1 sayılı yazıyla davalı idareye bildirildiği, idarece dava konusu perakende satış belgesinin 29.01.2010 tarih ve 119 sayılı olurla 4733 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 8. fıkrasına istinaden iptal edildiğinin anlaşıldığı, 15.05.2008 tarihinde yürürlükte bulunan 4733 sayılı Kanun’un 9/B maddesine dayanılarak 31.12.2002 tarih ve 24980 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tütün Mamulleri, Alkol ve Alkollü İçkilerin Toptan ve Perakende Satışı ile Satış Belgelerine İlişkin Yönetmelik’in 5. maddesinin “b” bendinde satış belgesi alabilmek için kaçakçılık suçundan mahkûmiyetinin olmaması koşulunun arandığı, 6. maddesinin “b” bendinde ise satış belgesi başvurusunda son altı ay içinde alınmış adli sicil belgesinin olması gerektiği ve 16/4. maddesinde kaçakçılıktan mahkûm olan satıcıların satış belgeleri iptal edilmekle birlikte, kendilerine bir daha satış belgesi verilmeyeceği hususları düzenlendiğinden satış belgesi alma koşullarını haiz olmayan kişiye verilen belgenin iptaline yönelik dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, perakende satış belgesini aldığı tarihte dava konusu işleme dayanak alınan yasa maddesinin yürürlükte olmadığı, perakende satış belgesinin iptaline yönelik idari yaptırımın yasa ile düzenlenmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının adli sicil arşiv kaydında kaçakçılık suçundan mahkumiyetinin bulunduğu, bu durumun eski ve yeni mevzuat hükümleri gereği perakende satış belgesinin iptali sebebi olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
24.12.2017 tarih ve 30280 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 81. maddesi ile 4733 sayılı Kanuna eklenen Geçici 7. maddede, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatıldığı, Kurum’un taraf olduğu davalarda devir durumuna göre ilgili idarenin kendiliğinden taraf sıfatını kazanacağı, 78. maddesinde ise tütün ve alkol piyasasına ilişkin görevlerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.
09/07/2018 tarih ve 30473 sayılı ( 3. Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 27. maddesinde; ” 3/6/2011 tarihli ve 639 sayılı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmıştır.”, Geçici 1. maddesinin 19. fıkrasında ise “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte kapatılan veya bünyesinde bulunduğu bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşu değiştirilen birimlerin görevlerinden dolayı yapılan işlem ya da taraf olunan sözleşmelerde bu birimlerin veya görevlerinin devredildiği bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları taraf olur. Söz konusu birimlerin bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının leh ve aleyhlerine açılmış olan davalar, başlatılmış olan takipler ile başvurulan alternatif uyuşmazlık çözüm yollarında devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları kendiliğinden taraf sıfatını kazanır. Söz konusu görevlere ilişkin olarak bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce anılan birimler veya bunların bünyesinde bulundukları bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılmış iş ve işlemler sebebiyle açılacak davalar devredildikleri bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yöneltilir.” kuralına yer verilmiş, 10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 410. maddesinde Tarım ve Orman Bakanlığının görev ve yetkileri sayılmış, (g) bendinde kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmanın anılan Bakanlığın görev ve yetkilerinden biri olduğu belirtilmiş, 412. maddesinin (k) bendinde ise Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı anılan Bakanlığın hizmet birimleri arasında sayılmıştır.
Bu düzenlemelere göre kapatılan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun yerine Tarım ve Orman Bakanlığının davalı sıfatıyla taraf olduğu görülerek esasın incelenmesine geçildi.
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : … ili, … ilçesinde Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’ndan 30.01.2003 tarihinde … sicil numaralı olarak aldığı Tütün Mamulü Alkol ve Alkollü İçki Perakende Satış Belgesine dayanarak tütün mamulü ve alkollü içki perakende satışı yapan davacının, 31.12.2009 tarihinde … Bakkallar ve Bayiler Odası’na yeni şube iş yeri için perakende satış belgesi başvurusunda bulunduğu, yapılan inceleme sonucunda … Cumhuriyet Başsavcılığı’nca 31.08.2009 tarihinde 129201 sayılı olarak tanzim edilen adli sicil kaydından mülga 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun’a muhalefet suçundan 12.12.2002 tarihinde hüküm giymiş olduğunun tespit edildiği, bunun üzerine durumun ilgili Oda tarafından 04.01.2010 tarih ve 2010/1 sayılı yazıyla davalı idareye bildirildiği, idarece dava konusu perakende satış belgesinin 29.01.2010 tarih ve 119 sayılı olurla 4733 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 8. fıkrasına istinaden iptal edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
09.01.2002 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 4733 sayılı Kanun’un 1. maddesinde, bu Kanun’un amacının, Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün yeniden yapılandırılması ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (Kurum) kurulmasına, bu Kurum’un görev ve yetkilerinin düzenlenmesine ve tütün ve tütün mamullerinin Türkiye’de üretimine, iç ve dış alım ve satımına ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu; 2. maddesinde, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu’nun (Kurul) Kurum’un karar organı olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, 4733 sayılı Kanun’a 5752 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle 03.04.2008 tarihinde eklenen 4/A maddesinde, Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’nın görev ve yetkilerinin, 5179 sayılı Kanun hükümleri hariç olmak üzere, Kurum’un yetki alanına giren ürünlerin satış ve sunum faaliyetlerine ilişkin izin ve yetki belgelerinin verilmesi çalışmalarının gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde yürütülmesi olduğu kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
4733 sayılı Kanun uyarınca esasen Kurum’un karar organı olması nedeniyle Kurum adına tesis edilecek tüm icraî kararları alması ve Kanun’da belirtilen görevlerini yürütmesi gereken Kurul’un söz konusu yetkilerinin Kurum’un bir başka organı veya hizmet birimi tarafından kullanılması mümkün değildir. Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’nca sözü edilen belgelerin verilmesi veya iptali hususunda gerekli hazırlık çalışmalarının tamamlanıp nihaî kararın alınması için konunun Kurul’a sunulması gerekmektedir.
Bu itibarla, Kurul’un, Kurum’un karar organı olması; Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı’na verilen görev ve yetkilerin, Kurum’un yetki alanına giren ürünlerin satış ve sunum faaliyetlerine ilişkin izin ve yetki belgelerinin verilmesine ilişkin çalışmaları yürütmek ve yapılan çalışmaları Kurul’a sunmaktan ibaret bulunması nedeniyle, uyuşmazlığa konu satış belgesinin iptaline ilişkin işlemlerin Kurum’un karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerektiğinden Sektörel Rekabet ve Tüketici Hakları Daire Başkanlığı tarafından tesis edilen işlemde yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 28/09/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.