Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2012/2247 E. , 2018/3093 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2012/2247
Karar No:2018/3093
TEMYİZ EDEN (DAVACI): …
VEKİLİ: …
KARŞI TARAF (DAVALI): …
İSTEMİN KONUSU: … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan uygunluk belgesi almadan sarmalık kıyılmış tütün satışı yaptığından bahisle davacının …-TL idari para cezasıyla cezalandırılmasına ve elde edilen 102 kg sarmalık kıyılmış tütüne el konulmasına ilişkin 13/01/2011 tarih ve 15 sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: 10/01/2011 tarihinde … İlçe Emniyet Müdürlüğü görevlilerince yapılan denetimde, davacının iş yerinde şeffaf poşet içerisinde ayrılmış vaziyette bulunan açık sarmalık kıyılmış tütünlerin raflarda ve yerde olduğunun görülmesi üzerine tutanak tanzim edildiği, davacının bu tutanağı imzaladığı, ayrıca aynı gün … Polis Merkezi Amirliğinde verdiği ifadede de yaklaşık 1 senedir açık tütün satışı yaptığını, Kurumdan tütün satabileceğine ilişkin bir belgesinin olmadığını ifade ettiği dikkate alındığında, sarmalık kıyılmış tütünü Kurumdan satış belgesi almadan sattığı anlaşıldığından, eyleminin karşılığı olarak 4733 sayılı Kanun’un 8/5-ı maddesi uyarınca …-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ve aynı maddenin 10. fıkrası uyarına idari yaptırıma konu sarmalık kıyılmış tütüne el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı tarafından, dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu, hediyelik eşya dükkanı işlettiği, hakkındaki tutanağın usulüne ve mevzuata uygun olarak düzenlenmediği, eyleminden dolayı 4733 sayılı Kanun’un 8/5-ı maddesi uyarınca …-TL idari para cezası uygulansa da, 6111 sayılı Kanun ile 4733 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 5. fıkrasına eklenen “o” bendi ile fiil için daha düşük miktarlı idari para cezası verilmesinin öngörüldüğü, lehe olan bu düzenlemenin dikkate alınması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’İN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kısmen reddi ile İdare Mahkemesi kararının, dava konusu işlemin 102 kg sarmalık kıyılmış tütüne el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kısmına yönelik davanın reddine ilişkin kısmının onanması; temyiz isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlemin … TL idari para cezası verilmesi kısmına yönelik davanın reddine ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
… ili, … İlçe Emniyet Müdürlüğü görevlilerince ilçe genelinde bazı iş yerlerinde açık tütün satışı yapıldığının alınan ihbarlar sonucu öğrenilmesi üzerine yapılan çalışmalar neticesinde bu durumun tespit edildiği ve nöbetçi cumhuriyet savcısının aranarak haberdar edildiği, verilen talimat doğrultusunda 10/01/2011 tarihinde davacıya ait iş yerine ekiplerce gelinerek içeride şeffaf poşetler içerisinde ayrılmış bir vaziyette açık sarmalık kıyılmış tütünlerin raflarda ve yerlerde olduğunun tespit edilmesi üzerine tutanak düzenlendiği, tutanakta davacının imzasının da bulunduğu, ayrıca olay tarihinde davacının … Polis Merkezi Amirliğinde verdiği ifadede de yaklaşık 1 senedir açık tütün satışı yaptığını, Kurumdan tütün satabileceğine ilişkin bir belgesinin olmadığını, suç olduğunu bilse böyle bir fiili gerçekleştirmeyeceğini ifade ettiği, tutanakta yer verilen tespitler ile davacının ifadesi baz alınarak 4733 sayılı Kanun’un 8/5-ı ve 8/10. maddeleri uyarınca … TL idari para cezası verilmesine ve 102 kg sarmalık kıyılmış tütüne el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verildiği, anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan hâliyle 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunu’n 8/5-ı maddesinde, Kurumdan uygunluk belgesi almadan enfiye, çiğneme, nargile tütünü veya yaprak sigara kağıdı ya da makaron üreten ile satan veya satışa arz edenlere ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün üretenler ile satan veya satışa arz edenlere …-TL idari para cezası verileceği belirtilmiş, ancak 6111 sayılı Kanun’un 175. maddesi ile “ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün üretenler ile satan veya satışa arz edenlere” ibaresi madde metninden çıkarılmış, anılan fiilin işlenmesi hâlinde uygulanacak ceza 8. maddenin 5. fıkrasına eklenen (o) bendi ile yeniden düzenlenmiş, buna göre söz konusu fiili işleyenlere, tütünün 100-250 kg arasında olması hâlinde …-TL idari para cezası verileceği kuralına yer verilmiş; aynı Kanun’un 8/10. maddesinde, beşinci fıkranın (f), (g), (h), (ı) ve (j) ile (o) bentlerinde yazılı fiiller hakkında idarî yaptırım uygulamaya ve bu fiillerin konusunu oluşturan her türlü eşyanın mülkiyetinin kamuya geçirilmesi kararını vermeye mahalli mülkî amirlerin, diğer bentlerde yazılı fiiller hakkında idarî para cezası vermeye Kurumun yetkili olduğu, mahalli mülkî amirlerce uygulanan idarî yaptırımların on beş gün içinde Kuruma iletileceği kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “Genel kanun niteliği” başlıklı 3. maddesinde, bu Kanun’un idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması hâlinde, diğer genel hükümlerinin, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanacağı; “Zaman bakımından uygulama” başlıklı 5. maddesinin 1. fıkrasına atıf yapılan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 7. maddesinin 2. fıkrasında ise, suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümlerinin farklılığı hâlinde, failin lehine olan kanunun uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1.Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu işlemin 102 kg sarmalık kıyılmış tütüne el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmında hukuki isabetsizlik görülmemiştir.
2.Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu işlemin ……-TL idari para cezası verilmesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmına gelince;
Dava konusu işlemle, 4733 sayılı Kanun’un 8/5-ı maddesi uyarınca davacının …-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, ancak, 6111 sayılı Kanun’la 4733 sayılı Kanun’un 8. maddesinin 5. fıkrasına (o) bendinin eklendiği, bu bentte davacının fiili için öngörülen idari para cezasının, dava konusu işleme dayanak alınan idari para cezasından daha düşük miktar içerdiği, dolayısıyla bu düzenlemenin davacının lehine olduğu anlaşılmıştır.
İdari para cezalarında, ceza verilmesinin dayanağı kuralın yürürlükten kaldırılması veya lehe düzenleme yapılması durumunda, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın yerleşik kararları uyarınca ortaya çıkan yeni hukuki durumun dikkate alınması gerekmektedir. İdari cezalarda idare hukukundaki idari işlemlere ilişkin ilke ve kurallar yanında temel ceza hukuku güvenceleri de uygulama alanı bulduğundan, muhatabın lehine olan sonraki mevzuat değişikliğine uygun olmayan idari ceza her ne kadar tesis edildiği tarihteki mevzuata uygun olsa da, aynı fiili aynı şartlar altında işleyen iki kişiden birinin diğerine göre daha ağır bir ceza alması kamu vicdanına uygun olmayacaktır. Anayasa Mahkemesi, lehe kanun uygulaması ile ilgili olarak verdiği 15/10/2014 tarih ve 2012/731 başvuru numaralı kararında, 4733 sayılı Kanun’a aykırı olarak sarmalık kıyılmış tütün satıldığı gerekçesi ile 19/04/2010 tarihinde verilen …-TL idari para cezasının kesinleşmesinin ardından, henüz para cezası tahsil edilmeden, kanun hükmünde yapılan değişiklik ile belirtilen eylem nedeniyle verilen idari para cezasının …-TL olarak belirlenmesi üzerine, lehe kanun hükmünün uygulanması talebiyle yapılan başvurunun reddi çerçevesinde yapılan bireysel başvuruda; 5326 sayılı Kanun’un 5/1. maddesine göre, Türk Ceza Kanunu’nun zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümlerinin kabahatler açısından da uygulanacağını, kabahatler karşılığında öngörülen idari yaptırımlara ilişkin kararların yerine getirilmesi bakımından derhal uygulama kuralı geçerli olmakla birlikte, “derhal uygulama” kuralının idari yaptırım kararının infazı yöntemi ile ilgili olduğunu, dolayısıyla infaz aşamasında da olsa, kabahat fiilinin unsurlarına veya yaptırımına yönelik lehe kanun değişikliklerinde, Anayasa’nın 38/1. maddesinde düzenlenen “kanunilik ilkesi”nin sonuçlarından biri olarak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 7/2. maddesinde yer alan “lehe kanunun geriye yürümesi” kuralının uygulanması gerektiğini belirterek Anayasa’nın 38. maddesinin birinci fıkrasının ihlâl edildiğine karar vermiştir.
Bu itibarla, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 3. ve 5. maddesi uyarınca bir çeşit hukuk güvenliği sağlayan ve günümüz temel ceza hukuku ilkelerinden biri olan lehe kanun uygulamasından davacının mahrum edilmesinin düşünülemeyeceği dikkate alındığında, davacının fiilinin karşılığı olarak uygulanacak idari para cezası miktarında lehe değişiklik yapıldığı anlaşıldığından, dava konusu işlemin …-TL idari para cezası verilmesine ilişkin kısmında hukuka uygunluk, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararının bu kısmında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen reddiyle, temyize konu … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının dava konusu işlemin 102 kg sarmalık kıyılmış tütüne el konularak mülkiyetinin kamuya geçirilmesi yönünden davanın reddine ilişkin kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan kısmın ONANMASINA,
2. Dava konusu işlemin …-TL idari para cezası verilmesine ilişkin olarak davanın reddine yönelik kısmı bakımından temyiz isteminin kabulüne, Mahkeme kararının bu kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 07/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.